(Thanh tra) - Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Nguyễn Chí Dũng, trong thời gian qua, hệ thống pháp luật được xây dựng theo chủ trương, nghị quyết của Đảng về hoàn thiện thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo cơ sở pháp lý và môi trường thuận lợi để huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực đầu tư.
Tuy vậy, vẫn còn những tồn tại về thể chế cần tiếp tục được khắc phục để giải quyết "điểm nghẽn của điểm nghẽn" có nguyên nhân từ quy định của pháp luật.
Nhận diện những điểm nghẽn thể chế
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, chất lượng xây dựng văn bản quy phạm pháp luật chưa thực sự phù hợp với thực tiễn và đáp ứng yêu cầu về tính khả thi, tiết kiệm, hiệu quả, kịp thời, dễ tiếp cận, dễ thực hiện theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
“Một số đạo luật mới ban hành đã phải sửa đổi, bổ sung. Một số quy định của luật chưa thực sự đồng bộ, hoặc luật hóa các quy định của nghị định và thông tư, dẫn đến khó bảo đảm tính ổn định, lâu dài và xử lý kịp thời được những biến động thường xuyên thuộc trách nhiệm của Chính phủ và chính quyền địa phương”, theo Bộ trưởng.
Theo đánh giá của Bộ trưởng, hiện thủ tục hành chính tại các văn bản quy phạm pháp luật còn rườm rà; mỗi thủ tục lại có yêu cầu riêng về hồ sơ, trình tự và thời gian, một số thủ tục lại quy định nhiều bước thực hiện, kết quả của thủ tục này là đầu vào của thủ tục khác. Thời gian thực hiện các thủ tục thường mất nhiều thời gian và gặp nhiều vướng mắc do quy định chưa cụ thể hoặc còn cách hiểu khác nhau.
Các điều kiện đầu tư kinh doanh chưa thực sự rõ ràng, khó xác định và không thực sự cần thiết trong nhiều trường hợp; chính sách về sử dụng tài sản công, quyền sử dụng đất và tài sản có nguồn gốc từ cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước chưa được hướng dẫn cụ thể…
Chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư mặc dù được cải thiện nhưng vẫn chưa bắt kịp với thông lệ quốc tế và yêu cầu mới đặt ra trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt để thu hút dự án lớn, tập đoàn đa quốc gia, nhà đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo...
Bên cạnh đó, việc tổ chức thực thi pháp luật vẫn là khâu yếu; dịch vụ công trực tuyến tuy đã được cải tiến nhưng chưa thuận tiện, thông suốt; việc phân cấp, phân quyền chưa thực sự triệt để, rõ trách nhiệm.
Bộ trưởng cho biết, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo và thành lập các tổ/đoàn công tác, ban chỉ đạo để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc đối với hoạt động đầu tư sản xuất, kinh doanh.
Các tổ công tác đã rà soát và phân loại các vướng mắc thành các nhóm vấn đề liên quan đến quy định của luật, nghị định, thông tư và các vấn đề phát sinh do có cách hiểu chưa thống nhất, đồng thời kiến nghị hướng xử lý đối với các vướng mắc này.
Được biết, trong năm 2024, công tác xây dựng pháp luật được cải cách mạnh mẽ theo yêu cầu của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ và ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa đảm bảo quản lý Nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển, dứt khoát từ bỏ tư duy không quản được thì cấm; bám sát thực tiễn, không nóng vội nhưng cũng không cầu toàn; lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể…
Giải pháp, hành động để bứt tốc, tạo “đột phá của đột phá”
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, xác định thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”, Bộ KH&ĐT đã chủ động phát hiện và đề xuất tháo gỡ nhanh nhất những điểm nghẽn có nguyên nhân từ quy định của các luật liên quan đến đầu tư sản xuất, kinh doanh để kịp thời điều chỉnh, tháo gỡ vướng mắc về thể chế, khơi thông nguồn lực.
Bộ KH&ĐT đã đề xuất sửa đổi quy định của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu theo hướng chuyển đổi phương thức từ “quản lý” sang “quản lý cho kiến tạo phát triển”, từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, đơn giản hóa trình tự, thủ tục, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm"…
Các nội dung sửa đổi được tập trung vào những vấn đề đã chín, đã rõ, có sự đồng thuận cao, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, trong đó nhiều chính sách quan trọng sẽ tạo ra “đột phá của đột phá” và là hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, xu hướng mới cho phát triển đất nước trong những năm tiếp theo.
Cho rằng 2025 là năm tăng tốc, bứt phá, về đích, lấy ổn định làm tiền đề cho phát triển và phát triển để làm cơ sở cho ổn định. Để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, Bộ trưởng đã nêu một số giải pháp cần tiếp tục triển khai thực hiện.
Trong đó, tiếp tục rà soát quy định của các luật liên quan đến hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh có nội dung cần sửa đổi, bổ sung để tháo gỡ vướng mắc, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư, khơi thông nguồn lực cho đầu tư phát triển.
Nghiên cứu xây dựng và triển khai thực hiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ và khuyến khích đầu tư vượt trội, bao gồm các chính sách đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia để tạo đột phá mạnh mẽ về môi trường đầu tư.
Nghiên cứu các mô hình kinh tế mới, các ngành, lĩnh vực mới, tạo động lực tăng trưởng mới; đi tắt đón đầu cùng xu thế phát triển của thế giới. Trước mắt, triển khai hiệu quả các đề án trung tâm tài chính quốc tế, khu vực, các khu thương mại tự do tại một số địa phương, phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn...
Tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền trong các lĩnh vực xây dựng, đất đai, môi trường… cho các cơ quan, tổ chức phù hợp theo phương châm địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm, nhằm tăng tính chủ động, tự chịu trách nhiệm cho các địa phương, qua đó góp phần đẩy nhanh thủ tục thực hiện dự án.
Tiếp đó là cải cách thủ tục hành chính liên quan đến người dân, doanh nghiệp; rà soát, kiến nghị sửa đổi, bãi bỏ hoặc thay thế quy định về điều kiện đầu tư đối với những ngành, nghề kinh doanh có điều kiện không rõ ràng, không cần thiết, thiếu cơ sở khoa học, không phù hợp với thực tiễn.
Tăng cường hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, trong đó phát huy hiệu quả vai trò của các ban chỉ đạo, tổ công tác tháo gỡ vướng mắc cho các doanh nghiệp, coi việc tháo gỡ các vướng mắc là nhiệm vụ chính trị quan trọng của các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương; nêu cao tinh thần đồng hành, chia sẻ, sát cánh cùng cộng đồng doanh nghiệp, Bộ trưởng nhấn mạnh thêm.
