Tàu Dong Shan đang neo đậu tại phao số 0 Cảng Kỳ Hà (Quảng Nam)

Làm việc với chúng tôi, ông Phan Văn Phú, Chi cục Phó chi cục Hải quan Cảng Kỳ Hà (HQCKH) cho biết, ngày 30/6/2017, Chi cục nhận được văn bản của Cty ĐQCL đề nghị cho tập kết lô hàng titan xuống Cảng Kỳ Hà để làm thủ tục mở tờ khai hải quan xuất hàng đi Hoàng Thành (Trung Quốc). 

Đến ngày 3/7, doanh nghiệp và HQCKH lấy mẫu đưa đi giám định hàm lượng tại Cty Cổ phần Giám định hàng hóa xuất nhập khẩu Toàn Cầu (Đà Nẵng). 

Sau khi có Chứng thư giám định hàm lượng đạt tiêu chuẩn, lô hàng có giấy phép... Chi cục cho bốc 4.960 tấn titan lên tàu Dong Shan (quốc tịch Panama).

Ngày 6/7, trong khi tiến hành bốc hàng lên tàu thì Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan - TCHQ) có điện fax yêu cầu Chi cục HQCKH dừng làm thủ tục lô hàng trên và Đội Điều tra hình sự (ĐTHS) Cục Điều tra chống buôn lậu (TCHQ) vào làm rõ các nội dung tố cáo. 

Tại hiện trường, Đội ĐTHS cùng Cty ĐQCL và các cơ quan liên quan lấy mẫu titan đưa vào TP HCM giám định, kết quả cho thấy lượng tio2 chỉ có gần 45%, không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu; sau đó yêu cầu chưa thông quan lô hàng, chờ xử lý.

Trong thời gian này, Chi cục HQCKH, Cảng vụ Kỳ Hà và Đội ĐTHS thống nhất đưa tàu Dong Shan ra ngoài vị trí pháo số 0 và lực lượng Hải quan, Biên phòng luôn giám sát chặt chẽ tàu.

Lúc 22 giờ 30 ngày 8/7, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2 phối hợp với Cục Phòng chống tội phạm buôn lậu (C74, Bộ Công an) kiểm tra tàu Dong Shan tại phao số 0 cảng Kỳ Hà. Lúc này trên tàu chứa hơn 4.400 tấn quặng titan nhưng chưa đủ giấy tờ hợp pháp, nên lập biên bản tạm giữ phương tiện và tang vật để xác minh.

Trong quá trình phối hợp với C74, Bộ đội Biên phòng Quảng Nam, Chị cục HQCKH... Vùng Cảnh sát biển 2 tiến hành làm việc với Cty ĐQCL về lô hàng trên và đề nghị chưa cho xuất khẩu vì tình nghi về nguồn gốc, xuất xứ... 

Kết quả điều tra của Vùng Cảnh sát biển 2 cho thấy trong toàn bộ lô hàng có 1.115 tấn titan không rõ nguồn gốc theo đúng giấy phép của Bộ Công thương cấp và không phải là hàng hóa tồn kho của Cty ĐQCL; nên lập biên bản vi phạm.

Do không thống nhất với kết quả giám định hàm lượng titan của Đội ĐTHS, ngày 7/8, Cty ĐQCL đề nghị cho lấy mẫu đưa đến Trung tâm Đo lường chất lượng khu vực 2 (Đà Nẵng) tiếp tục giám định.

Chiều ngày 15/8, các đơn vị gồm: Vùng Cảnh sát biển 2, Bộ đội Biên phòng Quảng Nam, Chi cục HQCKH, Cảng vụ Kỳ Hà tổ chức họp liên ngành và đi đến thống nhất yêu cầu Cty ĐQCL bốc hàng vào bãi chứa của Cảng Kỳ Hà, nhằm giải phóng chi phí thuê tàu vận chuyển và chờ xử lý; nhưng đến nay tàu vẫn chưa vào Cảng Kỳ Hà trả hàng.

Ông Phú giải thích thêm, nếu lô hàng không đạt chuẩn, Chi cục HQCKH sẽ xử phạt vi phạm hành chính đối với Cty ĐQCL về hành vi trình kết quả giám định hàng hóa không đạt chuẩn và 1.115 tấn ti tan không rõ nguồn gốc; đồng thời không cho xuất khẩu lô hàng này nữa.

Ông Đoàn Đình Nhi, Chi cục Trưởng Chi cục HQCKH giải thích thêm, hiện nay đối tác nước ngoài đã thông báo từ chối không nhận hàng nữa vì lý do quá chậm trễ thời gian. Hải quan đã làm hết trách nhiệm, đúng quy trình và chưa thấy dấu hiệu buôn lậu trong vụ việc này...

Theo nhận định của các chuyên gia pháp lý, đây là hành vi gian lận thương mại, xuất hàng lậu và nghi ngờ có sự tiếp tay của đơn vị giám định hàng hóa... cần phải được khởi tố điều tra hình sự để làm rõ nhiệm của từng đơn vị, cá nhân liên đới; trong đó có việc các tổ chức giám định hàng hóa cho ra nhiều kết quả khác nhau.

Tại Cảng Kỳ Hà trước đây, khi có tố giác, tàu Xuân Hòa 68 nhổ neo rời cảng vào sáng ngày 10/11/2016, chở theo 2.700 tấn quặng titan thô khi đường dây nóng của TCHQ tiếp nhận thông tin; bỏ lại khoảng 1.200 tấn quặng trong khi tờ khai Hải quan mở xuất 3.900 tấn....

Công văn của Cục Điều tra chống buôn lậu (TCHQ) cho biết lô hàng titan đủ điều kiện xuất khẩu 

Ngày 15/8, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng khu vực 2 có Văn bản số 490/TT2-K5 trả lời kết quả cho Cty ĐQCL về đề nghị cung cấp Vilas của phòng thử nghiệm; trong đó khẳng định phòng thử nghiệm của Trung tâm đã thực hiện đầy đủ các nội dung liên quan đến đảm bảo chất lượng phép thử đối với chỉ tiêu này theo yêu cầu của Tiêu chuẩn ISO/IEC 17052 và Trung tâm chịu trách nhiệm về kết quả thử nghiệm, giám định đã được công bố.

Liên quan đến vụ việc này, ngày 16/8, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 8645/VPCP-VI chuyển đơn tố cáo của ông Nguyễn Thượng Đắt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Titan Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Cty ĐQCL đến Bộ Tài chính - Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo 389 để chỉ đạo xử lý theo quy định của pháp luật.

Dư luận đang trông chờ một kết quả xử lý nghiêm minh của pháp luật, nhằm hạn chế tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại đang là vấn nạn hiện nay.

Ngọc Phó