(Thanh tra) - Bộ Công Thương đang đề xuất tăng gấp đôi tiền ký quỹ của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp, từ 10 tỷ lên 20 tỷ đồng. Đề xuất này, nếu được thông qua, sẽ tạo ra một "lá chắn" tài chính vững chắc, nhằm thanh lọc thị trường và bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người tham gia. Quyết sách này không chỉ thể hiện quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc chấn chỉnh hoạt động đa cấp, mà còn mở ra sự phát triển minh bạch và bền vững...
Hoạt động bán hàng đa cấp tại Việt Nam đã có nhiều bước phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, song song với đó là sự xuất hiện của những hành vi vi phạm tinh vi, gây thiệt hại nghiêm trọng về tài chính và niềm tin cho hàng nghìn người dân.
Nhiều doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở pháp lý, xây dựng các mô hình bất chính, thổi phồng lợi nhuận để lôi kéo người tham gia và khi hệ thống "sụp đổ", họ dễ dàng "cao chạy xa bay". Lúc này, việc bồi thường cho người tham gia trở thành một bài toán khó khăn, đặc biệt khi doanh nghiệp không đủ tiềm lực tài chính.
Trong bối cảnh đó, việc tăng tiền ký quỹ lên 20 tỷ đồng là một giải pháp then chốt. Khoản tiền này không chỉ là một khoản đặt cọc đơn thuần, mà còn là một tấm "bảo hiểm" tài chính mà doanh nghiệp phải có để đảm bảo trách nhiệm của mình.
Bộ Công Thương cho rằng, số tiền ký quỹ 10 tỷ đồng hiện hành quá nhỏ so với thiệt hại của người tham gia trong các vụ án hình sự liên quan đến bán hàng đa cấp bị khởi tố. Mức ký quỹ 20 tỷ đồng được kỳ vọng sẽ loại bỏ các doanh nghiệp yếu kém, không đủ tiềm lực tài chính để hoạt động lâu dài; đồng thời, tăng tính răn đe, buộc các công ty phải hoạt động nghiêm túc và tuân thủ pháp luật.
Ngoài ra, việc tăng tiền ký quỹ cũng tương ứng với việc doanh thu trung bình của doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã tăng 2,25 lần so với năm 2018 - thời điểm ban hành Nghị định 40. Khoản tiền ký quỹ này sẽ được dùng để bồi thường, chi trả cho người tham gia nếu doanh nghiệp không làm đúng nghĩa vụ, như không mua lại hàng, trả lương khi người tham gia trả hàng hoặc trường hợp phải hoàn tiền.
Theo số liệu, đến cuối năm 2024, có gần 700.000 người tham gia bán hàng đa cấp, giảm khoảng 400.000 người so với năm 2019. Dù vậy, tổng doanh thu bán hàng đa cấp của các doanh nghiệp vẫn tăng, đạt 16.206 tỷ đồng vào năm ngoái, tăng gần 29% so với năm 2019 (12.575 tỷ đồng).
Mức hoa hồng, tiền thưởng bình quân đạt khoảng 951.000 đồng một tháng, tương đương 12% mức thu nhập bình quân đầu người của cả nước năm 2024. Hiện tại, cả nước chỉ còn 16 doanh nghiệp có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, giảm 4 doanh nghiệp so với đầu năm 2024. Điều này cho thấy thị trường đang có sự sàng lọc mạnh mẽ và chuyên nghiệp hơn.
Tuy nhiên, từ góc độ của các doanh nghiệp, đề xuất này cũng đặt ra nhiều lo ngại. Các doanh nghiệp bán hàng đa cấp, đặc biệt là các công ty uy tín, có lịch sử hoạt động lâu năm, lại có cái nhìn thận trọng hơn.
Họ cho rằng, việc tăng tiền ký quỹ có thể trở thành một rào cản lớn cho sự phát triển của ngành, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoặc các startup tiềm năng. Khoản tiền 20 tỷ đồng bị "đóng băng" có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền kinh doanh, làm giảm khả năng đầu tư vào nghiên cứu sản phẩm, mở rộng thị trường hoặc đào tạo đội ngũ bán hàng.
