Nhiều tàu sắt hoạt động khai thác cát đoạn từ ngã ba sông xã Hoằng Giang (Hoằng Hóa) rồi đưa về các bãi tập kết cát dọc sông Mã để tiêu thụ. Ảnh: VT

Khắp nơi diễn ra tình trạng khai thác cát tặc

Những ngày qua, người dân xã Vĩnh Quang, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa liên tục phản ánh về tình trạng cát tặc đục khoét lòng sông Mã và khai thác cát trái phép khu vực thôn Cẩm Hoàng, xã Vĩnh Yên, gây sạt lở bãi bồi ven sông, làm mất đất canh tác, gây bức xúc trong cộng đồng dân cư.

Cát tặc thường xuyên hoạt động vào ban đêm, khi người dân ngủ thì hoạt động khai thác trộm mới bắt đầu diễn ra rầm rộ. Cứ thế, hằng ngày khối lượng cát lớn bị cát tặc rút ruột lên từ lòng sông Mã đưa về các bãi tập kết cát dọc các sông để tiêu thụ.

Theo cơ quan chức năng, vị trí đã bị cát tặc đục khoét, khai thác trái phép thuộc thôn Cẩm Hoàng và thôn Tiến Ích, xã Vĩnh Quang, địa điểm này chỉ nằm cách mỏ cát số 32 đã được UBND tỉnh Thanh Hóa cấp phép khai thác cho Hợp tác xã (HTX) Thành Công khoảng từ 200m đến 500m về phía thượng lưu.

”Cát tặc thì khai thác dưới nước, trong bóng tối, không tuân thủ giờ giấc, luôn có người theo dõi, cảnh giác mọi động tĩnh của người dân và lực lượng chức năng. Trong khi đó, người dân, chính quyền địa phương thì ở trên bờ, lực lượng mỏng, dù có phát hiện cát tặc khai thác trái phép thì cũng không đủ phương tiện, lực lượng để thể xua đuổi hoặc ngăn cản cát tặc lộng hành”, một người dân xã Vĩnh Quang bức xúc cho biết.

Mặc dù không có mỏ khai thác khoáng sản nhưng các bãi tập kết cát ở thị trấn Tào Xuyên lúc nào cũng đầy cát trên bờ. Ảnh: VT

Ngoài xã Vĩnh Yên, tại bờ hữu sông Chu, xã Tân Châu, huyện Thiệu Hóa cũng diễn ra tình trạng cát tặc rút ruột lòng sông Chu. Do cát tặc khai thác cát trái phép dẫn đến việc gây sạt lở bờ sông với tổng chiều dài khoảng 820m, cung sạt lở lấn vào một phần diện tích đất sản xuất nông nghiệp của người dân địa phương. Hiện việc sạt lở vẫn đang có dấu hiệu tiếp diễn và chưa dừng lại, nguy cơ ảnh hưởng đến việc mất đất canh tác, đời sống người dân nơi đây. Để theo dõi nạn cát tặc, chính quyền xã Tân Châu đã phải lắp đặt 2 camera nhằm giám sát, kiểm tra việc khai thác cát ở khu vực này.

Tại xã Nga Thạch, huyện Nga Sơn, cát tặc dùng hoạt động tinh vi hơn bằng cách chôn ống ngầm xuống lòng đất hút cát trộm về tận bãi tập kết cát của gia đình ông Đào Minh Phụng, thuộc thôn Hậu Thạch và thôn Phương Phú. Theo phản ánh của người dân, ban đầu tình trạng bơm hút cát trái phép diễn ra giữa ban ngày, sau này có phản ánh cát tặc lại chuyển sang hoạt động vào ban đêm.

Qua kiểm tra của UBND xã Nga Thạch, vị trí này là đất của ông Mùi thầu có một máy hút cát đặt trên một phao bằng tàu dài 7m, rộng 3m, lắp đặt hệ thống ống hút cát bằng cao trình 160, lắp từ máy hút cát chạy dọc bờ sông, chôn ống ngầm qua sông dẫn lên bãi tập kết cát nhà ông Đào Minh Phụng. Vị trí lắp đặt máy đã có dấu vết hút cát, phạm vi hút cát độ sâu từ 3m đến 4,5m so với mặt đất tự nhiên. Thời điểm kiểm tra cả 2 máy hút cát đều không hoạt động, không có người trông coi, bảo quản. Có thể nắm bắt được thông tin về việc kiểm tra này nên cát tặc đã tìm cách ẩn náu hoặc bỏ trốn.

