Trịnh Xuân Thanh tại phiên tòa xét xử. Ảnh: TTXVN

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Phó tướng Lê Minh Khái vừa ký báo cáo của Chính phủ về tổng kết Chiến lược Quốc gia phòng chống tham nhũng năm 2020 và Kế hoạch Thực hiện Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng.

Báo cáo được thực hiện theo chương trình công tác của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Tại báo cáo, Chính phủ khẳng định, qua hơn 10 năm thực hiện Chiến lược Quốc gia phòng chống tham nhũng và Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Từ đó, tham nhũng từng bước được kiềm chế, ngăn chặn và có mặt thuyên giảm.

Các giải pháp phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng được thực hiện đồng bộ với quyết tâm chính trị ngày càng cao, hàng động mạnh mẽ, “không dừng”, “không nghỉ”, không có ngoại lệ.

Vì vậy, chỉ số nhận thức về tham nhũng của Việt Nam do Tổ chức Minh bạch Quốc tế đánh giá ngày càng tăng. Nếu năm 2009, Việt Nam chỉ được 2.6/10 điểm, đứng thứ 120/180 quốc gia, thì đến năm 2021 đã đạt 39/100 điểm đứng thứ 87/180 trên bảng xếp hạng toàn cầu.

Thanh tra phát hiện 1.815 đối tượng có hành vi, biểu hiện tham nhũng

Đề cập đến công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án trong phát hiện, xử lý tham nhũng, Chính phủ cho biết, đã được nâng cao hiệu lực, hiệu quả.

Trong đó, hàng năm, Thanh tra Chính phủ xây dựng, trình Thủ tướng ban hành và tổ chức triển khai định hướng chương trình thanh tra, kiểm tra có “trọng tâm, trọng điểm”.

Chương trình thanh tra, kiểm tra chú trọng vào lĩnh vực “nóng”, dễ phát sinh nhiều tiêu cực, tham nhũng, có nhiều đơn thư như: quản lý và sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, mua sắm tài sản công, công tác cán bộ, tài chính… trên tinh thần quyết liệt, sai đến đâu kiến nghị xử lý tới đó, áp dụng kịp thời các biện pháp theo thẩm quyền nhằm ngăn chặn vi phạm, khắc phục thiệt hại, thu hồi triệt để tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát.

10 năm qua, toàn ngành Thanh tra và các cấp, ngành đã triển khai 73.833 cuộc thanh tra hành chính và 2.010.584 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành. Từ đó, đã kiến nghị xử lý kỷ luật hành chính 16.956 tập thể, 23.185 cá nhân; kiến nghị thu hồi 351.799 tỷ đồng và 104.216 ha đất; chuyển cơ quan điều tra 804 vụ, 1.057 đối tượng.

Qua hoạt động thanh tra cũng phát hiện 670 vụ với 1.815 đối tượng có hành vi, biểu hiện tham nhũng với số tiền, tài sản liên quan là 1.022 tỷ đồng, 73,6 ha đất; chuyển cơ quan điều tra 434 vụ, 665 đối tượng có dấu hiệu tội phạm tham nhũng.

Ngành Thanh tra đã thanh tra, phát hiện sai phạm, kiến nghị xử lý quyết liệt, đúng pháp luật nhiều vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật, trong đó có vụ việc rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, mang tính đột phá trong đấu tranh xử lý tham nhũng.

Công tác đôn đốc, xử lý sau thanh tra được thanh tra các địa phương quan tâm thực hiện và đạt kết quả tích cực…. 

“Kết quả của hoạt động thanh tra là tiền đề quan trọng để các cơ quan tố tụng tiến hành xử lý nhiều vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm; đồng thời phát hiện, kiến nghị hoàn thiện những cơ chế, chính sách, pháp luật còn sơ hở, bất cập, ngăn chặn sai phạm tái diễn”, Chính phủ nhận định.

