(Thanh tra) - Đó là một trong những thực trạng về việc phát hiện và khắc phục hạn chế bất cập trong quản lý, chính sách, pháp luật qua công tác thanh tra được TS Trần Văn Long, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ chỉ ra trong đề tài khoa học cấp bộ “Nâng cao hiệu quả phát hiện và khắc phục hạn chế, bất cập trong quản lý, chính sách, pháp luật qua công tác thanh tra” tại hội thảo góp ý hoàn thiện đề tài diễn ra ngày 23/9.
TS Trần Văn Long cho biết, thực trạng phát hiện và khắc phục hạn chế, bất cập trong quản lý, chính sách, pháp luật qua công tác thanh tra cho thấy, các kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ có nêu những sơ hở, vướng mắc, bất cập của cơ chế, chính sách, pháp luật được phát hiện qua công tác thanh tra và những kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật.
Qua thanh tra đã phát hiện bất cập, chỉ ra những quy định chồng chéo, mâu thuẫn, không thống nhất giữa các văn bản quy phạm pháp luật, gây khó khăn trong quá trình thực thi, tạo kẽ hở thực hiện hành vi vi phạm và đề xuất sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật. Đồng thời, qua thanh tra sẽ phát hiện và chỉ rõ những quy định không phù hợp với thực tiễn, làm cơ sở để điều chỉnh hoặc bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật.
Cũng qua thanh tra phát hiện sơ hở, nhận diện những lỗ hổng pháp lý chưa được pháp luật điều chỉnh hoặc điều chỉnh chưa đầy đủ, tạo điều kiện cho các hành vi tham nhũng, tiêu cực và đề xuất ban hành văn bản quy phạm pháp luật khắc phục khoảng trống pháp lý đó.
“Ngoài các kiến nghị, đề xuất cụ thể về sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật, các kiến nghị khái quát về rà soát, khắc phục sơ hở, bất cập trong cơ chế, chính sách, pháp luật cũng được nêu tại các kết luận thanh tra”, ông Long cho biết thêm.
Bên cạnh đó, công tác theo dõi, đôn đốc, xử lý sau thanh tra nhằm nắm tình hình thực hiện kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc đề xuất ban hành mới cơ chế, chính sách trong kết luận thanh tra cơ bản được thực hiện nghiêm túc trong phạm vi, thẩm quyền của cơ quan thanh tra.
Ông Long cho biết, số liệu giai đoạn 2021 - 2024 cho thấy, năm 2021, có 84,4% tỷ lệ thực hiện kiến nghị qua việc điều chỉnh văn bản pháp luật, "đây là mức cao nhất trong 4 năm, vừa có số lượng văn bản nhiều điểm bất cập được phát hiện lớn, vừa có tỷ lệ chỉnh sửa theo kiến nghị thanh tra cao"; năm 2022, tỷ lệ giảm xuống 70,1%; năm 2023, tỷ lệ này tăng nhẹ lên là 72,6%; năm 2024, 70,1%.
"Tỷ lệ thực hiện kiến nghị qua việc điều chỉnh văn bản pháp luật có xu hướng giảm và chững lại, có thể do tiếp thu, xử lý kiến nghị gặp vướng mắc về quy trình, thẩm quyền", ông Long nhấn mạnh.
Tuy vậy, theo ông Long, chất lượng một số kiến nghị thanh tra chưa cao, khó triển khai và năng lực, sự phối hợp giữa cơ quan thanh tra và cơ quan có thẩm quyền ban hành chính sách chưa đồng đều.
Thực tiễn cho thấy, quy định pháp luật phải thích ứng với sự thay đổi không ngừng của xã hội và về chức năng, thẩm quyền; thanh tra phải đóng vai trò như một “mắt xích” quan trọng để nhận diễn những “điểm nghẽn” về thể chế để kiến nghị hoàn hiện.
Điều đáng nói, số lượng các cuộc thanh tra đã phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị cụ thể với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục chưa nhiều.
“Nhiều vụ việc được phát hiện ngày càng phức tạp về tài chính, số tiền thu hồi và xử lý về kinh tế khác rất lớn. Tuy nhiên, số lượng kiến nghị để khắc phục những “lỗ hổng” về mặt pháp lý, chính sách lại không tương xứng”, ông Long nói.
