Doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng tới mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức và công nghệ trong giai đoạn phát triển mới. Ảnh minh họa: IT

Cải cách hành chính kiến tạo nền tảng đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu nâng cao năng suất trở thành bài toán sống còn, doanh nghiệp Việt Nam buộc phải đẩy nhanh quá trình đổi mới công nghệ. Nhận thức rõ vai trò của khoa học, công nghệ trong phát triển kinh tế, Bộ KH&CN đã triển khai Chương trình “Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0” như một giải pháp trọng tâm, đồng thời là minh chứng rõ nét cho cải cách hành chính theo hướng kiến tạo và phục vụ.

Một điểm nổi bật trong cải cách hành chính của Bộ KH&CN là đổi mới phương thức quản lý nhiệm vụ khoa học, công nghệ.

Thay vì tiếp cận theo hướng hành chính hóa, chương trình được thiết kế linh hoạt, chú trọng vào hiệu quả ứng dụng và nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Doanh nghiệp được khuyến khích tham gia ngay từ khâu đề xuất nhiệm vụ, xác định bài toán công nghệ, phối hợp với viện nghiên cứu, trường đại học và chuyên gia để cùng triển khai giải pháp phù hợp.

Trong quá trình triển khai, chương trình đã hỗ trợ hàng trăm nhiệm vụ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ 4.0, tập trung vào các công nghệ lõi như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn, robot, tự động hóa và điện toán đám mây.

Nhờ cơ chế cải cách hành chính thông thoáng, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa lần đầu tiếp cận các công nghệ tiên tiến nhưng vẫn triển khai hiệu quả, từng bước nâng cao năng lực hấp thụ và làm chủ công nghệ.

Các ngành sản xuất chủ lực như cơ khí, điện tử, chế biến thực phẩm, bao bì, dệt may và logistics đã chứng kiến sự chuyển biến rõ rệt. Việc tích hợp robot, cảm biến IoT, hệ thống thị giác máy và nền tảng quản trị dữ liệu thời gian thực giúp doanh nghiệp giảm tỷ lệ sai lỗi, tối ưu quy trình và nâng cao năng suất.

Quan trọng hơn, quá trình này thúc đẩy doanh nghiệp chuyển từ mô hình sản xuất dựa trên lao động thủ công sang mô hình sản xuất dựa trên công nghệ và dữ liệu, nền tảng của tăng trưởng bền vững.

Từ góc độ quản lý Nhà nước, chương trình thể hiện rõ tinh thần cải cách hành chính của Bộ KH&CN: Nhà nước không làm thay doanh nghiệp, mà đóng vai trò kiến tạo môi trường, hoàn thiện thể chế, kết nối nguồn lực và giảm rào cản tiếp cận công nghệ. Chính cách tiếp cận này đã tạo niềm tin cho doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư đổi mới công nghệ trong bối cảnh nhiều biến động.

Từ hỗ trợ công nghệ 4.0 đến nâng cao năng suất và sức cạnh tranh

Một trong những kết quả nổi bật của Chương trình là sự hình thành các mô hình “nhà máy thông minh phiên bản Việt Nam”. Tại nhiều địa phương, doanh nghiệp đã ứng dụng mô hình mô phỏng số (digital twin) để giám sát và tối ưu dây chuyền sản xuất. Dữ liệu từ cảm biến được thu thập và phân tích theo thời gian thực, giúp dự báo hỏng hóc, tối ưu bảo trì và giảm thời gian dừng máy ngoài kế hoạch. Việc ra quyết định dựa trên dữ liệu đã giúp doanh nghiệp nâng cao tính chủ động và hiệu quả quản trị.

Trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, chương trình cũng tạo ra những chuyển biến tích cực. Các mô hình trang trại ứng dụng IoT và AI trong giám sát môi trường, tưới tiêu tự động và dự báo sâu bệnh

đã giúp nâng cao năng suất, tiết kiệm chi phí đầu vào và cải thiện chất lượng nông sản. Việc số hóa toàn bộ quá trình sản xuất còn hỗ trợ truy xuất nguồn gốc, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường xuất khẩu, qua đó nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp.

Không chỉ hỗ trợ từng doanh nghiệp riêng lẻ, chương trình còn góp phần hình thành các nền tảng công nghệ dùng chung, thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp với hệ thống viện nghiên cứu, trường đại học. Mô hình liên kết “bốn nhà”: Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà đầu tư được phát huy hiệu quả, tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn với nhu cầu thị trường.

Đây là kết quả trực tiếp của cải cách hành chính trong quản lý khoa học, công nghệ, khi các rào cản về thủ tục được tháo gỡ, nguồn lực được phân bổ theo hướng tập trung và hiệu quả.

Chương trình cũng góp phần nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp thông qua việc ứng dụng các nền tảng số trong quản lý sản xuất, chuỗi cung ứng và logistics. Các giải pháp kho thông minh, quản lý đội xe, tối ưu tuyến đường vận chuyển giúp doanh nghiệp giảm chi phí, rút ngắn thời gian giao hàng và nâng cao khả năng đáp ứng thị trường. Đây là yếu tố then chốt để doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong thời gian tới, Bộ KH&CN tiếp tục định hướng triển khai chương trình theo hướng mở rộng phạm vi tiếp cận, tăng cường các dự án trình diễn công nghệ và nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp. Cải cách hành chính sẽ tiếp tục đóng vai trò “đòn bẩy”, giúp chính sách nhanh chóng đi vào thực tiễn, đồng thời bảo đảm sự gắn kết giữa chương trình công nghệ 4.0 với các chiến lược quốc gia về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển kinh tế tri thức.

Có thể khẳng định, Chương trình hỗ trợ công nghệ 4.0 không chỉ tạo động lực mới cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ và nâng cao năng suất, mà còn là minh chứng sinh động cho cải cách hành chính của Bộ Khoa học và Công nghệ theo hướng hiện đại, hiệu quả và đồng hành cùng doanh nghiệp.

Thông qua khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng tới mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức và công nghệ trong giai đoạn phát triển mới.