(Thanh tra) - Ngày 1/12, Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Hội thảo Cung cấp thông tin về tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội quy định cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
Tại Việt Nam, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng đang gia tăng đáng báo động. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13 - 17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Ở nhóm 13 - 15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Những con số này là lời cảnh báo rõ ràng về mức độ nguy hại và tốc độ lan rộng của sản phẩm này trong thanh thiếu niên.
Trước thực trạng đó, ngày 30/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, trong đó có quy định: “Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội…”. Đây là quyết sách mạnh mẽ, kịp thời và hết sức cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Theo ông Đặng Khắc Lợi, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, để Nghị quyết của Quốc hội đi vào cuộc sống và được thực thi hiệu quả, vai trò của báo chí, truyền thông có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Báo chí chính là lực lượng tiên phong trong việc cung cấp thông tin chính xác, khoa học về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; phản ánh tình hình vi phạm, các chiêu trò quảng cáo, kinh doanh trái phép; tuyên truyền quy định pháp luật đến người dân đồng thời góp phần tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin, ý thức chấp hành và sự ủng hộ đối với quy định của Nhà nước để bảo vệ thế hệ trẻ.
"Đáng lo ngại hơn, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - dù được quảng cáo là “ít hại hơn” song thực tế các sản phẩm này có chứa nhiều hóa chất độc hại và có khả năng gây nghiện mạnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng các sản phẩm này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên, khi não chưa phát triển hoàn thiện.
Tổ chức Y tế thế giới cũng đã liên tục cảnh báo về việc tất cả các sản phẩm thuốc lá đều có hại, và thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử không phải là giải pháp thay thế an toàn hơn cho thuốc lá điếu truyền thống. Các sản phẩm này cũng được thiết kế với kiểu dáng hiện đại, bắt mắt, mùi vị hấp dẫn, và được quảng bá như các sản phẩm công nghệ làm tăng tính hấp dẫn và nhắm thẳng vào giới trẻ, trở thành mối đe dọa trực tiếp đối với sức khỏe của thanh thiếu niên", Phó Cục trưởng Cục Báo chí cho biết.
Theo bà Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, thống kê từ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, số ca cấp cứu liên quan đến các ca bệnh do thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ sau khi Quốc hội Việt Nam ban hành Nghị quyết 173 đến nay đã giảm 70%.
Bên cạnh đó, việc quảng bá những sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng của người nổi tiếng, có ảnh hưởng xã hội trên các nền tảng mạng xã hội, các kênh trực tuyến đã giảm hẳn. Điều này chứng tỏ Nghị quyết 173 của Quốc hôi đã có hiệu quả, có tác dụng răn đe rất rõ. Tuy nhiên, để mang lại những lợi ích cho sức khỏe cộng đồng, vẫn còn khá nhiều việc phải làm, bởi việc cấm các loại thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử chỉ có thể đạt được hiệu quả tốt nhất khi không có bất cứ trường hợp ngoại lệ, không bỏ sót bất cứ kẽ hở nào trong thiết kế chính sách.
"Quốc hội cần đảm bảo việc thực thi Nghị quyết 173 bằng cách phản ánh đầy đủ lệnh cấm đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào các văn bản quy phạm pháp luật; việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cần được vào danh mục các ngành nghề bị cấm và không nên có bất kỳ trường hợp ngoại lệ nào", bà Angela Pratt khuyến nghị.
Ông Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho rằng ứng dụng duy nhất có lợi của nicotine là để sản xuất thuốc trừ sâu, nhưng do nicotine quá độc, nên các nước trên thế giới đều đã không sử dụng làm thuốc trừ sâu và ở Việt Nam hiện nay cũng không sử dụng nữa. Nhưng rất mâu thuẫn là các sản phẩm thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử lại vẫn đang được sản xuất và đưa nicotine vào sản phẩm để bán cho người sử dụng.
"Theo thống kê kết quả tiếp nhận và điều trị tại Trung tâm, kể từ sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 173, tỷ lệ bệnh nhân đến điều trị tại Trung tâm đã giảm rất nhiều so với trước. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử là môi trường chính pha trộn các loại ma túy tổng hợp, nên nếu không có các biện pháp ngăn chặn quyết liệt thuốc lá điện tử, các chất ma túy tổng hợp, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng động là rất lớn", Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết.
Theo ông Vũ Trung Hiếu, Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, các quy định của pháp luật chưa có định nghĩa rõ ràng về thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, do đó, các cơ quan chức năng còn gặp những khó khăn nhất định trong việc quản lý, giám sát và xử lý đối với những hành vi tàng trữ, chứa chấp và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Ông Hiếu đề nghị, trong thời gian tới, khi các cơ quan chức năng tiến hành xây dựng dự thảo, ban hành các văn bản pháp luật sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, cần có sự nghiên cứu, rà soát và bổ sung đầy đủ các các thuật ngữ, chế tài vào các văn bản luật, tạo hành lang pháp lý rõ ràng để thuận lợi cho các cơ chức năng thực thi đúng chức trách, nhiệm vụ.