Đối tượng tham nhũng, kể cả cán bộ cấp cao đã bị xử lý nghiêm

Công tác điều tra, truy tố, xét xử các hành vi tham nhũng có nhiều tiến bộ, các vụ án, vụ việc về tham nhũng đã có bước tiến mạnh, đột phá.

Báo cáo viễn dẫn loạt đại án như: Vụ Nguyễn Đức Kiên, Ngân hàng ACB; vụ Huỳnh Thị Huyền Như, Ngân hàng Vietinbank; vụ án xảy ra tại PVC, PVP Land liên quan Trịnh Xuân Thanh; vụ vi phạm quy định của Nhà nước về quản lý đất đai liên quan đến Phan Văn Anh Vũ (Vũ nhôm)…

Các cơ quan tiến hành tố tụng đã chủ động chọn khâu đột phá để phát hiện, đấu tranh trong những lĩnh vực nhạy cảm, dư luận bức xúc như: Y tế, giáo dục, chứng khoán, đấu thầu, cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước.

Điển hình là Phan Quốc Việt, Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT) Công ty Việt Á về tội “đưa hối lộ”; Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn FLC phạm tội “thao túng thị trường chứng khoán”; Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Tân Hoàng Minh phạm tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) phạm tội “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”...

Theo Chính phủ, công tác phát hiện, xử lý tham nhũng có những chuyển biến nổi bật và rõ nét ở từng giai đoạn của quá trình thực hiện chiến lược và công ước.

Bước đầu nhận diện và từng bước khắc phục các vấn đề về “nhóm lợi ích”, “sở hữu chéo” trong lĩnh vực ngân hàng của giai đoạn 2010 - 2015. Đến giai đoạn 3 của chiến lược và thực thi công ước thì phát hiện, điều tra các vụ án kinh tế, tham nhũng lớn.

“Việc khởi tố, điều tra các vụ đại án lớn là đòn giáng mạnh vào tâm lý tội phạm tham nhũng, ngăn chặn động cơ tham nhũng”, báo cáo nêu.

2 năm cuối của thực hiện chiến lược và công ước, công tác phát hiện, điều tra án tham nhũng tiếp tục được đẩy mạnh cả ở cấp độ Trung ương và địa phương, tạo được sự chuyển biến đồng bộ, khắc phục tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, góp phần đưa phòng chống tham nhũng trở thành xu thế “không thể đảo ngược” như Tổng Bí thư đã đánh giá.

Từ năm 2009 đến nay, cơ quan điều tra các cấp đã khởi tố 2.578vụ/5.635 bị can; đình chỉ 199 vụ/115 bị can. Viện kiểm sát các cấp đã thụ lý kiểm sát điều tra 3.067vụ/7.383 bị can.

TAND các cấp đã xét xử 2.929 vụ án và 5.605 bị cáo bị kết án tham nhũng. Trong đó có 2.197 bị cáo phạm tội ít nghiêm trọng, 1.147 bị cáo phạm tội nghiêm trọng, 951 bị cáo phạm tội rất nghiêm trọng và 375 bị cáo phạm tội đặc biệt nghiêm trọng.

“Nhiều đối tượng tham nhũng, trong đó có nhiều cán bộ cấp cao, người đứng đầu cơ quan của Đảng và Nhà nước đã bị xử lý nghiêm minh, được dư luận xã hội đồng tình, đánh giá cao”, báo cáo nêu.

Thời gian tới, Chính phủ dự báo tham nhũng ngày càng tinh vi, diễn biến phức tạp; phát sinh nhiều vụ việc có tổ chức, mang tính lợi ích nhóm; tài sản tham nhũng có giá trị lớn, có yếu tố nước ngoài; tham nhũng không chỉ xảy ra trong khu vực Nhà nước mà còn xuất hiện trong khu vực ngoài Nhà nước. Do đó, cần phải có những giải pháp căn cơ, đột phá.