Hơn nữa, một số ý kiến cho rằng, việc chỉ tập trung vào tiền ký quỹ có thể bỏ qua nguyên nhân cốt lõi của vấn đề. Gốc rễ của các vụ lừa đảo đa cấp không chỉ nằm ở thiếu hụt tiềm lực tài chính, mà còn ở sự thiếu chặt chẽ trong công tác quản lý và giám sát. Dù tiền ký quỹ có cao đến đâu, nếu cơ quan chức năng không thường xuyên thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm minh thì các doanh nghiệp "đen" vẫn có thể tìm cách lách luật, lừa dối người tham gia. Do đó, việc tăng tiền ký quỹ chỉ nên là một phần của một giải pháp toàn diện và đồng bộ.
Đối với người tham gia và người tiêu dùng, đề xuất này nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ. Trong bối cảnh các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi, một doanh nghiệp sẵn sàng ký quỹ 20 tỷ đồng là một minh chứng rõ ràng cho sự cam kết và uy tín. Điều này tạo ra một niềm tin vững chắc, giúp người tham gia an tâm hơn khi quyết định gắn bó với một công ty.
Việc tăng tiền ký quỹ không chỉ là một biện pháp mang tính kỹ thuật mà còn là một thông điệp mạnh mẽ từ cơ quan quản lý. Nó khẳng định quyết tâm chấn chỉnh thị trường, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng.
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, để đạt được hiệu quả bền vững, việc tăng ký quỹ cần được kết hợp với các giải pháp đồng bộ khác. Cơ quan quản lý cần tăng cường năng lực giám sát, thường xuyên thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm.
Đồng thời, công tác truyền thông, giáo dục cũng cần được đẩy mạnh để nâng cao nhận thức cho người dân về các dấu hiệu lừa đảo, giúp họ có đủ kiến thức để tự bảo vệ mình trước những lời mời chào không minh bạch.
Đề xuất tăng tiền ký quỹ bán hàng đa cấp lên 20 tỷ đồng là một động thái quyết liệt và cần thiết, thể hiện quyết tâm của Bộ Công Thương trong việc bảo vệ người tham gia và chấn chỉnh thị trường. Mặc dù còn những thách thức nhưng đây là một tín hiệu tích cực, mở ra hy vọng về một thị trường kinh doanh đa cấp minh bạch, chuyên nghiệp và bền vững hơn.
Với những bước đi quyết liệt này, việc tăng tiền ký quỹ sẽ trở thành một nền tảng vững chắc, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chân chính phát triển, loại bỏ những "con sâu làm rầu nồi canh" và đưa ngành bán hàng đa cấp Việt Nam tiến tới một tương lai bền vững. Đây chính là bước đi cần thiết để củng cố niềm tin, tạo ra sự an tâm cho hàng triệu người dân và thúc đẩy sự phát triển của một ngành kinh tế đầy tiềm năng.
Năm 2024, Ủy ban Cạnh tranh quốc gia đã tiến hành thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động bán hàng đa cấp một cách mạnh mẽ. Đơn vị đã tiến hành thanh tra, kiểm tra đối với 7 doanh nghiệp và 16 sở công thương các tỉnh, thành phố. Hàng loạt vi phạm đã được phát hiện và xử lý với tổng số tiền phạt 1,46 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý các mô hình đa cấp biến tướng. Trong năm, đã chuyển thông tin về 11 trường hợp có dấu hiệu lừa đảo, không phép cho công an các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh và tỉnh Nam Định.
Đồng thời, cơ quan này cũng đã phối hợp cung cấp thông tin chuyên sâu về 7 trường hợp khác cho công an các địa phương như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Nghệ An, Thanh Hóa, giúp các đơn vị này có cơ sở vững chắc trong việc xác định và xử lý các hoạt động bất hợp pháp.
Ngoài ra, đã xử lý 131 thủ tục hành chính, tổ chức 3 đợt kiểm tra kiến thức pháp luật về bán hàng đa cấp và cấp gần 80 giấy xác nhận kiến thức cho nhân sự của các doanh nghiệp; tiếp nhận và giải quyết 25 trường hợp phản ánh, tranh chấp..
