Cty TNHH Bến Thành - Sao Thủy khởi công công trình khi chưa đủ điều kiện khởi công. Ảnh: Giáng Thăng

Vi phạm pháp luật

Trên cơ sở phản ánh của nhân dân địa phương về dấu hiệu vi phạm quy định pháp luật của Cty TNHH Bến Thành - Sao Thủy trong quá trình xây dựng tại khu đất số 1bis 1kep đường Nguyễn Đình Chiểu, ngày 28/3/2017, Thanh tra Sở Xây dựng đã phối hợp cùng UBND phường Đa Kao kiểm tra thực địa.

Kết quả kiểm tra đã phát hiện chủ đầu tư khởi công công trình khi chưa đủ điều kiện khởi công. Sau khi lập biên bản hành vi vi phạm, ngày 30/3/2017, Phó Chánh Thanh tra Sở Xây dựng Nguyễn Mạnh Hùng đã ký Quyết định số 293/QĐ-XPVPHC xử phạt Cty TNHH Bến Thành - Sao Thủy, do bà Trương Thị Lâm Ngọc làm Tổng Giám đốc, có địa chỉ tại số 65 đường Nguyễn Du, phường Bến Nghé, quận 1, với số tiền 17,5 triệu đồng.

Quyết định xử phạt của Thanh tra Sở Xây dựng xác định rõ: Cty TNHH Bến Thành - Sao Thủy đã vi phạm khoản 2 Điều 12, Nghị định số 121 ngày 10/10/2013 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng; kinh doanh bất động sản, khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng, quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý phát triển nhà và công sở.

Trao đổi với báo chí, nhiều hộ dân thuộc diện thu hồi nhà đất tại D.A này cho rằng, từ cuối năm 2016, khi phát hiện Cty TNHH Bến Thành - Sao Thủy đào móng, đổ bê tông thì người dân đã báo cho chính quyền địa phương nhưng việc xử lý vẫn không được thực hiện vì từ tháng 8/2016 chủ đầu tư đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Chỉ đến khi Thanh tra Sở Xây dựng vào cuộc thì hành vi vi phạm pháp luật về xây dựng mới được làm rõ nhưng mức xử phạt còn quá nhẹ vì hành vi của Cty TNHH Bến Thành - Sao Thủy là thể hiện thái độ coi thường pháp luật, không quan tâm đến quyền lợi hợp pháp của cộng đồng dân cư.

Nhiều dấu hiệu bất thường

Để phục vụ quy hoạch nhà ở, trong đó có chủ trương tạo quỹ nhà đất để phục vụ chương trình cải tạo nhà ven kênh rạch, ngày 26/8/1993, UBND TP HCM đã có Quyết định số 1285/QĐ-UBND-QLĐT, với nội dung giao UBND quận 1 chịu trách nhiệm chuyển đổi nhà ở hoặc đền bù kinh phí cho 213 hộ dân, với 1.292 nhân khẩu là cán bộ, nhân viên, nhân dân tại khu nhà đất số 1bis 1kep đường Nguyễn Đình Chiểu.

Trên cơ sở báo cáo đề xuất của UBND TP HCM, ngày 30/7/1995, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 490/TTg cho phép Cty Phát triển và Dịch vụ nhà quận 1 sử dụng khu nhà đất này để đầu tư, xây dựng kinh doanh khu nhà ở, văn phòng cho thuê.

Tiếp đó, ngày 30/9/1995, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 624/TTg phê duyệt D.A đầu tư khu nhà ở và làm việc tại số 1bis 1 kép đường Nguyễn Đình Chiểu với quy mô 1 khối văn phòng, 4 khu chung cư, thời gian thực hiện là từ thời điểm phê duyệt đến hết năm 1999.

