(Thanh tra) - Đó là một trong những giải pháp nhằm nâng cao việc phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra được đưa ra tại đề tài khoa học cấp bộ cùng tên do ThS Lê Văn Đức, Cục XI, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm được Hội đồng Khoa học Thanh tra Chính phủ nghiệm thu ngày 15/12.
Theo chủ nhiệm đề tài, phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra còn một số vấn đề trên cả phương diện lý luận, pháp luật và thực tiễn cần tiếp tục nghiên cứu làm sáng tỏ.
Theo ThS Lê Văn Đức, pháp luật thanh tra chưa quy định đầy đủ, rõ ràng phương thức, trình tự thủ tục, thời điểm thực hiện phong tỏa tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra; thiếu cơ chế phối hợp giữa các cơ quan thanh tra với các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan, như chính quyền địa phương, cơ quan công an, ngân hàng, cơ quan quản lý trực tiếp đối tượng thanh tra trong phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra.
Pháp luật thanh tra quy định quyền yêu cầu người có thẩm quyền tạm giữ tiền, đồ vật, giấy phép sử dụng trái pháp luật. Tuy nhiên, lại chưa có quy định rõ các trường hợp xét thấy cần phải ngăn chặn ngay việc vi phạm pháp luật để áp dụng biện pháp này; bên cạnh đó lại thiếu quy định cụ thể về thủ tục thực hiện.
ThS Lê Văn Đức cho biết, thực tiễn hoạt động thanh tra cho thấy, việc phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với các chủ thể trong hoạt động thanh tra nên chưa được thực hiện nhiều trên thực tế, nhất là việc phong toả tài khoản, tạm giữ tài sản.
“Rủi ro này đến từ việc chưa xác định được đầy đủ tính chất, mức độ của hành vi vi phạm và những yếu tố tác động đến việc phong toả, tạm giữa tài sản của đối tượng thanh tra”, ông Đức nói.
Đối tượng thanh tra có thể bị đối tác khởi kiện, phạt vi phạm hợp đồng nếu tài khoản bị phong toả; tài sản bị tạm giữ có thể bị hư hỏng, thất thoát nếu không được quản lý, bảo quản chặt chẽ.
Quá trình thu hồi tài sản theo kết luận thanh tra đã ban hành trong một số trường hợp gặp khó khăn do doanh nghiệp đã được cổ phần hóa, tài sản của Nhà nước thuộc đồng sở hữu của nhiều bên.
Một số dự án bất động sản đã được bán cho các đối tác hoặc người dân đã mua, sử dụng hợp pháp được xác định là bên thứ ba ngay tình theo quy định của pháp luật dân sự; một số dự án bất động sản đã được thực hiện trong thời gian dài, thuộc phạm vi điều chỉnh của nhiều văn bản pháp luật nên việc xác định thiệt hại gặp nhiều khó khăn… nên việc thu hồi tài sản của Nhà nước trong hoạt động thanh tra gặp những khó khăn, vướng mắc về pháp lý.
Từ những tồn tại, hạn chế đó, chủ nhiệm đề tài đã đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra.
Theo đó, cần nâng cao chất lượng hoạt động thanh tra; kịp thời, chủ động phát hiện sai phạm trong hoạt động thanh tra; tăng cường tính khả thi của kết luận thanh tra.
“Cần từng bước thay đổi phương thức tiến hành thanh tra từ sớm, từ xa nhằm chủ động phát hiện và ngăn chặn kịp thời hành vi vi phạm có thể xảy ra. Các cơ quan thanh tra có thể theo dõi, đánh giá, thu thập thông tin, tài liệu hoặc tham gia vào quá trình giám sát đối tượng quản lý ngay từ khi bắt đầu thực hiện dự án để loại trừ nguy cơ tham nhũng, tiêu cực có thể xảy ra”, theo ông Đức.
Việc ban hành kết luận thanh tra phải bảo đảm đồng thời đúng pháp luật, nhưng phải phù hợp với thực tiễn và tính khả thi khi thực hiện. Trong đó cần phân tích, đánh giá khả năng thực hiện kết luận qua việc rà soát, đánh giá đồng bộ các quy định pháp luật chuyên ngành điều chỉnh về nội dung kết luận, kiến nghị để khi thực hiện không có vướng mắc từ chính quy định pháp luật.
Việc kiến nghị xử lý cần quan tâm đến các biện pháp khắc phục thiệt hại về kinh tế để thu hồi tài sản cho Nhà nước; quan tâm đánh giá tác động của kết luận thanh tra đến mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, thu hút, khơi thông nguồn lực của xã hội để phát triển kinh tế.
Bên cạnh đó, chủ động xây dựng và áp dụng các biện pháp nghiệp vụ trong quá trình tiến hành thanh tra. Trước khi thành lập đoàn thanh tra, đối với những vụ việc phức tạp liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, cơ quan thanh tra cần thu thập thông tin, tài liệu nhằm xác định trọng tâm, trọng điểm của nội dung thanh tra.
Trên cơ sở đó, cần xây dựng phương pháp tiến hành thanh tra đối với từng nội dung chính (chỉ rõ các biện pháp nghiệp vụ cần thực hiện; xây dựng kế hoạch kiểm tra, xác minh; tra soát thông tin về tài khoản, tài sản của đối tượng thanh tra…).
Thực hiện thống nhất trong cách thức thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra. Trong khi chưa có văn bản hướng dẫn về trình tự, thủ tục thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra, các cơ quan thanh tra cần thống nhất áp dụng các nguyên tắc khi thực hiện việc thu hồi tài sản.
Theo đó, thực hiện việc thu hồi trong giai đoạn tiến hành thanh tra trực tiếp thông qua phương thức đối tượng thanh tra chủ động khắc phục hậu quả; chỉ thu hồi tiền vào tài khoản tạm giữ của cơ quan thanh tra với đối tượng thanh tra (không thu hồi tiền vào tài khoản tạm giữ đối với đối tượng kiểm tra, xác minh); thống nhất xác định các nội dung kiến nghị thu hồi tiền vào ngân sách địa phương khi phát hiện sai phạm (các khoản thuế, phí, lệ phí, tiền xử phạt vi phạm hành chính…) theo Luật Ngân sách là nguồn thu nộp ngân sách địa phương.
Bảo đảm quyền về tài sản khi áp dụng các biện pháp phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra.
Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa cơ quan thanh tra với các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan; xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong thực hiện cơ chế phối hợp về phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra.
Nâng cao hiệu quả công tác theo dõi, đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra; xây dựng kế hoạch theo dõi, đôn đốc chi tiết, sát với từng vụ việc cụ thể theo kết luận thanh tra được ban hành. Đối với mỗi kết luận thanh tra, cục, phòng theo dõi, đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra cần lập kế hoạch giám sát tiến độ thực hiện, xác định rõ các mốc thời gian, trách nhiệm của từng cá nhân và tổ chức liên quan…
Với những kết quả đạt được, Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài đạt loại Khá.
