(Thanh tra) - Những năm gần đây, công tác giảm nghèo ở xã Cần Yên (tỉnh Cao Bằng) đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhờ triển khai hiệu quả các mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp.
Từ những hộ nghèo, cận nghèo ban đầu được hỗ trợ con bò, con hươu, con gà, đến nay nhiều hộ đã vươn lên có thu nhập ổn định, thoát nghèo và từng bước làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.
Cần Yên là xã vùng cao của tỉnh Cao Bằng, cách trung tâm tỉnh 60 km, có diện tích tự nhiên 144,64 km. Sau sáp nhập, xã Cần Yên có 33 xóm, với 2.095 hộ (10.375 nhân khẩu), trong đó có 7 xóm biên giới, có đường biên giới dài hơn 13 km. Địa hình rất phức tạp, bị chia cắt bởi các dãy núi đá vôi, đất sản xuất chủ yếu là đất nương rẫy, vì vậy kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, canh tác nhỏ lẻ, trồng ngô, lúa nương, năng suất thấp, đời sống của người dân còn nhiếu khó khăn. Toàn xã có 758 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 36,18%; 204 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 9,73%.
Nhận thấy muốn giảm nghèo bền vững phải dựa trên sinh kế phù hợp với điều kiện tự nhiên, ngay từ đầu năm 2024, UBND xã Cần Yên đã phối hợp với các phòng, ban chuyên môn của huyện triển khai nhiều mô hình phát triển sản xuất thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững.
Thực hiện Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, trong hai năm 2024 và 2025, xã Cần Yên được phân bổ kinh phí 4,6 tỷ đồng. Từ nguồn vốn này, xã đã đầu tư 5 mô hình trọng tâm: chăn nuôi bò cái sinh sản, hươu sao sinh sản, gà thương phẩm, lợn nái Móng Cái và hỗ trợ làm chuồng trại, trồng cỏ nuôi gia súc. Các mô hình được triển khai tại nhiều xóm: Hồng Minh Thượng, Bản Ngẳm, Nà Pàng, Khau Dựa, Phiêng Pán, Quang Trung 1, Dẻ Gà, Ngọc Sỹ, với hơn 250 hộ dân tham gia, chủ yếu là hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo.
Để bảo đảm hiệu quả, xã Cần Yên đặc biệt chú trọng khâu lựa chọn đối tượng thụ hưởng, tập huấn kỹ thuật, giám sát quá trình chăn nuôi. Các hộ được cấp con giống đảm bảo chất lượng, được hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật nuôi, vệ sinh chuồng trại, phòng bệnh, cũng như được hỗ trợ thức ăn, thuốc thú y ban đầu.
Trong số các mô hình, nuôi hươu sao sinh sản được xem là hướng đi mới đầy triển vọng. Xã Cần Yên hiện có hơn 40 con hươu, được hỗ trợ cho 10 hộ tại xóm Hồng Minh Thượng. Hươu là vật nuôi có sức đề kháng cao, dễ chăm sóc, ít tốn công, có thể tận dụng thức ăn tự nhiên như lá cây, cỏ, rau rừng. Sau 12–15 tháng, hươu đực bắt đầu cho nhung, mỗi cặp nhung có thể bán từ 10–12 triệu đồng, đem lại thu nhập ổn định hàng năm.
Ông Lương Văn Thông, người tiên phong tham gia mô hình, phấn khởi nói: “Ngày đầu nhận hươu, tôi cũng lo vì chưa có kinh nghiệm. Nhưng được cán bộ xã, cán bộ khuyến nông hướng dẫn tận tình, giờ hươu phát triển tốt, đã cho lộc nhung. Từ một con ban đầu, giờ tôi nhân lên được ba con. Gia đình có thêm nguồn thu ổn định mà không phải đi làm thuê xa nhà”.
Cùng với đó, mô hình chăn nuôi bò cái sinh sản đang được triển khai mạnh tại các xóm Khau Dựa, Phiêng Pán, Quang Trung 1. Mỗi hộ được hỗ trợ từ 1–2 con bò cái giống, được hướng dẫn kỹ thuật nuôi dưỡng, phối giống và phòng bệnh. Sau một năm, hơn 70% số bò đã sinh bê con, giá trị tài sản tăng gấp đôi.
Bà Hoàng Thị Lý ở xóm Khau Dựa chia sẻ: “Trước đây gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo, chỉ trông vào vài sào nương. Từ khi được hỗ trợ bò giống, có thêm phân bón ruộng, có bê con để bán, thu nhập khá hơn nhiều. Giờ tôi không còn lo thiếu ăn vào cuối năm nữa”.
