Thanh tra Chính phủ kết luận sai phạm của Bộ Công thương về điện mặt trời. Ảnh minh họa: Internet

Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan khẩn trương khắc phục khuyết điểm, vi phạm theo quy định của pháp luật, báo cáo Thủ tướng Chính phủ các vấn đề vượt thẩm quyền.

Ngoài ra, TTCP cũng chuyển Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an hồ sơ vụ việc vi phạm pháp luật trong quản lý, sử dụng đất để đầu tư 4 dự án (DA) điện mặt trời (ĐMT) chồng lấn lên quy hoạch thủy lợi thuộc DA Hệ thống thủy lợi Tân Mỹ đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phê duyệt, đang triển khai thi công.

Bộ NN&PTNT kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Bộ NN&PTNT chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Ninh Thuận, các cơ quan, đơn vị liên quan khẩn trương xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch hoàn trả vốn NSNN đã đầu tư cho DA Khu kinh tế muối công nghiệp và xuất khẩu Quán Thẻ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

UBND tỉnh Ninh Thuận chủ trì xác định, xử lý theo quy định của pháp luật đối với số tiền phải thu từ các doanh nghiệp năng lượng 64,262 tỷ đồng (tạm tính), số tiền đã thu nộp ngân sách Nhà nước (NSNN) là 52,044 tỷ đồng, số còn phải thu nộp là 12,218 tỷ đồng.

Thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch và đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh, TTCP xác định, mặc dù Đề án Quy hoạch Phát triển Điện lực tỉnh Ninh Thuận giai đoạn 2016 - 2025, có xét đến năm 2035, trong đó dự kiến 55 vị trí nhà máy (NM) ĐMT được đấu nối vào hệ thống điện với tổng công suất đấu nối dự kiến 2.534 MWp (giai đoạn 2016-2020) nhưng không được Bộ Công Thương phê duyệt quy hoạch, danh mục DA để làm cơ sở cho hoạt động đầu tư phát triển ĐMT trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận.

Tính đến 31/12/2020, Bộ Công thương đã phê duyệt bổ sung riêng lẻ 25 DA ĐMT là thực hiện không đúng nguyên tắc chung trong quy hoạch phát triển điện lực. Việc không phê duyệt quy hoạch (xác định danh mục các DA ĐMT), gây khó khăn, bị động cho tỉnh trong việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, bố trí quỹ đất, phát sinh nhiều thủ tục hành chính do phải tổ chức lập, trình Bộ Công thương phê duyệt quy hoạch bổ sung nhiều lần tương ứng với từng DA.

Đến thời điểm tháng 12/2017, mặc dù EVN đã có ý kiến tổng quy mô công suất ĐMT dự kiến đến năm 2020 tại 2 tỉnh Bình Thuận và Ninh Thuận lên tới gần 5.000 MWp, nhưng Bộ Công Thương vẫn trình Thủ tướng Chính phủ bổ sung DA NM ĐMT BIM với công suất 250 MWp vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh (cơ quan tham mưu trình với công suất là 250 MW, tương đương 325 MWp), góp phần làm tăng công suất so với công suất phê duyệt tại Quy hoạch điện VII điều chỉnh.

Trong việc thẩm định bổ sung các DA, mặc dù đã có ý kiến tham gia của các cơ quan (ý kiến Bộ KH&ĐT và Cục Điều tiết điện lực có ý kiến đối với DA BEM 2; ý kiến của EVN về phương án đấu nối không giải tỏa được công suất của các NM ĐMT, sẽ bị quá tải khi các nguồn điện khác cùng phát cao), nhưng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo vẫn trình và Bộ Công thương đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Có nhiều DA đã được Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công thương phê duyệt, nhưng khi lập DA NM ĐMT BIM 2 (tháng 03/2018) Cty Tư vấn Điện 4 đã không đưa vào cân đối tổng nguồn, dẫn đến việc tính toán nguồn điện trong khu vực, phương án đấu nối, khả năng truyền tải... gặp nhiều khó khăn trong việc giải tỏa công suất trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận…

Ngoài ra, Bộ Công Thương còn phê duyệt DA NM ĐMT Phước Hữu công suất 50 MW, tương đương 65MWp vào quy hoạch phát ứiển điện lực tỉnh; phê duyệt DA NM ĐMT Mỹ Sơn với công suất 50 MW, tương đương 65 MWp vào quy hoạch phát triển điện lực tỉnh, vi phạm Điều 20 Thông tư số 43/2013/TT-BCT.

