Gia đình bà Tuyên ở trên thửa đất này từ những năm 1995-1996, giữ gìn, cải tạo, 3 lần xây, sửa nhà và được Nhà nước cấp sổ đỏ, hỗ trợ tiền xây nhà. Ảnh: Chí Cường

Bỗng dưng bị kiện ra toà

Bà Đặng Thị Tuyên (sinh năm 1985, con gái bà Lệ, người giám hộ do bà Lệ bị bệnh tâm thần) cho biết: Trước đây, mảnh đất nói trên do bà Khuyến, bị cụt chân, có hoàn cảnh neo đơn ở ở một mình nên ông Đặng Hồng Tuấn (bố của bà Tuyên) thường sang phụ giúp gánh nước và chăm sóc bà Khuyến. Khoảng năm 1995-1996, bà Khuyến được cơ quan chức năng đưa lên trại dưỡng lão nên bán lại cho gia đình ông Tuấn (kiểu vừa bán, vừa cho).

Từ đó, ông Tuấn cùng gia đình sinh sống ổn định, không xảy ra tranh chấp và đến ngày 2/8/1999 được UBND huyện Lộc Ninh cấp sổ đỏ 41/QSDĐ/15/QĐUB.

Năm 2017, ông Tuấn chết, gia đình bà Tuyên tiếp tục sử dụng mảnh đất để sinh sống mưu sinh. Do gia đình thuộc diện khó khăn, năm 2020, Nhà nước hỗ trợ khoản tiền 30.000.000 đồng để sửa chữa lại căn nhà.

Đang sống yên ổn thì năm 2022, gia đình bà Tuyên bị vợ chồng ông Trần Văn Hải (sinh năm 1948) và bà Nguyễn Thị Ngó (sinh năm 1952, ngụ tại ấp 1, xã Lộc Thái, huyện Lộc Ninh) khởi kiện ra TAND huyện Lộc Ninh yêu cầu bà Lệ trả lại quyền sử dụng đất và thu hồi sổ đỏ của gia đình ông Tuấn.

Vợ chồng ông Hải và bà Ngó trình bày: Khoảng 1967-1968, ông Nguyễn Văn Đước (cha bà Ngó, mất năm 1984) mua lại 200m² của một người khác, sau đó cho bà Ngó để ở. Phần còn lại (khoảng 200m²), bà Ngó mua lại của láng giềng với giá 2 chỉ vàng. Sau đó, vợ chồng bà Ngó chuyển đến xã Lộc Thái để làm vườn. Do bà Khuyến có quan hệ tình cảm với ông Đước, nên vợ chồng ông Hải, bà Ngó cho bà Khuyến ở nhờ trên đất để nấu rượu bán. Khoảng năm 1996, bà Khuyến vào trại dưỡng lão thì mảnh đất rào lại và không ai ở.

Bà Đào Thị Bích Lệ bị tâm thần, gia cảnh khó khăn. Ảnh: Chí Cường.

TAND huyện Lộc Ninh xử ép bị đơn?

Tại Bản án số 37/2023/DS-ST ngày 31/8/2023 về việc tranh chấp quyền sử dụng đất và yêu cầu thu hồi sổ đỏ, các nhân chứng là bà Nguyễn Thị Thuỷ, bà Phạm Thị Thành, bà Phạm Thị Ninh, Nguyễn Tri Hoàng, cùng nhiều người khác khẳng định: Sau khi bà Khuyến đi trại dưỡng lão thì gia đình ông Tuấn đến ở, có nghĩa mảnh đất không bị rào lại như bà Ngó, ông Hải trình bày tại toà.

Ông Nguyễn Tri Hoàng trình bày: Trước giải phóng, ông ở gần phần đất tranh chấp, sau đó bị bom đạn bắn nên bỏ đi. Sau giải phóng (Lộc Ninh giải phóng năm 1972- PV), người dân về thấy nhà nào còn dùng được thì sửa chữa lại để ở, còn gia đình ông Đước có ở trên đất không thì không rõ. Sau này, ông Hoàng thấy lần lượt bà Khuyến đến ở rồi ông Tuấn đến ở.

