Ông Ba Sơn trình bày sự việc của mình. Ảnh: HA

Tan nhà nát cửa

Mỗi sáng, ông Ba Sơn (Huỳnh Ngọc Sơn, SN 1952, ngụ phường 2 TP Mỹ Tho, Tiền Giang) lại nặng nhọc lê bước đi khắp khu phố 5, phường 2 bán từng tờ vé số. Nhìn ông Sơn, mấy chị tiểu thương ở khu chợ đầu hẻm khu phố 5 thương cảm: “Tội nghiệp, ngày trước ổng là tỉ phú tàu đánh cá nổi tiếng, từng là Chủ tịch Hội Nghề cá của phường. Chỉ vì 1 bản án oan mà nay ổng đi bán vé số kiếm cơm, vợ uất ức chết, nhà bị xiết nợ, con cái tản lạc làm thuê tứ xứ”.

Ngồi trong căn nhà khá bề thế nay đã đổi chủ, ông Sơn buồn rầu nói: “Căn nhà này tui bị xiết nợ hồi tháng 1/2012, may mà chủ mới thương tình cho tui ở nhờ, nếu không thì tui phải ôm bàn thờ vợ ra đường”. 

Câu chuyện buồn của ông tỉ phú tàu đánh cá nổi tiếng một thời bắt đầu từ cơn bão số 5 kinh hoàng năm 1997. Khi đó, chiếc tàu lưới vây của cha con ông Sơn bị bão đánh tan tành ở khu vực đảo Hòn Khoai (Cà Mau), may mắn là ông và các con đều toàn mạng trở về. Sau bão, tháng 5/1998 ông Sơn được vay 1,3 tỉ đồng vốn khắc phục bão số 5 từ Ngân hàng (NH) Công thương - Chi nhánh Tiền Giang để đóng mới tàu đánh cá, tiếp tục ra khơi bám biển, với lãi suất trong hạn 0,6%/tháng, lãi suất quá hạn 0,9%/tháng, hạn cuối trả nợ là tháng 5/2003. Tài sản thế chấp là chiếc tàu đánh cá TG 91269TS mang tên Nhân Nghĩa trị giá 1,5 tỉ đồng được đóng từ nguồn vốn vay và vốn ông Sơn mượn thêm bên ngoài.

“Sau khi đóng tàu tui tiếp tục hành nghề lưới vây, sau 1 thời gian chuyển tàu sang nghề dịch vụ hậu cần, chuyên đi thu mua trên biển. Từ năm 1998 đến tháng 8/2002 tui đã trả gần 81 triệu đồng tiền lãi cho NH, sau đó trả được 776 triệu đồng vốn gốc, còn nợ NH 474 triệu đồng. Lúc đó tàu của tui hoạt động bình thường, nhưng bất ngờ là tháng 7/2011, NH Công thương khởi kiện tui ra tòa, yêu cầu phải trả hơn 1,6 tỉ đồng vốn gốc và tiền lãi, trong đó vốn gốc là 524 triệu đồng, tiền lãi quá hạn hơn 1,1 tỉ đồng. Nếu tui không trả thì bị phát mãi tài sản”, ông Sơn kể.

Mặc dù ông Sơn trình bày khoản lãi quá hạn hơn 940 triệu đồng là không hợp lý vì năm 2002, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản chấp thuận cho các chủ tàu vay vốn khắc phục bão số 5 được trả nợ gốc không tính lãi, nhưng tháng 7/2011 TAND TP Mỹ Tho đưa vụ kiện ra xét xử vẫn tuyên buộc ông Sơn phải trả cho NH số tiền hơn 1,6 tỉ đồng, trong đó có 1,193 tỉ đồng tiền lãi quá hạn. 

Ông Sơn kháng cáo, xin tòa xem xét kỹ chủ trương của Thủ tướng Chính phủ về việc khoanh nợ khắc phục bão số 5, chấp thuận cho ông trả 474 triệu đồng vốn gốc và 1 phần tiền lãi, nhưng vào tháng 12/2011, Tòa Phúc thẩm TAND tỉnh Tiền Giang tiếp tục tuyên y án sơ thẩm. Ngoài việc phải trả nợ NH, ông Sơn còn phải nộp hơn 30 triệu đồng tiền án phí dân sự sơ thẩm. 

“Ngay sau khi thông tin tui bị tòa án buộc phải trả hơn 1,6 tỉ đồng nợ NH, tháng 1/2012 các chủ nợ bên ngoài đến xiết căn nhà vợ chồng con cái tui đang ở tại khu phố 5, phường 2 để trừ nợ. Thấy hoàn cảnh tui không còn nơi trú ngụ, họ thương tình cho tui ở nhờ. Đến tháng 3/2012, cơ quan thi hành án ra quyết định cưỡng chế kê biên tài sản thế chấp. Chiếc tàu đánh cá của gia đình tui đang hoạt động ở vùng biển Côn Sơn buộc phải kéo về Mỹ Tho để họ phát mãi trừ nợ với giá 650 triệu đồng. Vì quá uất ức, đau buồn, ngày 16/6/2013, vợ tui bị đột quỵ, đưa đến bệnh viện cấp cứu nhưng không kịp”, ông Sơn kể trong nước mắt.

