Ông Phạm Mậu Tài cho rằng, giải pháp hỗ trợ sản xuất với diện tích đất đang có như hiện nay của người dân chưa giải quyết tình trạng thiếu ăn, xóa đói giảm nghèo bèn vững. Ảnh: Thảo Nguyên

Kết quả khảo sát tại 7 xã của 4 huyện (Quảng Ninh, Lệ Thủy, Bố Trạch, Minh Hóa) cho thấy, có 3/6 xã nghiên cứu người dân thiếu đất ở và tới 6/6 xã thiếu đất rừng sản xuất, trong có các xã tình trạng thiếu đất sản xuất trầm trọng và khá gay gắt như xã Trường Sơn có tới 45% số hộ thiếu đất; xã Lâm Thủy 46%; xã Thượng Trạch 93%...

Quỹ đất do UBND các xã quản lý hầu hết cũng không có hoặc có với tỷ lệ rất thấp. Các xã Ngân Thủy, Lâm Thủy hoàn toàn không có quỹ đất để giao cho người dân. Xã Trường Sơn có khoảng 1.608 ha đất rừng nhưng diện tích để giao cho người dân trồng rừng lại không có do chủ yếu là rừng tự nhiên chỉ có thể để khoanh nuôi bảo vệ. 

Theo Quỹ Phát triển Nông thôn và Giảm nghèo huyện Quảng Ninh, hiện phần lớn diện tích đất lâm nghiệp đều thuộc quyền sử dụng của các đơn vị, tổ chức Nhà nước (chiếm từ 28 - 75% tổng diện tích), các tổ chức kinh tế (chiếm từ 4 - 96%), trong khi thuộc quyền quản lý của UBND xã và hộ gia đình rất ít, chỉ có từ 2 - 25%.Khu vực sinh sống của người dân Vân Kiều, xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh, nằm xen kẽ, giáp ranh với đất của lâm trường nên thường xảy ra tranh chấp, lấn chiếm. Ảnh:Thảo Nguyên

Trong khi đó, người dân đều có nhu cầu được cấp thêm đất sản xuất, chiếm đến 93%. “Thiếu đất sản xuất là nguyên nhân căn bản dẫn đến thiếu việc làm, thiếu nguồn thu nhập của người dân miền núi và đặc biệt đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Thiếu đất đã dẫn đến tình trạng nghèo đói tại các địa phương, đồng thời kéo theo những hệ lụy gây ra mâu thuẫn, tranh chấp, chặt phá rừng tự nhiên khai thác gỗ trái phép…”, ông Phạm Mậu Tài, Giám đốc Quỹ Phát triển Nông thôn và Giảm nghèo huyện Quảng Ninh nhấn mạnh.

Ông Hoàng Văn Tân, Phó trưởng Ban Dân tộc tỉnh cho biết, UBND tỉnh đã tổ chức nhiều cuộc họp để tháo gỡ tình trạng thiếu đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy đã giải quyết được một bước nhưng tiến độ giao đất trên thực địa còn rất chậm. Diện tích đất được giao sau khi thu hồi chưa phù hợp với đề xuất của UBND các xã, phần lớn diện tích đất bóc tách giao cho người dân sử dụng, quản lý đều là đất rừng kiểu đặc trưng, đất được giao xa khu dân cư, đất được giao có diện tích núi đá…. 

Rà soát, bóc tách từng loại đất

Đồng tình với báo cáo, kết quả khảo sát, nhiều đại biểu cho rằng, nhu cầu sử dụng đất của đồng bào dân tộc trên địa bàn tỉnh mang tính tất yếu và ngày càng trở nên cấp thiết. 

Chủ tịch UBND xã Trường Sơn cho biết, tranh chấp đất giữa người dân Vân Kiều với lâm trường đã diễn ra. “Người dân xã tôi, trên 80% đều có nguyện vọng được Nhà nước giao đất lâm nghiệp để trồng rừng, xóa đói, giảm nghèo. Đề nghị các cấp các ngành tiếp tục kiến nghị, tham mưu để tỉnh thu hồi đất của lâm trường giao cho người dân để họ tự tay sản xuất thì họ mới thực sự trân trọng sức lao động của mình chứ mang gạo đến cho thì không bền vững”.Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh:Thảo Nguyên

Theo ông Hoàng Văn Tân, để giải bài toán thiếu đất sản xuất cho người dân tộc thiểu số, cần ưu tiên và hỗ trợ khai hoang đất sản xuất, rà soát và thu hồi đất của các lâm trường đang quản lý trên địa bàn nhưng kém hiệu quả để giao lại cho những hộ thiếu dân. “Cần có chính sách phù hợp đối với việc giao đất, giao rừng, đặc biệt là nâng mức khoán trồng rừng, bảo vệ rừng, tạo điều kiện cho đồng bào bảo đảm nguồn thu nhập ổn định từ sản xuất lâm nghiệp”, ông Hoàng Văn Tân nói.

Nhóm nghiên cứu khảo sát cũng khuyến nghị, cần có những nghiên cứu, xây dựng phương án cụ thể theo điều kiện thực tế từng xã, từng thôn bản, xác định đúng diện tích, loại đất phù hợp. Quá trình rà soát, quy hoạch và giao đất rừng cần có sự tham gia của người dân để bảo đảm sự đồng thuận của cộng đồng trong việc quản lý, sử dụng và bảo vệ rừng, rất rừng hiệu quả. 

Sau khi giao đất rừng sản xuất đi đôi với công tác tuyên truyền, vận động cũng cần tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng kỹ thuật trồng rừng, kỹ thuật chăm sóc rừng cho người dân hay xây dựng các mô hình trồng rừng để chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, đặc biêt là những hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số điều kiện kinh tế khó khăn, không có khả năng đầu tư và đa số các xã ở xa nguồn cung cấp giống. 

Thảo Nguyên