Ngoài ra, mô hình nuôi gà thương phẩm được triển khai tại các xóm Bản Ngẳm, Nà Pàng, Hồng Minh Thượng, giúp người dân có thêm nguồn thu ngắn hạn. Mỗi hộ nuôi 100–150 con gà, sau 3–4 tháng xuất bán, thu lãi 5–10 triệu đồng/vụ. Đây là khoản thu không nhỏ đối với hộ nghèo vùng cao, giúp họ có thêm chi phí sinh hoạt và đầu tư lại vào sản xuất.
Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ con giống, xã Cần Yên đặc biệt coi trọng việc nâng cao nhận thức và kỹ năng cho người dân. Theo đó, xã đã tổ chức 15 lớp tập huấn với hơn 300 lượt người tham gia về hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, trồng cỏ, phòng trị bệnh cho vật nuôi, cùng các kỹ năng tính toán chi phí, hiệu quả kinh tế.
Nhờ đó, người dân đã dần thay đổi tư duy “được cho” sang “tự làm”, biết cách ghi chép chi phí, chủ động tìm đầu ra cho sản phẩm. Một số hộ còn liên kết với tổ hợp tác và thương lái để tiêu thụ bò, gà thương phẩm, bước đầu hình thành chuỗi sản xuất nhỏ tại địa phương.
Bà Nông Thị Lý, Phó Chủ tịch UBND xã Cần Yên cho biết: “Các mô hình không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, mà còn giúp người dân thay đổi tư duy sản xuất, nâng cao ý thức tự lực. Chúng tôi xác định, giảm nghèo chỉ bền vững khi người dân chủ động phát triển sinh kế, chứ không phụ thuộc vào hỗ trợ của Nhà nước”.
Thành công bước đầu của các mô hình đã lan tỏa tinh thần tự vươn lên trong cộng đồng. Nhiều hộ nghèo học hỏi kinh nghiệm từ những hộ điển hình, mạnh dạn đăng ký tham gia các chương trình tiếp theo. Một số hộ khá giả còn tự đầu tư mở rộng quy mô chăn nuôi bò, hươu, gà thương phẩm để phát triển kinh tế hộ gia đình.
Đặc biệt, việc thực hiện các mô hình đã góp phần thúc đẩy bình đẳng giới: nhiều phụ nữ tích cực tham gia tập huấn, đảm nhiệm vai trò chính trong chăn nuôi và quản lý tài chính hộ. Nhiều hộ gia đình có phụ nữ làm chủ mô hình đạt hiệu quả cao, tiêu biểu như hộ chị Hoàng Thị Nhung ở xóm Phiêng Pán, từ hai con bò ban đầu, nay đã nhân lên được đàn 5 con, mỗi năm thu nhập trên 50 triệu đồng.
Nhờ phát huy hiệu quả các mô hình phát triển sản xuất, đến cuối năm 2025, xã Cần Yên dự kiến giảm được 3–4% tỷ lệ hộ nghèo, nhiều hộ chuyển sang nhóm trung bình. Cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất cũng được đầu tư, đường giao thông nội đồng được bê tông hóa, thuận lợi cho vận chuyển nông sản, tạo động lực thúc đẩy kinh tế nông thôn.
Thời gian tới, xã Cần Yên tiếp tục tập trung nhân rộng các mô hình hiệu quả, đồng thời đề xuất được hỗ trợ thêm nguồn vốn tín dụng ưu đãi, nhất là cho các hộ có phương án phát triển sản xuất rõ ràng. Cùng với đó, xã đẩy mạnh liên kết với doanh nghiệp và hợp tác xã, hình thành chuỗi giá trị trong chăn nuôi, góp phần nâng cao thu nhập và ổn định đời sống người dân.
“Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là giúp người dân thoát nghèo tạm thời, mà là tạo nền tảng để họ chủ động làm giàu chính đáng, vươn lên bằng sức lao động của mình,” bà Nông Thị Lý nhấn mạnh.
Hôm nay, đến Cần Yên, có thể thấy rõ sự thay đổi trên từng nẻo đường, từng mái nhà. Những chuồng bò, chuồng hươu kiên cố mọc lên thay cho những túp lều tạm; những vườn cỏ xanh mướt trải dọc triền đồi; những nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt người dân sau vụ thu hoạch đầu tiên.
Từ những con giống nhỏ bé, những mô hình phát triển sản xuất đã thắp lên niềm tin, ý chí và khát vọng vươn lên của người dân Cần Yên. Họ không còn chờ đợi hỗ trợ, mà chủ động nắm bắt cơ hội, làm chủ sinh kế, làm chủ cuộc sống.
Câu chuyện của Cần Yên là minh chứng sinh động cho hiệu quả của Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững – một chương trình không chỉ giúp người dân có “cái ăn, cái mặc”, mà còn giúp họ có niềm tin và động lực để vươn lên làm giàu ngay trên quê hương mình.
