ThS Nguyễn Sỹ Giao - Chủ nhiệm Đề tài khoa học “Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền sử dụng đất". Ảnh: TH

Thời gian vừa qua, chính sách, pháp luật về đất đai đã có nhiều đổi mới, khá đồng bộ, chặt chẽ, khả thi đáp ứng ngày càng tốt yêu cầu thực tiễn, từng bước tạo hành lang pháp lý cho việc quản lý và sử dụng đất (SDĐ) hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả hơn. Trong đó, phương thức đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ có ý nghĩa quan trọng đối với hiệu quả khai thác và sử dụng nguồn lực đất đai cho việc phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước, thúc đẩy phát triển hệ thống hạ tầng, đô thị hóa, đóng góp lớn cho ngân sách Nhà nước.

Bên cạnh kết quả đạt được, tình trạng tham nhũng đất đai nói chung và tham nhũng đất đai trong hoạt động đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ nói riêng đang trở thành mối lo ngại và bức xúc trong xã hội với hàng loạt vụ việc nổi cộm được phát hiện ra như: Từ vụ Vũ “nhôm”, Út “trọc”, vụ Thủ Thiêm - TP Hồ Chí Minh, vụ truy tố xét xử 2 cựu Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, vụ cựu Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương Trần Văn Nam…

Bên cạnh đó, qua điều tra năm 2021 cho thấy, hơn 53% doanh nghiệp cho biết, gặp cản trở về tiếp cận đất đai. Cùng với đó, nhiều vụ việc liên quan đến đất đai vẫn tiềm ẩn những vấn đề về thiệt hại kinh tế, những vụ tham nhũng liên quan đất đai vẫn còn nhiều, tỷ lệ tố cáo, khiếu nại liên quan đến đất đai còn lớn, chiếm trên 70% số vụ tố cáo khiếu nại…

Ngoài ra, tham nhũng trong đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có sử dụng đất diễn ra một cách tinh vi, có tổ chức và không chỉ bó hẹp trong phạm vi trình tự, thủ tục một cuộc đấu giá, đấu thầu trực tiếp.

Thực tế cho thấy, nguy cơ tham nhũng, tiêu cực có thể xẩy ra trong giai đoạn trước (khi quy hoạch, xác định giá) và sau đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ (điều chỉnh quy hoạch, chuyển đổi mục đích SDĐ, không triển khai dự án) với nhiều hình thức, quy mô đa dạng…

Mặt khác, các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực đất đai cho thấy, hành vi tham nhũng được thực hiện tinh vi, có tổ chức và lợi ích nhóm với sự bao che, thông đồng giữa các chủ thể trong và ngoài cơ quan Nhà nước liên quan đến quyền SDĐ được đấu giá hay dự án SDĐ được đấu thầu.

Nhìn chung, những hành vi này đều xuất phát vì lợi ích chung giữa 2 bên mà bên giao tìm mọi cách để nhận được lợi ích từ giá đất trung đấu giá hay thắng thầu thấp hơn giá trị thị trường. Đây là lý do chính để giải thích vì sao dù có cơ chế đấu giá quyền SDĐ, đầu thầu dự án có SDĐ nhưng tham nhũng, tiêu cực vẫn tồn tại và phổ biến.

Toàn cảnh hội nghị thuyết minh đề tài. Ảnh: TH

ThS Nguyễn Sỹ Giao nhấn mạnh: Trước những yêu cầu đặt ra trong thời gian tới khi Luật Đất đai 2013 được sửa đổi và thông qua, việc nghiên cứu đề tài “Phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền sử dụng đất” là cần thiết nhằm làm cơ sở đề xuất các giải pháp cụ thể, góp phần hoàn thiện cơ chế phòng, chống tham nhũng trong hoạt động quản lý đất đai nói chung trong hoạt động đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ nói riêng.

Với mục tiêu làm rõ những vấn đề lý luận, đánh giá thực trạng, nguy cơ tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ và đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện cơ chế phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ, đề tài nghiên cứu 3 nội dung chính: Những vấn đề chung về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ; thực trạng về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ; quan điểm, giải pháp hoàn thiện cơ chế về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền SDĐ, đấu thầu dự án có SDĐ.

Tại hội nghị, các thành viên hội đồng nhấn mạnh: Thuyết minh đề tài đã luận giải những vấn đề cần nghiên cứu, vấn đề phòng, chống tham nhũng trong đấu giá quyền SDĐ là một vấn đề nóng bỏng hiện nay cần có những nghiên cứu cụ thể để có giải pháp khả thi trong việc hoàn thiện cơ chế phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá quyền SDĐ; đề tài cũng đã đánh giá tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Chủ nhiệm đề tài cũng đã nêu được mục tiêu, đối tượng, phạm vi nghiên cứu.

Tuy nhiên, đề tài cần cân nhắc bổ sung thêm nội dung nghiên cứu về vai trò, ý nghĩa của phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá đất; chủ thể, đối tượng, nội dung phương thức phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong đấu giá đất.

Nên bổ sung vào tên đề tài cụm từ “đấu thầu dự án có SDĐ” cho thống nhất với nội dung cơ bản thuyết minh; chỉnh sửa mục lý do nghiên cứu cho ngắn gọn hơn, lược bớt nội dung, vai trò của đấu giá đất; bổ sung về lý do về cơ chế và hoạt động về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực về đấu giá đất; bổ sung yêu cầu trong Nghị quyết Trung ương 18 khóa XIII về phòng, chống tham nhũng tiêu cực trong quản lý đất đai.

Tại nội dung 3, nên bổ sung cụm từ “đẩy mạnh” trước phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; bổ sung đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống tham nhũng trong đấu giá quyền SDĐ.

Đề tài được Hội đồng Thuyết minh thống nhất phê duyệt nghiên cứu.