(Thanh tra)- Xóa đói giảm nghèo bền vững là một trong những nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và là một trong những tiêu chí quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, câu chuyện bình chọn hộ nghèo ở xã Tam Sơn, Từ Sơn, Bắc Ninh cho thấy công tác bình xét hộ nghèo, hộ thoát nghèo vẫn còn bất cập.
Bỗng nhiên thoát “nghèo bền vững”
Theo tìm hiểu được biết, gia đình bà Ngô Thị Hiền, trú tại xã Tam Sơn được UBND xã công nhận là hộ nghèo từ 10 năm nay. Tuy nhiên, đợt rà soát vừa qua, hộ bà lại nằm trong danh sách hộ thoát nghèo.
Được tin thoát nghèo mà gia đình bà không thể vui vì hiện tại cuộc sống của 5 mẹ con bà Hiền vẫn đang vô cùng khó khăn, thiếu thốn, tiệm cận mức sống cùng cực và bất ổn định.
Bà Hiền sinh năm 1971 bị khuyết tật nặng, chồng mất sớm. Bà có 5 người con. Con đầu sinh năm 1995 cũng bị khuyết tật bẩm sinh. Người con lớn thứ hai đã lấy chồng. Con thứ ba 19 tuổi đã bỏ học nhưng chưa tìm được công việc tạo thu nhập. 2 con còn lại đang tuổi ăn học. Cuộc sống của 5 mẹ con và mọi chi tiêu trong gia đình từ ăn, mặc, học hành, thuốc thang đau ốm đều trông cậy vào 3 sào ruộng và tiền trợ cấp người khuyết tật hàng tháng của bà Hiền và người con gái đầu.
Đặc biệt, từ năm 2002 đến nay, bà Hiền bị phát bệnh tâm thần, điều trị ngoại trú tại Bệnh viện tâm thần Bắc Ninh. Cuộc sống vì vậy lại càng khó khăn hơn. Việc duy trì cuộc sống của gia đình bà phải nhờ thêm từ phần hỗ trợ, giúp đỡ của người thân gồm mẹ đẻ và các anh, em trai của bà Hiền. Mẹ của bà Hiền đã 77 tuổi vẫn nhận làm công việc thu gom rác thải của xóm làng, tạo điều kiện cho bà Hiền cùng tham gia để có thêm thu nhập. Song, do sức khỏe không ổn định, lại bị bệnh tâm thần nên bà Hiền không làm việc được thường xuyên, hôm làm hôm nghỉ. Các người em còn lại của bà phải hỗ trợ điều kiện học hành và sinh sống cho 4 người con của bà Hiền.
Hiện tại, cả 5 mẹ con bà Hiền cùng chung sống trong ngôi nhà rộng 15m2, chỉ đủ dựng một chiếc giường và chất chứa đồ đạc sinh hoạt tạm bợ vô cùng nóng bức, chật chội, bẩn thỉu, mất vệ sinh… Đồ đạc sinh hoạt trong gia đình không có tài sản nào có giá trị, không hố xí tự hoại, không ti vi, máy giặt và không có các thiết bị hỗ trợ sinh hoạt cơ bản khác trong gia đình. Mới nhìn vào ngôi nhà không khác gì một kho phế liệu nhếch nhác, hôi hám. Quả thực, không gian sống như vậy không thể đảm bảo cơ bản về độ an toàn, sức khỏe, môi trường. Đã vậy, bà Hiền do phát bệnh tâm thần nên nhiều lúc còn phá phách nhà cửa, thậm chí đánh người cho nên mấy người con của bà Hiền không dám về nhà ở mà phải lang thang tá túc nhà các cậu của mình. Có thể nói, trong thời gian qua, nếu không có sự cưu mang, giúp đỡ của người thân cũng như xóm làng và các chế độ xã hội dành cho người khuyết tật, hộ nghèo thì gia đình bà Hiền rất khó để duy trì được cuộc sống.
