Nghị định số 284/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Quốc phòng có hiệu lực thi hành từ ngày 6/11/2025. Ảnh minh họa: Dương Nguyễn

Nghị định số 284/2025/NĐ-CP của Chính phủ, có hiệu lực thi hành từ ngày 06/11/2025, quy định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra quốc phòng, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng.

Trong cơ cấu Thanh tra quốc phòng, Thanh tra Quân khu đóng vai trò là cơ quan trực thuộc Quân khu, chịu trách nhiệm giúp Tư lệnh Quân khu thực hiện chức năng quản lý, chỉ đạo toàn diện các công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong phạm vi địa bàn quản lý.

Các hoạt động này phải tuân theo quy định của Luật Thanh tra, Nghị định 284/2025/NĐ-CP, pháp luật liên quan, điều lệnh, điều lệ Quân đội và phải đảm bảo các nguyên tắc chính xác, khách quan, trung thực, công khai, dân chủ, kịp thời, cũng như bảo vệ bí mật nhà nước.

Vị trí pháp lý và phạm vi thanh tra trong lĩnh vực quốc phòng

Tại Điều 5 của Nghị định, Thanh tra Quân khu được xác định là cơ quan trực thuộc Quân khu, có con dấu riêng theo quy định của pháp luật. Thanh tra Quân khu giúp Tư lệnh Quân khu thực hiện quản lý, chỉ đạo về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; thực hiện thanh tra đối với cơ quan, đơn vị, cá nhân thuộc phạm vi quản lý của Tư lệnh Quân khu và thanh tra trong phạm vi quản lý nhà nước về lĩnh vực quốc phòng trên địa bàn quản lý; thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo quy định của pháp luật (Điều 9).

Trong hoạt động thanh tra, theo Điều 10 của Nghị định, Thanh tra Quân khu có nhiệm vụ xây dựng dự thảo kế hoạch thanh tra hằng năm và phải báo cáo Thanh tra Bộ Quốc phòng xem xét, cho ý kiến trước khi trình Tư lệnh Quân khu phê duyệt về chủ trương. Thanh tra Quân khu thực hiện thanh tra chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn đối với các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý của Tư lệnh Quân khu.

Mở rộng hơn, Thanh tra Quân khu còn thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực quốc phòng thuộc phạm vi quản lý của Quân khu (Khoản 2 Điều 10) và thực hiện các vụ việc thanh tra khác do Tư lệnh Quân khu giao (Khoản 3 Điều 10).

Quyền hạn của Chánh Thanh tra Quân khu trong duy trì kỷ cương

Điều 11 của Nghị định chỉ rõ, Chánh Thanh tra Quân khu có trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát toàn bộ công tác thanh tra trong phạm vi quản lý của quân khu. Để đảm bảo tính chủ động, Chánh Thanh tra Quân khu có quyền quyết định việc thanh tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật và phải chịu trách nhiệm trước Tư lệnh Quân khu về quyết định của mình (Khoản 2b Điều 11).

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Chánh Thanh tra Quân khu được trao quyền kiến nghị Tư lệnh Quân khu đình chỉ việc thi hành quyết định có nội dung trái pháp luật được phát hiện qua thanh tra đối với cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý trực tiếp của quân khu.

Đặc biệt, nhằm bảo vệ tính khách quan và hiệu quả của hoạt động thanh tra, Chánh Thanh tra Quân khu có quyền kiến nghị cấp có thẩm quyền quyết định đình chỉ việc thi hành kỷ luật hoặc điều chuyển công tác của người chỉ huy các cơ quan, đơn vị thuộc Quân khu đối với người đang là đối tượng thanh tra, nếu việc thi hành các quyết định đó gây trở ngại cho việc thực hiện thanh tra.

Ngoài ra, Chánh Thanh tra Quân khu còn có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính hoặc kiến nghị người có thẩm quyền xử phạt theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Mối quan hệ công tác và trách nhiệm báo cáo

Về mối quan hệ công tác, tại Điều 22, Thanh tra Quân khu chịu sự lãnh đạo của cơ quan có thẩm quyền và sự quản lý, chỉ huy của Tư lệnh Quân khu. Đồng thời, Thanh tra Quân khu chịu sự chỉ đạo nghiệp vụ của Thanh tra Bộ Quốc phòng.

Để đảm bảo tính liên thông và hệ thống, cơ quan này có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo kết quả về công tác thanh tra thuộc phạm vi quản lý của quân khu (Khoản 4 Điều 10). Theo khoản 2h Điều 11, định kỳ, Chánh Thanh tra Quân khu phải báo cáo Tư lệnh Quân khu và Chánh Thanh tra Bộ về công tác thanh tra trong phạm vi trách nhiệm của mình.

Sự rõ ràng trong thẩm quyền và trách nhiệm này, được quy định cụ thể trong Nghị định 284/2025/NĐ-CP, là cơ sở pháp lý vững chắc để Thanh tra Quân khu thực hiện nhiệm vụ theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện các kết luận, kiến nghị đã ban hành và các quyết định xử lý về thanh tra của Tư lệnh Quân khu.

Việc xác định rõ vị trí, nhiệm vụ, và quyền hạn của Thanh tra Quân khu theo Nghị định 284/2025/NĐ-CP đảm bảo rằng mọi hoạt động và quyết định trong quân khu đều được kiểm soát và tuân thủ chặt chẽ các quy định về chính sách, pháp luật, qua đó giữ vững kỷ luật và phòng ngừa tiêu cực ngay từ cấp cơ sở.