Việc lập biên bản của chính quyền địa phương là vậy, thế nhưng khi trao đổi với ông Nguyễn Trường Sơn, cán bộ địa chính xã Nga Thạch, ông này tỏ thái độ “bất hợp tác” và cho rằng việc quản lý tài nguyên là của cấp trên, mọi hoạt động khai thác xã đều không biết. Việc cho ông Đào Minh Phụng thuê bãi tập kết cũng là của huyện, việc kiểm tra, lập biên bản cũng không có nên không thể cung cấp thông tin cho báo chí được.

Mãi khi nhận được “lệnh” của Chủ tịch UBND xã qua điện thoại thì ông này mới cung cấp biên bản kiểm tra cho phóng viên.

Cần kiểm tra nguồn gốc và hóa đơn cát ở các bãi tập kết                

Theo khảo sát của phóng viên Báo Thanh tra, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có 56 giấy phép khai thác khoáng sản cát, sỏi lòng sông, với 46 giấy phép còn hiệu lực, 10 giấy phép đã hết hạn (trong đó có 7 mỏ đã đóng cửa, 3 mỏ chưa đóng cửa). Hiện toàn tỉnh có tới 96 vị trí bãi tập  kết cát. Với tình trạng khai thác trái phép diễn ra khắp nơi như đã nói ở trên thì lượng cát hút trộm này đều phải tìm địa điểm bơm hút lên các bãi tập kết để tiêu thụ. Việc làm này đang làm cạt kiệt nguồn tài nguyên, thất thoát nguồn thu của Nhà nước và khiến cơ quan chức năng từ tỉnh đến huyện ở Thanh Hóa đau đầu.

Theo phản ánh của người dân, trên dòng sông Mã đoạn từ ngã ba sông Hoằng Giang, huyện Hoằng Hóa xuống đến xã Hoằng Quang, thành phố Thanh Hóa hằng ngày có từ 5 đến 10 tàu sắt công suất lớn chuyên hút cát (có dấu hiệu hút cát lậu) đưa lên các bãi tập kết cát ở cầu Đò Lèn (huyện Hà Trung), bãi tập kết xã Hoằng Khánh (huyện Hoằng Hóa) và các bãi tập kết cát ở thị trấn Tào Xuyên và xã Hoằng Quang (TP Thanh Hóa).

Thực hư việc phản ánh hút cát lậu như thế nào chưa rõ, thế nhưng theo tìm hiểu của việc các tàu sắt công suất lớn thường xuyên hút cát đưa lên các bãi tập kết cát này là có thật.

Bãi tập kết cát ở xã Nga Thạch của gia đình ông Đào Minh Phụng chôn ống ngầm, hút cát trộm rất tinh vi, khiến người dân vô cùng bức xúc. Ảnh: VT

Tìm hiểu của phóng viên, ở đoạn sông Mã này tỉnh Thanh Hóa mới chỉ cấp mỏ cho 2 đơn vị là mỏ cát 62 của Công ty Vĩnh An và mỏ 66 của Tập đoàn Xây dựng miền Trung. Với công suất cho phép khai thác như hiện nay thì hiện tại mỏ cát 62 chủ yếu hút đưa lên bãi tập kết ở xã Thiệu Dương, còn mỏ 66 thì hút lên bãi tập kết của họ ở xã Hoằng Quang rồi đưa đi san lấp ở cao tốc Bắc Nam. Với trữ lượng đã được cơ quan chức năng phê duyệt thì 2 điểm mỏ này không thể có nhiều cát đến mức cung cấp cho tất cả các bãi tập kết cát dọc dòng sông Mã như đã kể ở trên.

Do đó, hàng chục tàu sắt chuyên hút cát ở sông Mã (có dấu hiệu hút cát lậu) đoạn từ ngã ba sông xã Hoằng Giang (huyện Hoằng Hóa) đến xã Hoằng Quang (TP Thanh Hóa) theo phản ánh của nhân dân cần được cơ quan công an cần phối hợp với lực lượng chức năng kiểm tra, làm rõ các bãi tập kết cát này đã nhập cát ở đâu, số lượng bao nhiêu, hợp đồng mua bán như thế nào, hóa đơn chứng từ ra sao, ai là người bán, ai là người điều hành đoàn tàu sắt này, tàu có đăng ký và đăng kiểm không, các bãi tập kết khi bán cát ra có xuất hóa đơn hay là trốn thuế ?.

Những câu hỏi này nếu được làm rõ thì mới có thể quy kết trách nhiệm, truy thu nguồn thuế cho Nhà nước, xử lý hình sự những đối tượng cầm đầu trong những nhóm khai thác cát tặc để làm điểm, làm gương thì may ra mới có thể ngăn chặn được nạn cát tặc trên các lòng sông.

Báo Thanh tra sẽ tiếp tục thông tin về vấn nạn khai thác tài nguyên khoáng sản trái này.