Trước hoàn cảnh vô cùng khó khăn, bấp bênh, thiếu thốn, nhếch nhác của nhà bà Hiền, trong đợt bình xét hưởng chế độ hộ nghèo năm 2018, thôn Tam Sơn nhất trí để nhà bà Hiền vẫn tiếp tục là hộ nghèo.
Ngoài tiêu chí về thu nhập là dưới 700 nghìn đồng/người/tháng, với điều kiện sống như trên nhà bà Hiền cũng thiếu hụt 3 tiêu chí xét đa chiều về mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản như: Tiếp cận các dịch vụ y tế; tình trạng đi học của trẻ em (3 người con của bà Hiền đều đã nghỉ học khi mới học đến lớp 6); chất lượng nhà ở; diện tích nhà ở bình quân đầu người; nguồn nước sinh hoạt; hố xí/nhà tiêu hợp vệ sinh; sử dụng dịch vụ viễn thông; tài sản phục vụ tiếp cận thông tin…
Tuy vậy, UBND xã Tam Sơn lại đưa hộ bà Hiền vào danh sách thoát nghèo của xã. Điều này làm cho không chỉ hộ bà Hiền thắc mắc, kiến nghị và ngay cả ban bình xét hộ nghèo xóm Tam Sơn cũng không hiểu vì sao?
Xã đưa thoát nghèo vì đoán có thu nhập cao
Đem thắc mắc của người dân hỏi ý kiến đại diện UBND xã Tam Sơn là ông Nguyễn Văn Bảo - Phó Chủ tịch UBND, Trưởng ban xóa nghèo của xã thì ông Bảo cho biết: Sở dĩ xã đưa hộ bà Hiền vào danh sách thoát nghèo vì có đơn tố cáo hộ bà Hiền và do kết quả bình xét cấp xóm chưa đúng cho nên UBND xã đã lập đoàn thẩm tra, xác minh lại. Kết quả thẩm tra này được thống nhất tại hội nghị mở rộng ngày 1/1/2017 và đưa hộ bà Hiền vào đối tượng thoát nghèo của xã.
Tuy nhiên, khi chúng tôi đề nghị cung cấp biên bản thống nhất của hội nghị này thì ông Bảo nói rằng không có, xã thống nhất miệng và đưa vào danh sách thông báo thôi. Khi phóng viên hỏi vậy cụ thể kết quả thẩm tra về thu nhập bình quân cũng như các tiêu chí tiếp cận đa chiều của hộ bà Hiền của Ban chỉ đạo giảm nghèo là như thế nào, ông Bảo nói: Về thu nhập nhà bà Hiền, xã ước chừng có hơn 10 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, khi hỏi tại sao Ban chỉ đạo giảm nghèo của xã đã đi thẩm tra thực tế rồi lại chỉ ước chừng chứ không khẳng định rõ ràng về thu nhập của nhà bà Hiền, ông Bảo cho rằng không thể biết được chính xác thu nhập của nhà bà Hiền, tuy nhiên xã vẫn cho rằng thu nhập nhà bà Hiền là trên 1 triệu đồng/người/tháng bằng cách áng chừng như vậy.
Hỏi đến các tiêu chí khác về điều kiện sống, nhất là diện tích nhà… ông Bảo cho rằng: Nhà chật thì tại sao họ không tự xây lên tầng 3, tầng 4 mà ở cho rộng, cứ để chật chội bẩn thỉu mất an toàn vệ sinh, ảnh hưởng cả môi trường của xóm (?!).
Có thể thấy rằng, việc rà soát, thẩm tra công tác bình xét hộ nghèo, hộ thoát nghèo trên địa bàn xã Tam Sơn là chưa bám sát thực tế, không bảo đảm tính chính xác, dân chủ và công tâm minh bạch dẫn đến việc người dân không đồng thuận.
Thiết nghĩ, Ban chỉ đạo giảm nghèo của xã không thể dùng phương pháp “đoán” để thẩm tra, bình chọn hộ thoát nghèo.
Tuấn Anh
