Nếu dự án triển khai đúng hướng tuyến, thì nhà đất của 22 hộ dân phường 2, quận Tân Bình sẽ không bị thu hồi. Ảnh: NG

Nắn đường, nắn luôn chính sách

Không thể tính được công dân và lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh đã mất bao nhiêu thời gian, công sức, kinh phí để thống nhất rằng việc cơ quan chuyên môn tự ý nắn đường, thay đổi ranh quy hoạch dự án (D.A) đường Tân Sơn Nhất - Bình Lợi - Vành đai ngoài, đã làm nhiều hộ dân bị thu hồi nhà đất ngoài dự kiến. Điều này cũng đã được làm rõ tại Kết luận số 158/KL-TTCP, ngày 30/1/2011 của Thanh tra Chính phủ. Trong kiến nghị tại kết luận này, Thanh tra Chính phủ đã đề nghị Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh có chính sách bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân, bảo đảm hợp pháp, hợp lý và công bằng giữa các hộ dân để giải quyết dứt điểm khiếu nại của công dân, bảo đảm cho nhân dân bị thu hồi nhà đất sớm ổn định cuộc sống.

Theo phương án tuyến đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo tờ trình của chính UBND TP Hồ Chí Minh vào năm 1997, thì toàn tuyến đường dài 13,5km từ sân bay Tân Sơn Nhất (quận Tân Bình) đến ngã tư Linh Xuân (quận Thủ Đức), có chiều rộng toàn tuyến là 60m. Nếu D.A triển khai đúng hướng tuyến đã quy hoạch thì nhà đất của 22 hộ dân phường 2, quận Tân Bình sẽ không nằm trong diện tích đất bị thu hồi. Nhưng sau khi các sở, ngành và chủ đầu tư tham mưu cho UBND TP Hồ Chí Minh thay đổi đoạn đầu có chiều dài 1,5km từ sân bay Tân Sơn Nhất đến vòng xoay Nguyễn Thái Sơn (quận Gò Vấp) thành hai đường nhánh có chiều rộng mỗi nhánh 20m, thì nhà đất của hàng chục hộ dân phường 2, quận Tân Bình lại bị thu hồi vì lý do nắn đường.

Điều đáng mừng cho địa phương vì các hộ dân bị thu hồi nhà đất ngoài dự kiến là cán bộ quân đội hưu trí, là đảng viên nên họ chấp nhận sự đã rồi vì đây là tuyến đường phục vụ cho nhu cầu giao thông cho khu vực sân bay Tân Sơn Nhất. Điều người dân mong muốn là quyền lợi hợp pháp về nhà đất phải được UBND quận Tân Bình thực hiện đúng chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước khi thu hồi, đền bù, tái định cư. Nhưng một lần nữa câu chuyện ngoài dự kiến đã lặp lại khi UBND quận Tân Bình đã không thực hiện đúng pháp luật khi ban hành các quyết định bồi thường, giải tỏa cho 22 hộ dân, làm trái kết luận của Thanh tra Chính phủ. Hệ quả là chỉ với 1,5km đường mà UBND quận Tân Bình áp 4 mức giá khác nhau, còn UBND quận Gò Vấp lại áp giá 78 triệu đồng/m² nhà đất cho trường hợp 47 hộ dân mà theo kết luận của các cơ quan chức năng địa phương thì có nguồn gốc là đất công viên Gia Định.

Trong khi đó, ngay trong hồ sơ của UBND quận Tân Bình đã thể hiện nhà đất của 22 hộ dân phường 2 (mà cụ thể là hộ ông Nguyễn Xuân Đào, ông Dương Văn Đăng, bà Bùi Thị Lan…) đều có nguồn gốc hợp pháp, có quá trình sử dụng ổn định, đều được cấp chủ quyền đúng quy định. Ngay cả các diện tích đất nằm ngoài quyết định cấp đất của quân đội, cũng được 22 hộ dân sử dụng trước 15/10/1993 theo khuôn viên nhà đất có tứ cận rõ ràng. Trước thời điểm bị thu hồi nhà đất ngoài dự kiến do tuyến đường bị nắn thì UBND phường 2 đều có văn bản xác nhận hiện trạng nhà đất của các hộ dân sử dụng ổn định, không tranh chấp với bất kỳ tổ chức, cá nhân nào. Hay nói khác hơn, toàn bộ diện tích nhà đất theo hiện trạng được UBND phường 2 xác nhận đủ điều kiện bồi thường với mức giá tại thời điểm UBND quận Tân Bình ban hành quyết định thu hồi đất đúng quy định pháp luật.

