Rừng nguyên sinh Pù Mát Lưu giữ nhiều cây cổ thụ quý. Ảnh: Hoàng Thông

Vườn quốc gia Pù Mát nằm ở sườn phía Đông dãy Trường Sơn, trải dài trên 3 huyện miền núi của Nghệ An là: Con Cuông, Anh Sơn và Tương Dương. Pù Mát theo tiếng của đồng bào dân tộc Thái có nghĩa là những con dốc cao. Vườn quốc gia Pù Mát được thành lập năm 2002 và được tổ chức Khoa học Giáo dục và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận làkhu dự trữ sinh quyển thế giới năm 2007. Với diện tích rừng tự nhiên 194.000 ha, trong đó vùng lõi 94.000 ha và vùng đệm 100.000ha. Đỉnh Pù Mát cao 1.840 mét, quanh năm mây phủ. Pù Mát là một trong những khu bảo tồn sinh học lớn ở Việt Nam với hơn 2.400 loài thực vật, trong đó có 37 loài nằm trong  sách đỏ Việt Nam và 20 loài trong sách đỏ thế giới.

Các loài thực vật quý ở Pù Mát có thể kể đến như: Pơ Mu, Sa Mu, Sao Hải Nam. Ngoài ra trong rừng còn rất nhiều loại cây dược liệu quý. Hệ động vật ở đây cũng  rất phong phú với hơn 240 loài thú, trong đó có các loài thú quý hiếm như: Voi, Hổ, Mang Trường Sơn, Hoẵng, đặc biệt là Sao La (tên khoa học: Pseudoryx nghetinhensis) hay còn được gọi là "Kỳ lân Châu Á", là một trong những loài thú hiếm nhất trên thế giới sinh sống trong vùng núi rừng Trường Sơn tại Việt Nam và Lào được phát hiện vào năm 1992. Sao la được xếp hạng ở mức Nguy cấp (có nguy cơ tuyệt chủng trong tự nhiên rất cao) trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thế giới (IUCN) và trong Sách đỏ Việt Nam.

Ông Cao Tiến Trung, cán bộ nghiên cứu ở Trường Đại học Vinh, cho biết: Khu dự trữ sinh quyển này chứa đựng tính sinh học rất cao. Với 3 khu vực trọng yếu là vườn quốc gia Pù Mát, khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống và khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt chứa đựng vốn gien và hệ sinh thái hiếm có ở các nơi khác trên thế giới

Vườn quốc gia Phù Mát còn có sông Giăng trong vùng lõi khu rừng tạo nên những ghềnh, suối, những thác nước đẹp hùng vĩ. Những thắng cảnh này đã tạo thành các điểm nhấn du lịch, là điều kiện để phát triển du lịch sinh thái, mang lại nguồn thu nhập cho người dân.

Thác Khe Kèm điểm du lịch thu hút nhiều khách trong và ngoài nước. Ảnh: Hoàng Thông

Khu vực vùng đệm của Vườn quốc gia còn là những bản làng của đồng bào các dân tộc ít người như: Thái, Khơ Mú, Ơ Đu và Đan Lai… Đời sống của đồng bào nơi đây vẫn giữ được nhiều phong tục, tập quán truyền thống đặc sắc. Đến nơi đây, khách tham quan có những trải nghiệm thú vị. Anh Lê Thanh Bình, khách du lịch ở Hà Nội, chia sẻ: Nhảy sạp và uống rượu cần là ấn tượng đáng nhớ về tập tục dân tộc Thái ở đây. Thăm  bản của người Thái, tôi rất thích cách họ dệt thổ cẩm. Vải thổ cẩm của người Thái rất đẹp, mặc những bộ áo váy truyền thống của dân tộc Thái rồi chụp ảnh giữa thiên nhiên, cây cỏ, thác nước, núi rừng là những kỷ niệm khó quên trong chuyến đi

Vườn quốc gia Pù Mát với những cánh rừng nguyên sinh còn giữ được vẻ hoang sơ  là nơi lý tưởng để các nhà khoa học trong nước và quốc tế đến tìm hiểu về sự đa dạng sinh học. Không những là di tích thắng cảnh, nét sinh hoạt văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc, Vườn quốc gia Pù Mát còn là điểm du lịch sinh thái nghỉ dưỡng hấp dẫn du khách trong và ngoài nước tới tham quan.