(Thanh tra) - Ngày 21/10/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Ninh Bình đã bắt giữ đối tượng Nguyễn Thị Oanh (sinh năm 1961, trú tại tổ dân phố 5A, phường Trung Sơn, tỉnh Ninh Bình) do có hành vi lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vi phạm pháp luật.
Vụ việc vừa mang tính răn đe vừa đặt ra yêu cầu nhận diện rõ ranh giới giữa thực hiện quyền công dân chính đáng và lạm dụng quyền để gây rối, kích động, xâm phạm trật tự công cộng, vấn đề đang được xã hội đặc biệt quan tâm trong bối cảnh các vụ khiếu kiện phức tạp, kéo dài vẫn còn xuất hiện ở một số địa phương.
Từ năm 2014, bà Nguyễn Thị Oanh cùng một số hộ dân khiếu nại về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) Dự án nút giao giữa đường sắt Bắc – Nam và Quốc lộ 1A.
Các cấp chính quyền từ địa phương đến Trung ương đã nhiều lần xem xét, đối thoại và ban hành quyết định giải quyết theo quy định pháp luật. Gia đình bà Oanh cũng đã nhận tiền bồi thường, hỗ trợ, song vẫn không đồng thuận, tiếp tục gửi đơn vượt cấp, kéo dài, thậm chí tập trung khiếu kiện tại Hà Nội trong thời gian dài.
Nghiêm trọng hơn, bà Oanh đã 4 lần bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi gây rối an ninh trật tự, cản trở hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức. Ngoài việc khiếu nại cho cá nhân, đối tượng còn tự ý tư vấn, hướng dẫn người khác làm đơn khiếu nại, tố cáo sai quy định, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, trật tự và uy tín của cơ quan Nhà nước, cán bộ thực thi nhiệm vụ.
Tháng 4/2025, thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư, Thanh tra Chính phủ và Tỉnh ủy Ninh Bình, địa phương đã thành lập Tổ công tác rà soát, đối thoại, ban hành văn bản chấm dứt giải quyết vụ việc theo quy định. Tuy nhiên, Nguyễn Thị Oanh vẫn không chấp hành, tiếp tục khiếu kiện, lôi kéo người khác tham gia gây phức tạp tình hình tại Hà Nội.
Nhận thấy đây là vụ việc có dấu hiệu lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vi phạm pháp luật, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Ninh Bình đã tiến hành các biện pháp nghiệp vụ, khởi tố và bắt giữ đối tượng nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, răn đe các trường hợp tương tự.
Trao đổi với Báo Thanh tra, Luật sư Trịnh Hữu Đức (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, Hiến pháp khẳng định công dân có quyền khiếu nại, tố cáo khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Nhưng quyền đó phải được thực hiện đúng quy định, trung thực, có căn cứ, không gây ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội. Khi công dân cố tình lợi dụng quyền này để vu khống, xuyên tạc, kích động hay gây rối thì đó là hành vi vi phạm pháp luật, phải bị xử lý nghiêm minh.
Theo Điều 7 của Văn bản hợp nhất số 120/VBHN-VPQH năm 2025 (Luật Khiếu nại), người khiếu nại có nghĩa vụ: “Trình bày trung thực, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại; chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật; không lợi dụng việc khiếu nại để vu khống, xuyên tạc, gây rối trật tự xã hội, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người khác”.
Tương tự, Điều 9 của Văn bản hợp nhất số 112/VBHN-VPQH năm 2025 (Luật Tố cáo) cũng quy định rõ: “Nghiêm cấm việc lợi dụng quyền tố cáo để vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; gây rối an ninh, trật tự; gây thiệt hại đến lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác”.
Pháp luật không hề hạn chế quyền khiếu nại, tố cáo, mà chỉ đặt ra giới hạn bảo vệ tính chính đáng của quyền này, ngăn chặn hành vi lợi dụng, biến tướng, gây rối xã hội.
Như vậy, pháp luật không hề hạn chế quyền khiếu nại, tố cáo, mà chỉ đặt ra giới hạn bảo vệ tính chính đáng của quyền này, ngăn chặn hành vi lợi dụng, biến tướng, gây rối xã hội.
Luật sư Trịnh Hữu Đức nhấn mạnh thêm, pháp luật cho phép công dân khiếu nại 2 cấp. Sau khi có quyết định giải quyết lần hai, nếu vẫn không đồng ý, người dân có thể khởi kiện ra Tòa án hành chính. Nhưng việc cố tình không chấp hành, tụ tập gây rối, cản trở hoạt động cơ quan Nhà nước là vượt quá giới hạn quyền công dân và có thể bị xử lý hình sự.
Thực tế, các vụ khiếu nại phức tạp, kéo dài thường bắt đầu từ việc thiếu tin tưởng vào kết quả giải quyết, nhưng khi có sự hỗ trợ, đối thoại, minh bạch thông tin, phần lớn người dân đều đồng thuận.
Chỉ rất ít trường hợp cố tình không chấp hành, kích động, lôi kéo người khác, đã và đang bị các cơ quan chức năng xử lý nghiêm theo đúng quy định, vừa để bảo vệ quyền chính đáng của đa số công dân, vừa giữ vững kỷ cương, trật tự hành chính.
Vụ việc Nguyễn Thị Oanh là lời cảnh báo rõ ràng rằng mọi quyền, dù là quyền hiến định, cũng phải gắn với trách nhiệm công dân và giới hạn pháp lý. Khởi tố, xử lý nghiêm minh vụ việc nhằm bảo đảm tính thượng tôn pháp luật, góp phần củng cố niềm tin xã hội đối với hệ thống tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, nơi tiếng nói của người dân được lắng nghe, nhưng đồng thời phải tôn trọng khuôn khổ pháp luật.
