Báo cáo những nội dung chủ yếu chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tại Hội nghị toàn quốc sáng 13/1, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh Nghị quyết 57 là văn kiện có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của đất nước trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo người đứng đầu Chính phủ, Nghị quyết số 57 có ý nghĩa đặc hiệt quan trọng, là kim chỉ nam cho sự phát triển trong kỷ nguyên mới phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng và là lời hiệu triệu mạnh mẽ đưa Việt Nam thành quốc gia phát triển, thu nhập cao, có năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Thủ tướng nhấn mạnh, phát triển và trọng dụng nhân lực chất lượng cao chính là yếu tố then chốt, là chìa khóa vạn năng mở ra cánh cửa thành công. Ảnh: P.Thắng

Khoa học công nghệ là động lực để tránh nguy cơ tụt hậu kinh tế

“Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng vai trò then chốt, là động lực mạnh mẽ để Việt Nam phát triển tăng tốc, bứt phá, bền vững”, Thủ tướng nói.

Động lực này sẽ giúp Việt Nam bắt kịp, tiến cùng các nước phát triển, tránh nguy cơ tụt hậu kinh tế, từng bước vượt lên, sánh vai cùng các cường quốc về công nghệ. Đây cũng là chìa khóa để nâng cao năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế, tạo ra sản phẩm, dịch vụ mới, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế.

Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thế giới năm 2024, từ năm 1990 đến nay, chỉ có 34 nền kiinh tế đã thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình để trở thành quốc gia có mức thu nhập cao, còn 108 quốc gia chưa vượt qua.

Vỉệt Nam hiện có GDP bình quân đầu người năm 2024 là 4.700 USD và nếu tăng trưởng trung bình 7%/năm thì đến năm 2040, ViệtNam mới gia nhập được nước có thu nhập cao (khoảng 13.800 USD/người).

“Khát vọng về một Việt Nam phồn vinh, thịnh vượng, hiện đại, sớm gia nhập nhóm nước phát triển có thu nhập cao đã và đang cháy bỏng hơn bao giờ hết. Để hiện thực hóa khát vọng ấy, không có con đường nào khác ngoài việc dồn toàn lực cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo ông, đây không chỉ là xu thế tất yếu của thời đại mà còn là con dường duy nhất để bứt phá, vượt qua khó khăn, thách thức, nắm bắt thời cơ, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, vững mạnh, xã hội văn minh, hiện đại, đưa đất nước sánh vai cùng các cường quốc trên thế giới.

Có cơ chế thí điểm thử nghiệm công nghệ mới

Đề cập đến nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong chương trình hành động, Thủ tướng cho biết, Chính phủ đề ra 41 nhóm chỉ tiêu và 7 nhóm nhiệm vụ với 140 nhiệm vụ cụ thể.

Trước hết, Thủ tướng nêu rõ cần nâng cao nhận thức, đột phá về đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Chính phủ yêu cầu khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế; xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo Thủ tướng, cùng với việc xây dựng cơ chế thử nghiệm, đặc thù trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để trình Quốc hội thông qua, cần cơ chế đặc thù về đầu tư, đầu tư công, mua sắm công cho sản phẩm, dịch vụ số theo trình tự thủ tục rút gọn; có cơ chế thí điểm thử nghiệm công nghệ mới có sự giám sát của Nhà nước (sandbox).

Toàn cảnh Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ảnh: P.Thắng

Chính phủ cũng định hướng ban hành quy định quỹ đầu tư mạo hiểm và các cơ chế hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo để tạo động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Thủ tướng nhấn mạnh đây là bước đi chiến lược để xây dựng năng lực cạnh tranh quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ.

Ông cho biết, thời gian qua, việc thu hút đầu tư mạo hiểm còn chưa tương xứng với tiềm năng, trong giai đoạn 2021-2024 mới thu hút được 2,5 tỷ USD nên cần phải thúc đẩy mạnh mẽ trong thời gian tới.

Xây dựng một đội ngũ nhân lực hùng hậu

Nhóm nhiệm vụ khác được Thủ tướng đề cập là tăng cường đầu tư hạ tầng cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển của các lĩnh vực này.

“Cùng với việc tăng cường đầu tư hạ tầng và hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, phát triển và trọng dụng nhân lực chất lượng cao chính là yếu tố then chốt, là chìa khóa vạn năng mở ra cánh cửa thành công”, theo Thủ tướng.

Mục tiêu được Thủ tướng nhắc đến là xây dựng một đội ngũ nhân lực hùng hậu, vừa đủ về số lượng, vừa đạt chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của kỷ nguyên số.

Đề đạt mục tiêu này, một trong những giải pháp được Chính phủ đưa ra là có chính sách thu hút nhà khoa học và chuyên gia là người Việt Nam ở nước ngoài, người nước ngoài về làm việc tại Việt Nam.

Chính phủ định hướng xây dựng, ban hành cơ chế đặc biệt về nhập quốc tịch, sở hữu nhà, đất, cấp visa, giấy phép lao động, thu nhập... nhằm thu hút, trọng dụng, giữ chân các nhà khoa học đầu ngành, các chuyên gia, các "tổng công trình sư" trong và ngoài nước có khả năng tổ chức, điều hành, chỉ huy, triển khai các chương trình, dự án, nhiệm vụ trọng điểm quốc gia.

Ngoài ra, Chính phủ cũng thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp; tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này.

Để Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đi vào thực tiễn, phát huy hiệu quả, Thủ tướng đề nghị các cấp ngành, địa phương “tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào ra việc đấy, làm việc nào dứt việc đó”, tinh thần 5 rõ: Rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả”.