Tỉ phú tàu đánh cá Ba Sơn ngày nào nay đi bán từng tờ vé số mưu sinh. Ảnh: HA

Từ ngày ông Sơn lâm cảnh tan nhà nát cửa, 4 đứa con trai đều là tài công tàu đánh cá phải đi làm thuê khắp nơi. Mấy năm qua, ông tỉ phú tàu cá ngày xưa phải lê từng bước chân đau nhức vì bệnh thấp khớp đi bán 50 tờ vé số/ngày để kiếm cơm.

Ông Thành, người dân phường 2 cho biết, nhiều người cảm thông với hoàn cảnh của ông Sơn nên ngoài việc mua vé số ủng hộ thi thoảng còn cho tiền, cho gạo để ông đắp đỗi qua ngày, bởi lúc giàu có ông Sơn sống rất nghĩa tình với hàng xóm láng giềng.

Bị tòa đánh đố

Hơn 5 năm tần tảo bán vé số mưu sinh, ông Sơn vẫn miệt mài đi tìm công lý cho mình.

Nhờ bạn bè ngày xưa giúp đỡ viết đơn, gửi đơn đến các cơ quan hữu trách kêu oan, đến tháng 11/2014 vụ việc của ông Sơn đã được Chánh án TAND Tối cao ra Quyết định kháng nghị đối với bản án dân sự phúc thẩm ngày 8/12/2011 của TAND tỉnh Tiền Giang. 

Tháng 4/2015, TAND Tối cao ra quyết định giám đốc thẩm, tuyên hủy toàn bộ 2 bản án dân sự sơ thẩm của TAND TP Mỹ Tho và dân sự phúc thẩm của TAND tỉnh Tiền Giang, giao hồ sơ vụ án của ông Sơn cho TAND TP Mỹ Tho xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật. Lý do TAND Tối cao hủy án sơ, phúc thẩm của TAND TP Mỹ Tho và TAND tỉnh Tiền Giang là vì tòa án cấp sơ, phúc thẩm đã không làm rõ việc ông Sơn vay vốn NH có thuộc diện được hưởng ưu đãi về lãi suất theo Quyết định 144/2002 của Thủ tướng Chính phủ hay không. Khi chưa làm rõ vấn đề, TAND TP Mỹ Tho và TAND tỉnh Tiền Giang đã buộc ông Sơn trả lãi cho NH theo mức lãi suất được ghi trong hợp đồng tín dụng ban đầu là chưa đủ cơ sở tuyên án.

Ngày nhận được quyết định giám đốc thẩm của TAND Tối cao, ông Sơn mừng rơi nước mắt, vội vàng thắp 1 nén nhang lên bàn thờ vợ, nhỏ nhẹ tâm tình chuyến này gia đình đã được giải oan, cơ hội sắm tàu, ra biển đã trở lại. 

Có điều, ông Sơn không lường được mong ước nhỏ nhoi của ông vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, trắc trở. Gần 2 năm sau khi cầm quyết định giám đốc thẩm trong tay, ông Sơn tranh thủ chạy ngược chạy xuôi đến TAND TP Mỹ Tho, TAND tỉnh Tiền Giang yêu cầu xét xử lại và phải có trách nhiệm bồi thường việc ông mất tàu, mất nhà sau phán quyết sai của 2 cơ quan này. Đi đến đâu, ông Sơn cũng chỉ nhận được những lời từ chối lạnh lùng. 

Ông Sơn trước căn nhà cũ nay do người khác sở hữu, cho ông ở nhờ thờ vợ. Ảnh: HA

Tháng 8/2015, TAND TP Mỹ Tho có quyết định đình chỉ vụ án vì NH đã rút hồ sơ, không còn nhu cầu khởi kiện ông Sơn. 

Sau đó, tháng 1/2016 Chi cục Thi hành án dân sự TP Mỹ Tho đã hoàn trả cho ông hơn 30 triệu đồng tiền án phí. 

Trong khi đó, tại TAND tỉnh Tiền Giang, lúc ông Sơn nộp đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại vì bản án phúc thẩm của tòa trực tiếp làm ông tan nhà nát cửa, trắng tay thì tháng 4/2016 cơ quan này có văn bản yêu cầu ông Sơn phải cung cấp văn bản xác định hành vi trái pháp luật của người tiến hành tố tụng; quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận nội dung tố cáo của chánh án xác định người đã tiến hành tố tụng có hành vi ra văn bản mà biết rõ là trái pháp luật; quyết định xử lý cán bộ, công chức đối với người đã tiến hành tố tụng có hành vi ra văn bản mà biết rõ là trái pháp luật…

Cầm văn bản của TAND tỉnh Tiền Giang trên tay, ông Sơn nghẹn ngào nói: Làm sao tui có được các văn bản này để nộp theo yêu cầu của tòa án? Tòa đòi như vầy chẳng khác nào đánh đố tui. Chẳng lẽ, quyết định giám đốc thẩm của TAND Tối cao hủy toàn bộ án sơ, phúc thẩm không đủ làm căn cứ pháp lý xác định TAND TP Mỹ Tho và TAND tỉnh Tiền Giang xét xử oan sai cho tui?

Hùng Anh