Hàng nghìn người Israel biểu tình yêu cầu Thủ tướng Netanyahu từ chức. Ảnh: Gili Yaari

Cuộc biểu tình năm 2011 mang tên Rothschild 1 được ủng hộ bởi người Ả-rập ở Israel bị phân biệt đối xử xoay quanh vấn đề chi phí sinh hoạt, nhà ở tăng cao. Rothschild 1 ví như ngòi nổ cho hàng loạt các phong trào đấu tranh trong khu vực và trên thế giới ngay sau đó, trong khi Rothschild 2 năm 2017 tập trung vào vấn đề tham nhũng, hành pháp của Chính phủ.

Cuộc biểu tình Rothschild 2 còn bắt nguồn từ xung đột chính trị ở Israel và mối quan hệ giữa giới chức Ả-rập với giới chức Do Thái. Vài năm gần đây, cộng đồng Do Thái đã gia tăng khoảng cách với cộng đồng Ả-rập, thậm chí giới chức Ả-rập bị hất khỏi chính trường. Các cuộc thăm dò ý kiến công khai từ Viện Dân chủ Israel và Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia cho thấy cách nhìn thiếu thiện cảm mà cộng đồng Do Thái dành riêng cộng đồng Ả-rập.

Bên cạnh đó, việc một bộ phận người Ả-rập khởi xướng chủ nghĩa “Những con sói đơn độc” (tiêu biểu là cuộc tấn công vào đền Mount tháng 7/2017) càng khoét sâu vết chia cắt giữa hai dân tộc. Thậm chí, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Avigdor Liberman (một trong những lãnh đạo hàng đầu người Do Thái) nhiều lần lên tiếng kêu gọi tẩy chay hàng hóa, dịch vụ của Ả-rập.

Giới chức Ả-rập chịu tình trạng tương tự trên chính trường, tiêu biểu là thái độ thờ ơ tổ chức đám tang của ông Shimon Peres (Tổng thống thứ 9 Israel) của người Do Thái khi không coi đó một tang lễ cấp quốc gia.

Dường như giới chức Ả-rập muốn thể hiện quan điểm chính trị khi giữ thái độ im lặng với Rothschild 2.

Nhìn lại các cuộc biểu tình mà giới chức Ả-rập từng dẫn dắt và tính toán trong mối quan hệ với giới chức Israel đã thể hiện bước lùi và tách khỏi cộng đồng dân Ả-rập của họ. Bởi từ lâu, người dân Ả-rập tại Israel dành thiện cảm với Israel hơn Ả-rập. Giới chức Ả-rập ngày càng nới rộng khoảng cách với chính những người ủng hộ, quay lưng hầu hết với các cuộc đấu tranh đòi quyền lợi của người Palestine tại Israel và những vùng bị chiếm đóng. Người đứng đầu mới của Đảng Lao động, Avi Gabbay, thuộc liên minh Ả-rập và Joint List vẫn bình chân như vại trước mâu thuẫnđang bị đẩy lên đỉnh điểm.

Có thể nói, khoảng cách giữa cộng đồng Ả-rập và cộng đồng Do Thái càng xa cách liên quan đến các thỏa thuận kinh tế giữa đảng Hadash, Joint List và chính quyền của Thủ tướng Netanyahu 5 năm gần đây, cùng cam kết kiểm soát sự phân biệt đối xử mà cộng đồng Do Thái đang hứng chịu.Việc người đứng đầu Joint List được phép can thiệp sâu vào Chính phủ, mang lại cơ hội cho giới chức Ả-rập là điều chưa từng có tiền lệ.

Rõ ràng, giới chức Ả-rập chỉ muốn duy trì nguồn lực thực hiện các chương trình thúc đẩy phát triền kinh tế, đặc biệt là tìm kiếm nguồn vốn từ Chính phủ. Họ cần sự ổn định chính trị tại Israel chứ không phải những cuộc giao tranh hay biểu tình. Bất chấp những tuyên bố chống lại Ả-rập từ Chính phủ và bình luận thiếu thiện cảm mà cộng đồng Do Thái dành cho cộng đồng Ả-rập, giới chức Ả-rập đang đánh giá các chính sách mà giới chức Do Thái đưa ra theo góc nhìn khác với đại đa sốẢ-rập.

Nói cách khác, nỗ lực giành lại Chính phủ từ tay Thủ tướng đương nhiệm Netanyahu qua Rothschild 2 không đem đến lợi ích cho giới chức Ả-rập trong thời điểm này. Do đó, họ giữ thái độ im lặng theo phe Do Thái, phe mà gần như không bao giờ coi cộng đồng Ả-rập là mối quan tâm.

Võ Như Uyên