(Thanh tra) - Thời điểm chuẩn bị cho bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 đang bước vào giai đoạn cao điểm, kéo theo yêu cầu giữ ổn định chính trị – xã hội trên toàn quốc.
Khi ngày bầu cử càng đến gần, mọi vụ việc liên quan đến khiếu nại, tố cáo phát sinh từ cơ sở đều có nguy cơ tác động mạnh đến trật tự xã hội và niềm tin của người dân. Trong bối cảnh đó, công tác tiếp công dân, dù chỉ là hoạt động thường xuyên của cơ quan hành chính, lại trở thành tuyến đầu quan trọng để giảm khiếu kiện, xử lý bức xúc kịp thời và ngăn ngừa hình thành các “điểm nóng”.
Tiếp công dân là nơi phản ánh chính xác và kịp thời nhất những vấn đề phát sinh trong cộng đồng. Đây là điểm tiếp xúc đầu tiên giữa người dân và chính quyền, nơi mọi tín hiệu bất thường từ cơ sở được tiếp nhận trực tiếp. Thực tế nhiều năm cho thấy, không ít vụ việc phức tạp bắt nguồn từ những bức xúc nhỏ chưa được giải quyết sớm. Khi người dân gặp vướng mắc mà không biết phải trình bày ở đâu, hoặc bị hướng dẫn sai thẩm quyền, hoặc không được trả lời rõ ràng, vụ việc dễ chuyển sang trạng thái căng thẳng, lan rộng sang nhiều hộ gia đình, nhiều nhóm người.
Trong kỳ báo cáo tháng 11/2025, Trụ sở Tiếp công dân Trung ương tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã tiếp 431 lượt, với 1.178 công dân trình bày 431 vụ việc. Trong đó, 161 vụ khiếu nại, 39 vụ tố cáo và 231 vụ kiến nghị, phản ánh. Có 39 đoàn đông người đến trình bày vụ việc, phần lớn liên quan đến đất đai và các trường hợp công dân tiếp tục đề nghị xem xét lại kết quả đã được giải quyết ở nhiều cấp.
Riêng Ban Tiếp công dân Trung ương, Thanh tra Chính phủ tiếp 269 lượt, tương ứng 269 vụ việc (138 khiếu nại, 32 tố cáo và 99 kiến nghị, phản ánh), đồng thời ghi nhận 36 lượt đoàn đông người đến Trụ sở Trung ương để trình bày nội dung.
Tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương ở Hà Nội, Ban đã tiếp 250 lượt vụ việc, phát hành 168 văn bản hướng dẫn, 7 văn bản chuyển đơn và tham mưu 2 báo cáo cùng 1 văn bản chuyển Cục II xử lý vụ việc của công dân tỉnh Đắk Lắk. Tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương tại TP Hồ Chí Minh, các đơn vị đã tiếp 40 lượt, ban hành 4 văn bản chuyển đơn, 1 thông báo và 8 văn bản hướng dẫn công dân đến đúng cơ quan có thẩm quyền.
Đối với nhóm 226 vụ việc phức tạp, kéo dài, vượt cấp lên Trung ương theo Kế hoạch 96/KH-TTCP, trong tháng 11 vẫn có 13 vụ việc công dân tiếp tục đến Trụ sở Trung ương để trình bày. Đây là nhóm vụ việc cần sự theo dõi chặt chẽ nhằm bảo đảm ổn định tình hình, nhất là trong thời điểm chuẩn bị bầu cử.
Từ thực tiễn hoạt động tại Ban Tiếp công dân Trung ương, bà Vũ Thị Huệ, Trưởng phòng Tiếp công dân 1 chia sẻ rằng yếu tố quan trọng nhất không nằm ở thủ tục, mà nằm ở cách người cán bộ tiếp cận công dân. Theo bà Huệ: “Tiếp công dân là tiếp con người. Trong mỗi hồ sơ đều có một câu chuyện cụ thể. Nếu chỉ chăm chú vào thủ tục mà bỏ qua tâm lý của người dân, thì rất khó giải tỏa bức xúc”. Đây là kinh nghiệm được đúc rút từ hàng nghìn lượt tiếp công dân mỗi năm, cho thấy sự khác biệt giữa việc “tiếp đúng quy trình” và “tiếp đến nơi đến chốn”.