Đặc biệt, nội dung về các kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật chưa được đặt làm trọng tâm trong kết luận thanh tra; chất lượng kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thểm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục về hoàn thiện chính sách, pháp luật tại nhiều kết luận thanh tra còn chung chung, chưa đưa ra được kiến nghị đề xuất sửa đổi, bổ sung quy phạm cụ thể tại điều, khoản, điểm của văn bản pháp luật liên quan khi phát hiện có vấn đề bất cập…
Chỉ ra những hạn chế, bất cập trong quản lý, chính sách, pháp luật qua công tác thanh tra, TS Trần Văn Long đã đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này này. Trong đó nhấn mạnh biện pháp chỉ đạo triển khai các cuộc thanh tra, các cuộc thanh tra phải hướng tới bảo đảm đầy đủ mục đích của hoạt động thanh tra.
Theo ông Long, mục đích của hoạt động thanh tra bao gồm nhiều nội dung, trong đó phát hiện và kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật là một trong những mục đích quan trọng, phục vụ cho công tác quản lý Nhà nước.
Chủ nhiệm đề tài cho rằng, cần nghiên cứu, quy định cụ thể để thực hiện mục đích của hoạt động thanh tra; cần có cơ chế để bảo đảm thực hiện đầy đủ mục đích của hoạt động thanh tra trong Luật Thanh tra và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Quy định cơ chế theo dõi đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện các kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách; thiết lập cơ chế báo cáo theo lộ trình việc hoàn thiện cơ chế, chính sách; “thậm chí quy định trách nhiệm của cơ quan trong quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách”, ông Long nói.
Cùng với đó là hoàn thiện quy chế hoạt động của đoàn thanh tra, có hướng dẫn quy trình đặc thì để các thanh tra viên phát hiện ra các bất cập của cơ chế, chính sách…
Góp ý tại hội thảo, các đại biểu tham dự đều đánh giá cao sự chuẩn bị của đề tài, nội dung đề tài phong phú, phù hợp với mục tiêu nghiên cứu. Là đề tài mang tính cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Các đại biểu cũng đồng ý với những đánh giá về thực trạng phát hiện và khắc phục hạn chế, bất cập trong quản lý, chính sách, pháp luật qua công tác thanh tra.
ThS Lê Văn Đức, Trường Cán bộ Thanh tra cho rằng, Thanh tra Chính phủ và thanh tra các bộ, ngành trước đây đã có những cuộc thanh tra về chính sách như: Thanh tra chính sách người có công, thanh tra chính sách nhà ở cho giáo viên…
Liên quan đến chính sách pháp luật, chủ nhiệm đề tài cần đánh giá thêm những lĩnh vực quản lý Nhà nước gắn với pháp luật như: Thanh tra xăng dầu, thanh tra điện… Thông qua các kết luận đó, sẽ kiến nghị thay đổi, bổ sung, bãi bỏ cơ chế quản lý pháp luật đối với từng lĩnh vực cụ thể.
ThS Phạm Thị Thu Hiền, Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra cũng đánh giá cao các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phát hiện và khắc phục hạn chế, bất cập trong quản lý, chính sách, pháp luật qua công tác thanh tra mà Chủ nhiệm đề tài đưa ra.
Trong đó có giải pháp xây dựng chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ về phát hiện sở hở bất cập trong cơ chế, chính sách, pháp luật và kiến nghị hoàn thiện.
“Đây là một trong những định hướng để Trường Cán bộ Thanh tra xây dựng, hoàn thiện triển khai chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ nhằm trang bị kiến thức và kỹ năng cho thanh tra viên trong việc phát hiện sở hở, bất cấp của cơ chế, chính sách, pháp luật qua thực tiễn thanh tra”, ThS Phạm Thị Thu Hiền cho biết.
Tiếp thu ý kiến góp ý của các đại biểu, chủ nhiệm đề tài sẽ tiếp tục hoàn thiện đề tài để chuẩn bị cho nghiệm thu cơ sở.
