Đầu năm 2024 xuất hiện rất nhiều mưa dông kèm mưa đá
Trong năm 2023, thời tiết và khí hậu nước ta chịu ảnh hưởng của hiện tượng ENSO ở trạng thái El Nino, trên cả nước đã xảy ra 8 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) (5 cơn bão và 3 ATNĐ), 25 đợt không khí lạnh, 20 đợt nắng nóng diện rộng, tình trạng thiếu nước đã xảy ra ở khu vực Bắc Bộ từ tháng 1 - 7/2023, phổ biến thiếu hụt so với trung bình nhiều năm (TBNN) từ 10 - 80%; 21 đợt mưa lớn trên diện rộng, 13 đợt lũ ở khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ và Tây Nguyên; lũ quét, sạt lở đất xảy ra trên phạm vi 35 tỉnh thuộc khu vực trung du và miền núi các tỉnh Bắc Bộ, Trung Bộ và Tây Nguyên.
Nhiệt độ trung bình 4 tháng đầu năm 2024 tại các khu vực trên cả nước đều cao hơn so với TBNN từ 0,5 - 1,50C. Riêng trong tháng 4/2024, tại khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ nhiệt độ cao hơn từ 3,1 - 3,60 C. Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ cũng đã xuất hiện nắng nóng và nắng nóng gay gắt kéo dài trong tháng 4/2024.
Những tháng đầu năm 2024, đã xuất hiện rất nhiều mưa dông kèm mưa đá, tính đến ngày 7/5 trên cả nước đã xuất hiện 72 trận mưa đá, trong đó tỉnh Nghệ An có số lần xảy ra mưa đá nhiều nhất trên cả nước với 11/72 trận; mưa đá, lốc sét và gió giật mạnh đã gây ra nhiều thiệt hại về kinh tế, xã hội và môi trường.
Xâm nhập mặn tại khu vực Nam Bộ trong mùa khô năm 2023 - 2024 đã đến sớm và gay gắt hơn TBNN và năm 2022 - 2023. Các đợt xâm nhập mặn trong thời gian vừa qua đã gây ra tình trạng thiếu nước ngọt cục bộ tại một số khu vực chưa có điều kiện tiếp cận nguồn cấp nước tập trung tại một số tỉnh ven biển.
Nắng nóng đặc biệt gay gắt vào tháng 7 - 8/2024
Dự báo xu thế thiên tai khí tượng thủy văn từ nay đến cuối năm 2024, ông Cường cho biết, hiện tượng El Nino đang suy yếu dần và chuyển sang trạng thái trung tính. Dự báo có khả năng chuyển sang trạng thái La Nina trong các tháng cuối năm 2024.
Biến đổi khí hậu tiếp tục tác động làm gia tăng tính cực đoan (gồm cả tối thấp và tối cao) nên năm 2024 dự báo sẽ có diễn biến thiên tai khí tượng thủy văn phức tạp gồm cả nắng nóng, hạn mặn, dông lốc mưa đá hơn mức bình thường vào nửa đầu năm và mưa, bão, lũ, ngập lụt xuất hiện nhiều, tập trung vào nửa cuối năm.
Trong tháng 5/2024, khu vực Bắc Bộ, các tỉnh miền Trung, giai đoạn từ ngày 12 - 31/5 có khả năng xuất hiện 2 đợt nắng nóng và nắng nóng gay gắt trên diện rộng, tập trung vào khoảng nửa cuối của tháng 5/2024. Nhiệt độ cao nhất từ 35 - 380C ở Đông Bắc Bộ, 36 - 390C ở Tây Bắc Bộ; khu vực Trung Bộ nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 36 - 390C, riêng khu vực vùng núi phía Tây 39 - 410C, có nơi trên 420C.
Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ, từ 11 - 16/5 có thể xuất hiện 1 đợt nắng nóng với nhiệt độ cao nhất 35 - 380C, ít mưa, độ ẩm thấp nhất từ 55 - 65%; giai đoạn nửa cuối tháng 5/2024 ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ có mưa chuyển mùa, nắng nóng sẽ giảm dần.
Ngoài ra, giai đoạn từ ngày 12 - 16/5 ở khu vực Bắc Bộ, các tỉnh Bắc Trung Bộ có khả năng xuất hiện một đợt mừa, có nơi mưa to và dông mạnh; nguy cơ xảy ra lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh; khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ giai đoạn nửa cuối tháng 5/2024 sẽ có mưa chuyển mùa, mưa chuyển mùa cũng có nguy cơ cao xảy ra lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh.
Từ tháng 6/2024, nắng nóng gia tăng về cường độ và mở rộng dần sang các nơi khác của khu vực Bắc Bộ, khu vực Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ.
Hiện tượng nắng nóng và nắng nóng gay gắt có khả năng xuất hiện nhiều hơn so với TBNN trong tháng 7 - 8/2024, đề phòng xảy ra nắng nóng đặc biệt gay gắt. Nắng nóng có xu hướng giảm dần từ nửa cuối tháng 8 ở Bắc Bộ và từ tháng 9 ở khu vực Trung Bộ.
Dự báo có khoảng 11 - 13 cơn trên Biển Đông và 5 - 7 cơn ảnh hưởng đến đất liền. Hoạt động của bão và ATNĐ có khả năng sẽ tập trung vào nửa cuối mùa bão (từ tháng 9 - 11/2024).
Thời gian mưa lớn xuất hiện chính ở Bắc Bộ là tháng 7 - 9, ở Trung Bộ tháng 9 - 11. Mưa lớn cục bộ với cường suất lớn từ 50 - 100mm trong 3 - 6 giờ có khả năng xuất hiện nhiều trong thời gian tới, đề phòng gây sạt lở và lũ quét ở vùng núi, ngập úng đô thị. Đặc biệt, cảnh báo kịch bản La Nina tác động vào nửa cuối năm 2024 có thể xuất hiện các đợt mưa tập trung nhiều trong các tháng cuối năm 2024 tại khu vực Trung Bộ.
“Như vậy, trong nửa đầu mùa mưa bão, thiên tai sẽ tập trung ở Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và với kịch bản La Nina xuất hiện, bão sẽ tập trung nhiều vào giai đoạn cuối năm, nhiều bão hình thành trên Biển Đông và tác động nhanh hơn đến đất liền vào nửa cuối của năm. Mưa lớn, bão, ngập lụt và nguy cơ lũ quét, sạt lở đất ở miền Trung trong giai đoạn nửa cuối năm 2024 có dấu hiệu tương tự với mùa mưa bão năm 2020“, ông Cường nhấn mạnh.
Trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo các đơn vị trực thuộc theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, thuỷ văn, hải văn trên phạm vi cả nước; ứng dụng công nghệmới nhằm chi tiết hóa và truyền tải các thông tin dự báo; duy trì và phát triển các hình thức truyền tải bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn tới người dùng như ứng dụng trên điện thoại di động, Facebook, Zalo, Youtube...
Đồng thời, rà soát điều chỉnh các quy trình vận hành liên hồ chứa, trong đó kiến nghị sửa đổi một số điều trên một số lưu vực sông để giải quyết các tồn tại, bất cập và theo hướng linh hoạt để thích nghi với biến đổi khí hậu, bảo đảm hài hòa trong tích nước phục vụ sản xuất điện và cấp nước hạ du.