Các nỗ lực tuyên truyền phòng, chống tác hại thuốc lá được các cơ quan chức năng quan tâm triển khai

Vô vàn kỹ xảo và kênh quảng cáo tiếp thị được sử dụng để tiếp cận các sản phẩm thuốc lá mới tới giới trẻ. Những chiến lược này bao gồm thiết kế sản phẩm hấp dẫn với giới trẻ, tiếp thị trên các trang mạng xã hội phổ biến của giới trẻ, sử dụng giới trẻ để quảng cáo, sử dụng người nổi tiếng có sức ảnh hưởng tới giới trẻ để quảng cáo, v.v..

Các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được chế tạo đa dạng từ màu sắc đến hình dạng, thiết kế ấn tượng, kết hợp nhiều tính năng sử dụng tiện lợi để hấp dẫn giới trẻ.

Kết quả khảo sát nhanh ở Việt Nam cho thấy, các bạn trẻ bị hấp dẫn bởi thiết kế, trào lưu sử dụng và tính tiện dụng của các sản phẩm thuốc lá điện tử.

Việc sản xuất các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, được ngành công nghiệp thuốc lá quảng bá là một giải pháp thay thế cho người hút thuốc và không nhằm vào giới trẻ. Tuy nhiên, bằng chứng thực tế cho thấy, các sản phẩm thuốc lá mới lại nhắm đến một lượng lớn khách hàng mới (chưa từng hút thuốc) bao gồm phụ nữ và trẻ em.

Các nhà sản xuất thuốc lá mới đã sử dụng nhiều cách thức để thu hút thanh, thiếu niên sử dụng sản phẩm này thông qua hương vị hấp dẫn, thiết kế sản phẩm bắt mắt, thời trang, theo xu hướng công nghệ, quảng bá trên mạng xã hội của giới trẻ và giữ khách hàng bằng các sản phẩm có hàm lượng nicotine cao.

Tuy nhiên, bằng chứng thực tế cho thấy, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nhắm đến một lượng lớn khách hàng mới (chưa từng hút thuốc) bao gồm phụ nữ và trẻ em.

Các nhà sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã sử dụng nhiều cách thức khác nhau để thu hút thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thông qua hương vị hấp dẫn, thiết kế sản phẩm bắt mắt, thời trang, theo xu hướng công nghệ, quảng bá trên mạng xã hội của giới trẻ và giữ khách hàng bằng các sản phẩm có hàm lượng nicotine cao.

Ở Việt Nam, một khảo sát nhanh thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh do tổ chức HealthBridge và Hội Y tế công công Việt Nam thực hiện vào tháng 7/2020 cho thấy, hương vị là một trong những yếu tố thúc đẩy thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử đã ghi nhận được một số ý kiến của thanh thiếu niên, như:

“Em thấy thứ nhất là nó tiện hơn thuốc lá. Thứ hai là em thấy nhiều kiểu dáng, mẫu mã đẹp. Trông nó rất là kiểu ăn chơi” (nữ, 21 tuổi).

“Theo em thấy thì biểu diễn trên YouTube, biểu diễn nhả khói kiểu trick ý nhìn rất là đẹp, rất là bắt mắt. Qua những cái video đấy mình lại học, học các cái skill đấy. Mình làm theo, biểu diễn theo” (nam, 21 tuổi).

Hay ý kiến một bạn nam 22 tuổi “Ấn tượng thì tất nhiên là chắc chắn là về mặt hình ảnh rồi. Tại vì mình nói cái thiết kế của họ, thiết kế của sản phẩm đó rất bắt mắt, nhiều khi mình cũng mua chỉ là để sưu tập các thứ thôi”…

Theo Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, ở Việt Nam, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang được quảng cáo khá phổ biến trên mạng xã hội.

Theo một báo cáo rà soát tin tức về thuốc lá và phòng chống tác hại thuốc lá trên các kênh truyền thông internet tại Việt Nam (báo điện tử, trang thông tin điện tử, blog, diễn đàn (forum), mạng xã hội Facebook, Youtube) cho thấy: trong vòng 3 tháng (07/2019-09/2019) có tới 61.760 tin, bài đăng liên quan đến thuốc lá điện tử; trong đó 99% tin bài được đăng trên mạng xã hội Facebook; nội dung thông tin chủ yếu là mua bán, quảng cáo, chia sẻ kinh nghiệm sử dụng

Có thể nóiử dụng thuốc lá đã và đang là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất trên thế giới. Tuy nhiên, ngành công nghiệp thuốc lá tiếp tục chiến lược duy trì nhu cầu cho các sản phẩm của mình trên thị trường bằng cách ra đời các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và nhắm tới giới trẻ để tạo ra một thế hệ hút thuốc lá mới nhằm mục tiêu duy trì việc sử dụng thuốc lá và gia tăng lợi nhuận.

Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra khuyến cáo về việc bảo vệ giới trẻ khỏi ảnh hưởng của việc quảng cáo và sử dụng các sản phẩm thuốc lá bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và kêu gọi các quốc gia cần có hành động kịp thời để giúp thế hệ trẻ không bị lừa dối và lôi kéo bởi các chiến lược của ngành công nghiệp thuốc lá, xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh.

Trong những năm gần đây, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng đã du nhập vào Việt Nam và đang có xu hướng gia tăng sử dụng trong giới trẻ, cùng với sự gia tăng tỷ lệ tiếp cận với quảng cáo, khuyến mại và bán các sản phẩm thuốc lá mới trên internet, đặc biệt là trên các mạng xã hội phổ biến của giới trẻ.

Thuốc lá mới là các sản phẩm có khả năng gây nghiện nhanh, đặc biệt đối tượng học sinh, sinh viên. Nếu không được ngăn chặn kịp thời, các sản phẩm thuốc lá mới sẽ tạo ra một thế hệ nghiện nicotin và gây hậu quả nặng nề cả trước mắt và lâu dài cho xã hội.

Do vậy, trước mắt, Bộ Y tế đang nghiên cứu đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc mới mới khác có thể sẽ xuất hiện trong tương lai.

Về lâu dài, Bộ Y tế đề xuất sẽ sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá để bổ sung quy định cấm các sản phẩm thuốc lá mới vào Luật để bảo đảm tính ổn định trong triển khai thực hiện.