Thiếu công bằng, không minh bạch

Trước đây Báo Thanh tra cũng đã phản ánh đầy đủ về trường hợp khiếu nại của 47 hộ dân có nhà đất thuộc ranh quy hoạch công viên Gia Định tại đường Nguyễn Thái Sơn, phường 3, quận Gò Vấp, cũng bị thu hồi ngoài dự kiến cho tuyến đường 1,5km từ sân bay Tân Sơn Nhất đến vòng xoay Nguyễn Thái Sơn. Khi đó cũng có nhiều cơ quan chức năng, trong đó có cả Thanh tra TP Hồ Chí Minh có ý kiến là nhà đất của 47 hộ dân không đủ điều kiện bồi thường mà chỉ được hỗ trợ. Sau đó trên cơ sở xem xét toàn diện vụ việc, đối chiếu với lịch sử biến động nhà đất tại phường 3, quận Gò Vấp, với tinh thần công tâm, khách quan, lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh đã quyết định bồi thường thỏa đáng cho 47 hộ dân. Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được UBND TP Hồ Chí Minh chỉ đạo UBND quận Gò Vấp thực hiện đã giúp người dân ổn định cuộc sống, chấm dứt khiếu nại với mức giá trung bình là 78 triệu đồng/m² theo hiện trạng nhà đất sử dụng.

Nhưng đối với vụ việc của 22 hộ dân phường 2, quận Tân Bình thì chính các cơ quan chức năng địa phương lại tự làm khó mình, cũng như làm khó người dân dù thực tế là pháp lý nhà đất của 22 hộ dân còn rõ ràng hơn 47 hộ dân nên rất thuận lợi khi thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đúng pháp luật. Ngoài ra, cả 22 hộ dân đều chỉ kiến nghị được nhận mức bồi thường tương đương như 47 hộ dân nên chỉ cần UBND quận Tân Bình, cùng Hội đồng Thẩm định bồi thường thống nhất kiến nghị phương án giải quyết thì Thường trực UBND TP Hồ Chí Minh sẽ đồng ý.

Không rõ vì nguyên cớ gì, các cơ quan chuyên môn mà cụ thể là UBND quận Tân Bình, Hội đồng Thẩm định bồi thường lại kiến nghị không thực hiện phương án giải quyết phù hợp để lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh có thể sửa sai việc thu hồi nhà đất ngoài dự kiến bằng một thông báo chỉ đạo đúng lý hợp tình để giải quyết quyền lợi hợp pháp cho 22 hộ dân, chấm dứt hiện tượng tiếp khiếu kéo dài, làm sự việc ngày càng phức tạp.

Ngay trong các buổi tiếp xúc, tiếp công dân thì quan điểm của một số cơ quan chuyên môn cũng thể hiện thái độ đánh đố công dân khi cố tình viện dẫn rằng Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến chấp thuận cho UBND TP Hồ Chí Minh thực hiện nắn tuyến 1,5km đường trước khi Thanh tra Chính phủ công bố Kết luận số 158/KL-TTCP nên khiếu nại của 22 hộ dân không có cơ sở giải quyết. Ngoài ra, một số cán bộ Hội đồng Thẩm định bồi thường cũng tiếp tục cho rằng sau khi Thủ tướng Chính phủ có văn bản đồng ý với kiến nghị của Thanh tra Chính phủ thì tại các buổi làm việc với UBND TP Hồ Chí Minh về phát triển kinh tế - xã hội, Thường trực Chính phủ vẫn đồng ý cho triển khai hướng tuyến mới của đoạn 1,5km. Từ những lý do này, các cơ quan chức năng đã kiến nghị khiếu nại của 22 hộ dân về yêu cầu được nhận bồi thường như 47 hộ dân là không có cơ sở giải quyết.

Nhận thấy sự việc bị lệnh hướng vì 22 hộ dân chỉ đề nghị được nhận chính sách bồi thường đúng pháp luật, chứ không tranh cãi về hướng tuyến vì Thanh tra Chính phủ đã kết luận làm rõ, nên công dân đã thực hiện đúng điểm d Khoản 1  Điều 12, Luật Khiếu nại là "Được biết, đọc, sao chụp, sao chép, tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại, trừ thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước;".

Thế nhưng khi 22 hộ dân có đơn đề nghị được xem các văn bản thể hiện là Thủ tướng Chính phủ có ý kiến về hướng tuyến, cũng như các báo cáo xác minh liên quan đến việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ với 5 mức giá khác nhau của đoạn 1,5km thì UBND quận Tân Bình, Hội đồng Thẩm định bồi thường, Thanh tra TP Hồ Chí Minh,… đã từ chối, đưa ra lý do rất vô lý theo kiểu đây là văn bản nội bộ nên không thể cung cấp cho công dân.

Ngọc Giang