Bà Huệ cũng nhấn mạnh ba yếu tố quyết định hiệu quả: Nắm chắc thẩm quyền và phân loại hồ sơ ngay từ đầu; giải thích bằng căn cứ pháp luật cụ thể, không nói chung chung và giữ tác phong bình tĩnh, tôn trọng để giảm căng thẳng cho người dân. Khi ba yếu tố này được thực hiện nghiêm túc, phần lớn bức xúc được tháo gỡ ngay tại chỗ.
Theo Trưởng phòng Tiếp công dân 1, giai đoạn trước bầu cử cũng là lúc các vụ việc tồn đọng lâu năm có nguy cơ tái phát. Những hồ sơ này thường có tính chất phức tạp, liên quan nhiều người, nhiều cấp, nhiều lần giải quyết. Nếu không được rà soát và xử lý kịp thời, chúng có thể trở thành tâm điểm gây mất ổn định. Kinh nghiệm cho thấy khoảng 70 - 80% vụ việc phức tạp đều xuất phát từ việc giải quyết chậm hoặc thông tin không đến được người dân. Nhiều vụ việc đã hoàn tất về mặt hồ sơ, nhưng người dân vẫn tiếp tục đi lại vì chưa nhận được thông báo rõ ràng. Một số vụ bị hiểu khác đi do cán bộ giao tiếp thiếu chuẩn mực, dẫn tới mâu thuẫn kéo dài.
Do đó, tiếp công dân trở thành công cụ quan trọng để sửa chữa những hạn chế trong quá trình giải quyết: bổ sung thông tin, điều chỉnh cách thức giải thích, hoặc tổ chức đối thoại trực tiếp để giải thích rõ những điểm người dân chưa hiểu. Khi thông tin được công khai, minh bạch và cán bộ chịu trách nhiệm giải thích đến nơi đến chốn, người dân dễ chấp nhận kết quả hơn, nguy cơ phát sinh bức xúc giảm đi rõ rệt.
Bà Vũ Thị Huệ nhấn mạnh, trong mùa bầu cử, công tác tiếp công dân có ba vai trò nổi bật. Thứ nhất là ổn định tâm lý xã hội. Việc người dân cảm thấy được lắng nghe, được tôn trọng giúp giảm căng thẳng và ngăn chặn nguy cơ bị kích động. Thứ hai là hạn chế khiếu kiện đông người, vượt cấp nhờ hướng dẫn đúng ngay từ ban đầu. Thứ ba là đảm bảo hệ thống thông tin thông suốt, giúp cơ quan chức năng phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và chủ động có biện pháp phòng ngừa từ gốc.
Để công tác tiếp công dân phát huy hiệu quả trong giai đoạn nhạy cảm này, việc rà soát toàn bộ vụ việc tồn đọng, tổ chức, triển khai đối thoại bắt buộc đối với vụ việc kéo dài, ứng dụng công nghệ số hóa hồ sơ và phối hợp liên ngành là những yêu cầu không thể thiếu. Đồng thời, trách nhiệm cá nhân của cán bộ tiếp công dân phải được đặt lên hàng đầu, bởi chỉ một lời giải thích thiếu rõ ràng cũng có thể dẫn đến hiểu lầm và bức xúc lan rộng.
Ổn định xã hội luôn là điều kiện tiên quyết để tổ chức thành công mọi kỳ bầu cử. Công tác tiếp công dân, với vai trò là “cửa ngõ” tiếp nhận và xử lý bức xúc từ cơ sở, là yếu tố quan trọng để giữ sự ổn định ấy. Như bà Vũ Thị Huệ nhấn mạnh, muốn ngăn ngừa điểm nóng thì trước hết phải lắng nghe người dân bằng thái độ đúng mực và giải quyết vụ việc bằng căn cứ pháp luật. Khi tiếp công dân được thực hiện bài bản và có trách nhiệm, người dân hiểu rõ quyền lợi của mình, tâm lý ổn định, khiếu kiện giảm ngay từ cơ sở. Đó chính là nền tảng để cuộc bầu cử năm 2026 diễn ra an toàn, minh bạch và thuận lợi, đồng thời là thước đo quan trọng đối với năng lực quản trị của mỗi địa phương trong bối cảnh mới.
