Đa cơ quan PCTN
Đại hội XI của Đảng, Hội nghị Trung ương 4 và Kết luận Hội nghị Trung ương 5 khóa XI và nhiều văn bản khác của Đảng và Nhà nước ta đều khẳng định: PCTN, lãng phí là nhiệm vụ rất quan trọng, vừa cấp bách, vừa lâu dài.
Tại Hội nghị Toàn quốc về công tác PCTN, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, tham nhũng là “khuyết tật bẩm sinh” của quyền lực, nó diễn ra trong nội bộ chúng ta, liên quan đến lợi ích vật chất, tiền tài, danh vọng của tổ chức và cá nhân con người; đụng chạm đến những người có chức, có quyền. Đảng và Nhà nước ta đã thấy sớm và đã chỉ đạo làm nhiều lần, làm quyết liệt công tác này…
Nhưng rõ ràng, còn nhiều việc phải làm và làm lâu dài, quyết liệt hơn nữa, với quyết tâm cao hơn nữa, bền bỉ, kiên trì, không thể nóng vội. Cùng với đó, phải cảnh giác với những âm mưu của các thế lực thù địch, phần tử xấu muốn lợi dụng việc đấu tranh chống tham nhũng để thổi phồng mặt xấu, bôi nhọ, phá hoại Đảng ta, Nhà nước ta, chế độ ta.
Chính vì vậy, muốn chống tham nhũng có hiệu quả trước hết phải chống tham nhũng chính ngay trong các cơ quan chống tham nhũng. Một khi đã xảy ra tham nhũng thì nhất thiết phải xử lý kiên quyết, xử lý thật nghiêm, đúng quy định của luật pháp, không có vùng cấm.
Quan trọng hơn, cần phải xác định rõ, đấu tranh chống tham nhũng là trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước và toàn thể xã hội. Theo đó, Việt Nam không có một cơ quan độc lập hay chuyên biệt chống tham nhũng như ở Hồng Kông (Trung Quốc) hay Indonesia mà xây dựng mô hình đa cơ quan PCTN.
Sau khi Luật PCTN năm 2005 có hiệu lực và được sửa đổi năm 2012, các cơ quan và đơn vị chuyên trách PCTN gồm: Cục Chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ), Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng (Bộ Công an), Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án tham nhũng (Viện KSND Tối cao). Các đơn vị chuyên trách của Bộ Công an và Viện KSND Tối cao được xác định là những cơ quan chống tham nhũng đặt trong lực lượng thực thi pháp luật.
Luật PCTN cũng đặt trách nhiệm PCTN đối với các cơ quan có liên quan khác như Kiểm toán Nhà nước, TAND, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên; qui định trách nhiệm giám sát công tác giám sát công tác PCTN đối với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, HĐND các cấp…
Ngoài ra, trong các thiết chế tham gia PCTN còn có vai trò quan trọng của Ban Chỉ đạo T.Ư về PCTN, thể hiện mong muốn tăng cường tính độc lập cho cơ quan PCTN ở Việt Nam.
Xác định rõ trách nhiệm
Điều 5 Luật PCTN quy định, cơ quan, tổ chức, đơn vị trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm: Tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật về PCTN; tiếp nhận, xử lý kịp thời báo cáo, tố giác, tố cáo và thông tin khác về hành vi tham nhũng; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người phát hiện, báo cáo, tố giác, tố cáo hành vi tham nhũng; chủ động phòng ngừa, phát hiện hành vi tham nhũng; kịp thời cungcấp thông tin, tài liệu và thực hiện yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong quá trình phát hiện, xử lý người có hành vi tham nhũng.
Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm chỉ đạo thực hiện các quy định trên; gương mẫu, liêm khiết; định kỳ kiểm điểm việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ và trách nhiệm của mình trong việc phòng ngừa, phát hiện hành vi tham nhũng, xử lý người có hành vi tham nhũng; chịu trách nhiệm khi để xảy ra hành vi tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách...
Người có chức vụ, quyền hạn có trách nhiệm: Thực hiện nhiệm vụ, công vụ đúng quy định của pháp luật; gương mẫu, liêm khiết; chấp hành nghiêm chỉnh quy định của pháp luật về PCTN, quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp; kê khai tài sản theo quy định của Luật này và chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của việc kê khai đó.
Cùng với đó, công dân có quyền phát hiện, tố cáo hành vi tham nhũng; có nghĩa vụ hợp tác, giúp đỡ cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc phát hiện, xử lý người có hành vi tham nhũng.
Điều 7, Luật PCTN quy định: “Cơ quan thanh tra, kiểm toán Nhà nước, điều tra, viện kiểm sát, toà án trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp với nhau và phối hợp với cơ quan, tổ chức, đơn vị hữu quan trong việc phát hiện hành vi tham nhũng, xử lý người có hành vi tham nhũng và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết luận, quyết định của mình trong quá trình thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử vụ việc tham nhũng. Cơ quan, tổ chức, đơn vị hữu quan có trách nhiệm tạo điều kiện, cộng tác với cơ quan thanh tra, kiểm toán nhà nước, điều tra, viện kiểm sát, toà án trong việc phát hiện, xử lý người có hành vi tham nhũng”.

Vai trò cũng như hiệu quả hoạt động của báo chí trong công tác đấu tranh PCTN những năm qua được đánh giá rất cao. Luật PCTN đã dành một số điều quy định về vai trò, trách nhiệm của cơ quan báo chí là cần thiết. Nhà nước khuyến khích và yêu cầu báo chí tham gia vào việc PCTN. Tuy nhiên, việc tham gia PCTN thông qua việc đưa tin phải đảm bảo phù hợp với các quy định của pháp luật, không được lợi dụng quyền được đưa tin để thực hiện hành vi tiêu cực, đảm bảo việc đưa tin chính xác, trung thực, khách quan.

Thảo Nguyên