Trong quá trình thực hiện chính sách đền bù, đại diện Cty Cổ phần Đầu tư Sao Thủy đã thông qua một văn phòng luật sư mua lại nhà đất của một số hộ dân với giá 68 triệu đồng/m², sau đó hợp tác với Cty Phát triển và Dịch vụ nhà quận 1 thành lập pháp nhân mới là Cty TNHH Bến Thành - Sao Thủy. Đi kèm với pháp nhân mới này là D.A đầu tư xây dựng kinh doanh khu nhà ở, khách sạn văn phòng cho thuê được UBND TP HCM chấp thuận năm 2014 trên diện tích 17.577m².

Văn bản trả lời của Ban Tiếp công dân TP HCM đối với khiếu nại về giá bồi thường tại D.A. Ảnh: Giáng Thăng

Theo hồ sơ xác minh các nội dung khiếu nại, tố cáo của người dân mà Thanh tra TP HCM đang thực hiện thì trước đó, UBND quận 1 được giao là chủ đầu tư trong thực hiện chương trình chuyển đổi nhà ở hoặc đền bù kinh phí cho 213 hộ dân tại khu nhà đất số 1bis 1kép. Sau đó, trách nhiệm này đã không được UBND quận 1 hoàn thành. Thay vào đó, ngày 16/12/1993, UBND quận 1 đã có văn bản kiến nghị UBND TP HCM xác lập sở hữu Nhà nước đối với nhà đất của 213 hộ dân.

Điều bất thường là Quyết định số 111/1977/CP đã hết hiệu lực từ ngày 19/12/1980 (ngày Hiến pháp 1980 có hiệu lực); nhưng đến cuối năm 1993, UBND quận 1 vẫn sử dụng Quyết định số 111/1977/CP để kiến nghị UBND TP HCM ban hành các Quyết định số 33304, 33305 ngày 13/7/1994 để xác lập sở hữu Nhà nước đối với nhà đất của người dân tại khu nhà đất số 1bis 1kep. Việc xác lập sở hữu Nhà nước sai quy định pháp luật này đã dẫn đến sự tranh cãi, đùn đẩy trách nhiệm của nhiều cơ quan trong giải quyết chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư đối với hiện trạng nhà đất của người dân.

Sự thật là dù đã ban hành quyết định xác lập sở hữu Nhà nước, nhưng thực tế không có cơ quan nào thực hiện việc quản lý. Ngay cả Công ty Quản lý nhà quận 1 cũng đã nhiều lần có báo cáo khẳng định: Đơn vị được thành lập sau khi có chủ trương xây dựng D.A nhà ở, chung cư nên công ty không có cơ sở xác nhận diện tích thực tế sử dụng nhà đất của người dân.

Trong khi đó, tại một số quyết định giải quyết khiếu nại của người dân tại D.A số 1bis 1kep của UBND quận 1 được phát hành năm 2013 cũng cho rằng: Sau nhiều lần điều chỉnh đơn giá bồi thường, ngày 10/8/2007, Thường trực UBND TP HCM đã chính thức phê duyệt giá đất để tính bồi thường tại mặt tiền đường Nguyễn Đình Chiểu là 48 triệu đồng/m². Điều bất cập là, giá đền bù này chỉ áp dụng với 71 hộ dân chưa di dời nên tạo ra hiện tượng tái khiếu của 148 hộ dân đã di dời trước đây vì thời điểm họ di dời năm 2000, các cơ quan chức năng thuộc UBND quận 1 đã ký cam kết nếu chính sách đền bù thay đổi thì người dân sẽ tiếp tục được nhận thêm kinh phí đền bù…

Liên quan đến sự việc này, tại Kết luận thanh tra số 80/KL-TTCP, do Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Chiến Bình ký ngày ngày 9/7/2015 về thanh tra trách nhiệm Chủ tịch UBND TP HCM trong chấp hành pháp luật thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng, đã yêu cầu cơ quan chức năng địa phương cần giải quyết đúng pháp luật đối với khiếu nại đông người, phức tạp, kéo dài tại D.A khu nhà ở cao tầng, khách sạn tại số 1bis 1kep đường Nguyễn Đình Chiểu, phường Đa Kao, quận 1.

Giáng Thăng