Theo bà Tuyên, gia đình ở trên thửa đất này từ những năm 1995-1996, giữ gìn, cải tạo, 3 lần xây, sửa nhà và được Nhà nước cấp sổ đỏ, hỗ trợ tiền xây nhà. Điều này có nghĩa gia đình bà Tuyên sinh sống ổn định và chính quyền địa phương cũng công nhận quyền sở hữu diện tích đất nên UBND huyện Lộc Ninh qua quá trình xác minh, thẩm định hồ sơ, nên đã cấp sổ đỏ cho gia đình bà Tuyên, phù hợp với quy định pháp luật. Ông Hải, bà Ngó nói đất của mình thì vào năm 1999, Nhà nước đo đạc làm sổ đỏ cho toàn dân lại không thấy kê khai thửa đất. Đến năm 2019, Nhà nước cấp lại sổ đỏ cho toàn dân, ông Hải và bà Ngó cũng không ý kiến gì?

Bà Tuyên bức xúc: “Suốt 27 năm ròng không ai khởi kiện đòi đất vì đã lỡ vừa bán, vừa cho lại gia đình tôi. Chỉ khi con đường Xuyên Á mở ra, giá đất tăng vọt thì gia đình ông Hải, bà Ngó mới tiếc của làm đơn khởi kiện, đòi đất của gia đình tôi”.

Dù lời khai của bị đơn và nguyên đơn bất nhất và còn nhiều mâu thuẫn, nhưng bất ngờ, TAND huyện Lộc Ninh chấp nhận yêu cầu khởi kiện của vợ chồng ông Hải, bà Ngó, tuyên bà Lệ trả lại quyền sử dụng đất và thu hồi sổ đỏ của gia đình bà. Đáng chú ý, TAND huyện Lộc Ninh áp dụng Án lệ số 02/2016/AL và Án lệ số 05/2016/AL ngày 6/4/2016 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao (về công sức giữ gìn và bảo quản tài sản), buộc vợ chồng ông Hải, bà Ngó trả cho bà Lệ 221.525.900 đồng giá trị tài sản trên đất và công sức giữ gìn, bảo quản đất.

Trao đổi với PV Báo Thanh tra, luật sư Nguyễn Văn Huân (Đoàn Luật sư TP HCM) nêu quan điểm, nghiên cứu Bản án số 37/2023/DS- ST ngày 31/8/2023, tôi nhận thấy TAND kiến nghị UBND huyện Lộc Ninh thu hồi sổ đỏ của ông Đặng Hồng Tuấn mà không nêu được lỗi của ông Tuấn; buộc bà Lệ trả lại cho ông Hải, bà Ngó quyền sử dụng đất 404m² có dấu hiệu xử ép bị đơn. Bởi, theo Điều 103 Luật Đất đai năm 2013, TAND huyện Lộc Ninh chưa làm rõ thời điểm vào 1980, ông Hải, bà Ngó có chủ quyền hoặc có kê khai trong sổ địa chính 404m² đất hay không? cá nhân nào khai báo và đăng ký các loại ruộng đất mình đang sử dụng vào sổ địa chính của Nhà nước (bản khai và sổ địa chính hiện UBND xã hoặc Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Lộc Ninh đang lưu trữ).

Đồng thời, vào năm 1980, mặc dù nhà, đất có chủ quyền, có bằng khoán mà chủ nhà, chủ đất không làm bản kê khai coi như chủ nhà, chủ đất bỏ đất. Do đó, bà Tuyên cần kháng cáo lên TAND tỉnh Bình Phước (cấp phúc thẩm) yêu cầu hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để đòi quyền lợi chính đáng cho gia đình mình.