Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AP.

Cuộc điện đàm ngày 10/2 diễn ra không được thông báo trước. Ông Trump nói với ông Tập rằng, ông hoàn toàn công nhận tầm quan trọng của chính sách “Một Trung Quốc”, chính quyền của ông sẽ trung thành với nguyên tắc này, Đài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV đưa tin. Theo Nhà Trắng, ông Trump đưa ra cam kết này theo đề nghị của ông Tập. “Hai nhà lãnh đạo thảo luận nhiều chủ đề và Tổng thống Trump đã đồng ý, theo đề nghị của ông Tập, về việc tôn trọng chính sách “Một Trung Quốc”, Nhà Trắng thông báo.

Chính sách “Một Trung Quốc” (Đài Loan là một phần của Trung Quốc) trở thành nền tảng cho quan hệ Mỹ - Trung từ những năm 1970. Cuộc gọi sáng 10/2 là cuộc điện đàm đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo từ khi ông Trump nhậm chức cuối tháng 1. Cuộc trò chuyện này được coi là bước chuyển lớn trong quan hệ Mỹ - Trung trong giai đoạn nhiều bất định từ khi ông Trump lên nắm quyền. Truyền hình nhà nước Trung Quốc dẫn lời ông Tập nói rằng, ông đánh giá cao việc Tổng thống Trump nhắc lại chính sách “Một Trung Quốc” và hy vọng sẽ hợp tác với ông Trump để thúc đẩy quan hệ song phương phát triển ổn định. Cả hai nhà lãnh đạo đồng ý duy trì liên lạc gần gũi, truyền thông Trung Quốc đưa tin. Nhà Trắng gọi cuộc điện đàm này là “cực kỳ thân mật” và hai nhà lãnh đạo đã mời nhau đến thăm mỗi nước.

Quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington trở nên căng thẳng từ khi ông Trump có cuộc điện đàm với nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn vào tháng 12 năm ngoái, sau khi ông Trump đắc cử tổng thống. Bắc Kinh khó chịu trước những phát biểu của ông Trump trước đây về quan hệ giữa hai bờ eo biển và cho rằng, quan hệ song phương có thể bị tổn hại nếu Mỹ từ chối thừa nhận nguyên tắc “Một Trung Quốc” .

Phản ứng từ Đài Loan

Sau cuộc điện đàm của lãnh đạo Mỹ - Trung, Đài Loan nói rằng, việc duy trì tốt quan hệ với cả Mỹ và Trung Quốc đại lục phù hợp với lợi ích của hòn đảo này và họ sẽ tiếp tục làm sâu sắc quan hệ với Mỹ để tránh “các sự việc” trong quan hệ song phương. Phát ngôn viên của văn phòng lãnh đạo Đài Loan nói rằng, chính quyền đảo này đã liên lạc chặt chẽ với Mỹ về cuộc gọi giữa ông Trump và ông Tập. Hội đồng các vấn đề đại lục, cơ quan hoạch định chính sách cấp cao nhất của Đài Loan, cho biết, họ hy vọng Mỹ tiếp tục hỗ trợ và kêu gọi Bắc Kinh có “thái độ tích cực” và “trao đổi thiết thực” trong giải quyết các khác biệt với Đài Loan.

Trung Quốc đang nghi ngờ bà Thái Anh Văn vì đảng Dân Tiến của bà ủng hộ độc lập cho Đài Loan, điều mà Bắc Kinh coi là vạch đỏ. Bắc Kinh đã dừng cơ chế đối thoại chính thức với đảo này. Bà Thái nói bà muốn hòa bình với đại lục.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: Getty Images.

Trở về quỹ đạo

Reuters dẫn lời luật sư James Zimmerman, cựu Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ ở Trung Quốc, nói rằng, ông Trump không bao giờ nên nêu ra chính sách “Một Trung Quốc” ngay từ đầu. “Chắc chắn có cách đàm phán với người Trung Quốc, nhưng việc đe dọa các lợi ích cốt lõi và cơ bản là phản tác dụng ngay từ đầu”, ông Zimmerman nói. “Kết quả cuối cùng là việc ông Trump vừa mới xác nhận với thế giới rằng, ông ấy chỉ là hổ giấy - trông có vẻ đáng sợ nhưng hoàn toàn vô hại và không thể tiêu hóa nổi thách thức nào”, luật sư Zimmerman nói.

Ông Jia Qingguo, Hiệu trưởng Trường Quốc tế học tại ĐH Bắc Kinh, cố vấn của chính phủ Trung Quốc về đối ngoại, cho rằng, ông Trump ban đầu tạo ra rất nhiều bất định nhưng nay đã trở lại quỹ đạo. “Ông Trump đã tái bảo đảm với mọi người rằng, ông sẽ là một tổng thống có trách nhiệm”, ông Jia nói với Reuters. “Đây sẽ là tin tốt với Trung Quốc, vì quan hệ Mỹ - Trung tốt với Trung Quốc. Giờ chúng ta có thể làm ăn với nhau”, ông Jia nói.

Nhưng một số nhà phân tích khác tin rằng, cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Tập, diễn ra trước chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đến Nhà Trắng, một phần là để giảm căng thẳng với Bắc Kinh và giảm thiểu hậu quả tiềm tàng từ cuộc gặp trực tiếp thứ hai của Thủ tướng Abe với ông Trump.

Trong cuộc điện đàm hôm qua, ông Tập nói rằng, Trung Quốc muốn hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực thương mại, đầu tư, năng lượng và cơ sở hạ tầng, cũng như tăng cường phối hợp trong các vấn đề quốc tế để cùng bảo vệ hòa bình và ổn định trên thế giới.

Trung Quốc hôm qua công bố số liệu thặng dư thương mại 51,3 tỷ USD trong tháng 1 năm nay, trong đó hơn 21 tỷ USD là thặng dư với Mỹ.

Theo Trúc Quỳnh/TPO