Cũng theo TTCP, UBND tỉnh Ninh Thuận phê duyệt kế hoạch sử dụng đất huyện Thuận Nam và cho Cty CP NLTT BIM thuê 165,16 ha đất tại xã Phước Ninh, huyện Thuận Nam trước khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 113/NQ-CP; cho thuê 59,976 ha đất tại xã Phước Minh không đúng với địa điểm thực hiện DA. Việc thi công DA trước UBND tỉnh cho thuê đất và trước khi điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất làm muối sang đất xây dựng công trình năng lượng là vi phạm quy định tại Điều 11 Luật Đất đai 2013. Thi công trước khi Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo thẩm định thiết kế kỹ thuật không đúng; cho CĐT DA NM Điện gió Phước Hữu - Duyên Hải 1 thuê 1,073 ha đất nhưng đến thời điểm kiểm tra (tháng 06/2022) thì phần lớn diện tích còn lại đang sử dụng (khoảng 9 ha -10,5 ha) chưa được UBND tỉnh cho thuê đất.

Trong việc điều chỉnh quy hoạch, cho thuê đất đối với 4 DA ĐMT chồng lấn Hệ thống Thủy lợi Tân Mỹ, UBND tỉnh Ninh Thuận đã không thực hiện đúng trách nhiệm bảo vệ công trình thủy lợi theo quy định, đồng thòi chuyển đổi quy hoạch sử dụng đất thủy lợi sang quy hoạch đất công trình năng lượng, phê duyệt các DA ĐMT chồng lấn lên quy hoạch thủy lợi mà không có ý kiến của Bộ NN&PTNT, sử dụng đất trái phép trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi; Điều chỉnh quy hoạch đất thuộc DA thủy lợi nhưng không có ý kiến của Bộ NN&PTNT.

Liên quan việc cho thuê đất thực hiện DA NM ĐMT Phước Hữu, UBND tỉnh Ninh Thuận cho Cty CP Đầu tư xây dựng Vịnh Nha Trang thuê đất đợt 2 với diện tích 30,18 ha tại xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước để thực hiện DA NM ĐMT Phước Hữu nhưng diện tích này không có trong phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016-2020) tỉnh Ninh Thuận.

UBND tỉnh Ninh Thuận ban hành quyết định về thu hồi đất và cho Cty TNHH ĐMT Mỹ Sơn 1 thuê để thực hiện DA tại xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn, diện tích được giao là 80,2 ha, tăng sai 6,04 ha so với quy định; Sở Xây dựng ban hành văn bản thỏa thuận tổng mặt bằng và phương án kiến trúc sơ bộ NM ĐMT Mỹ Sơn trước khi UBND tỉnh cho Cty TNHH ĐMT Mỹ Sơn 1 thuê đất.

Đến thời điểm thanh tra, Bộ NN&PTNT, UBND tỉnh Ninh Thuận chưa trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch hoàn trả vốn NSNN đã đầu tư cho DA Khu kinh tế muối công nghiệp và xuất khẩu Quán Thẻ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Theo báo cáo của UBND tỉnh Ninh Thuận, số tiền NSNN đã đầu tư là 465,877 tỷ đồng, UBND tỉnh đã xác định số tiền phải thu từ các doanh nghiệp năng lượng là 64,262 tỷ đồng (tạm tính), đã thu nộp NSNN 52,044 tỷ đồng, số còn phải thu nộp là 12,218 tỷ đồng.