Đời sống của NLĐ, đặc biệt là công nhân cần đảm bảo tiêu dùng, mức sống tối thiểu. Ảnh: TA

Chi tiêu tằn tiện, đời sống người lao động vẫn thực sự khó khăn

Theo thống kê, đến hết quý I/2017, lao động trong các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) là 1,25 triệu người chiếm 2,3%, lao động trong các DN có vốn đầu tư nước ngoài 2,5 triệu người, chiếm 4,6%, lao động trong các DN, cơ sở sản xuất khu vực tư nhân là 14,6 triệu người chiếm 25,8% và lao động hưởng lương khu vực tư nhân, nhất là hộ cá thể, tiểu thủ công nghiệp, hợp tác xã, dịch vụ có gần 59% không có hợp đồng lao động.

Theo đánh giá của PGS.TS Vũ Quang Thọ, Viện Công nhân và Công đoàn, thị trường lao động vẫn còn bấp bênh, biến động nhiều. Hiện có 98% số lượng DN nhỏ và vừa. Số lượng thành lập lớn nhưng phá sản cũng nhiều. Số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, số người hưởng bảo hiểm thất nghiệp từ năm 2014-2016 trung bình 540 nghìn người/năm, số người chấm dứt quan hệ lao động trong các lĩnh vực sản xuất để hưởng bảo hiểm xã hội một lần cũng tăng đáng kể.

Thực tế, mức lương tối thiểu vùng áp dụng ở khu vực DN những năm gần đây tăng liên tục với tỷ lệ tương đối cao, nhưng vẫn không đáp ứng được mức sống tối thiểu của người lao động (NLĐ). Khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn, tại vùng I (tính thu nhập bình quân) thu thập 5,1 triệu, chi 5,3 triệu đồng/tháng (-3,2%); vùng II thu nhập 4,5 triệu, chi 4,7 triệu đồng/tháng (-5,3%), vùng III thu nhập 4,49 triệu đồng, chi 4,22 triệu đồng (+6,6%) và vùng IV thu nhập 4,17 triệu đồng, chi 3,87 triệu đồng/tháng (+7,8). Tính chung các vùng, NLĐ thu nhập 4,7 triệu đồng, chi 4,5 triệu đồng/tháng (+4,4%).

Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Văn Thuật đánh giá, hy vọng với những kết quả nghiên cứu và những đóng góp của các chuyên gia, nhà quản lý, nhất là vấn đề việc làm, tiền lương và đời sống của NLĐ sẽ là luận cứ quan trọng giúp cho các nhà hoạch định chính sách tham khảo trong công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường của nước ta nói chung, cụ thể hóa chính sách phát triển doanh nghiệp và nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nước nhà nói riêng.

Hiến kế để người lao động không cần làm thêm giờ vẫn đủ sống

Nhiều ý kiến đề xuất, Chính phủ cần chỉ đạo quyết liệt thực hiện chính sách phát triển kinh tế, chuyển đổi cơ cấu phù hợp, tạo thêm nhiều việc làm, khắc phục những bất cập giữa đào tạo với sử dụng, dẫn đến tình trạng lao động trình độ chuyên môn kỹ thuật thất nghiệp với số lượng lớn, gây lãng phí nguồn lực. Giải quyết mâu thuẫn trả lương cho cán bộ hành chính, sự nghiệp theo mức lương cơ sở quá thấp như hiện nay.

Tiếp đó, cần có lộ trình và chỉ đạo thực hiện điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng đáp ứng mức sống tối thiểu của NLĐ vào năm 2018; giao cho Tổng cục Thống kê tính toán mức sống tối thiểu định kỳ hàng năm công bố để các bên trong Hội đồng tiền lương quốc gia làm căn cứ thương lượng; giảm vùng lương xuống 3 vùng; xem xét tăng thêm thành viên Hội đồng tiền lương Quốc gia là các nhà nghiên cứu, có am hiểu về tiền lương, lương tối thiểu để đảm bảo tính khách quan, khoa học.

“Cần tiếp tục chỉ đạo triển khai các biện pháp kiềm chế lạm phát, ổn định giá cả thị trường, nhất là các mặt hàng sinh hoạt thiết yếu, đảm bảo giá trị tiền lương thực tế của NLĐ, để việc tăng lương hàng năm có ý nghĩa thiết thực. Có chính sách hỗ trợ, thu hút đầu tư vào cơ sở hạ tầng, phúc lợi công cộng phục vụ cho NLĐ tại các khu công nghiệp và đô thị tập trung”, PGS.TS Vũ Quang Thọ nhấn mạnh.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, việc giám sát chế độ bảo hiểm xã hội, tiền lương, xây dựng thang, bảng lương trong các loại hình DN phải cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát. Chú trọng tới kiểm soát việc điều chỉnh lương tối thiểu ở tất cả các đối tượng, nhất là với khu vực tư nhân, hợp tác xã theo quy định. Có biện pháp mạnh mẽ hơn thúc đẩy tăng năng suất lao động, giữ vững tăng trưởng ổn định, tạo tiền đề vững chắc cho việc tăng tiền lương của NLĐ, tiến tới không cần làm thêm giờ vẫn đảm bảo mức sống.

Tràng An