(Thanh tra) - Các quy định trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đảm bảo sự tương thích cao với các cam kết quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.
Việc rà soát, đánh giá các điều ước quốc tế liên quan đến Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo là một nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật. Mục đích của quá trình rà soát này là kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, đồng bộ với các văn bản quy phạm pháp luật và điều ước quốc tế có liên quan.
Để kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật đúng trình tự, thủ tục, phù hợp và đồng bộ, Thanh tra Chính phủ đã tiến hành rà soát các chủ trương, đường lối của Đảng, văn bản quy phạm pháp luật và đặc biệt là rà soát các điều ước quốc tế có liên quan đến dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo.
Kết quả cho thấy, các điều ước quốc tế liên quan đến dự thảo luật bao gồm:
Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị 1966 (ICCPR), Việt Nam gia nhập năm 1982, trong đó có Điều 2, khoản 3 quy định về quốc gia thành viên phải đảm bảo quyền khiếu nại và có biện pháp khắc phục hữu hiệu nếu quyền con người bị vi phạm.
Công ước Chống tra tấn (CAT) 1984, Việt Nam gia nhập năm 2015, với Điều 13 quy định quyền được khiếu nại và được bảo vệ khỏi hành vi trả thù khi tố cáo.
Công ước về Xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ (CEDAW) 1979, Việt Nam gia nhập năm 1982, thiết lập cơ chế khiếu nại và tố cáo liên quan đến phân biệt đối xử về giới.
Công ước về Quyền trẻ em (CRC) 1989, Việt Nam phê chuẩn năm 1990, với Điều 12 và 13 bảo đảm quyền trẻ em được bày tỏ ý kiến, kiến nghị, khiếu nại và Điều 19 về nghĩa vụ của Nhà nước trong bảo vệ trẻ em trước lạm dụng, bóc lột.
Công ước Liên hợp quốc về Chống tham nhũng (UNCAC) 2003, Việt Nam gia nhập năm 2009, với Điều 13 quy định sự tham gia của xã hội, khuyến khích cơ chế tố cáo tham nhũng và Điều 33 về bảo vệ người tố cáo, nhân chứng.
Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật (CRPD) 2006, Việt Nam gia nhập năm 2007, đảm bảo quyền tiếp cận công lý và cơ chế khiếu nại.
Qua rà soát cho thấy, các quy định của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo là tương thích với các điều ước quốc tế đã nêu trên.
Một trong những điểm nổi bật của dự thảo luật là việc sửa đổi quy định về chủ thể thực hiện khiếu nại từ "công dân" thành "cá nhân" và quy định tiếp công dân trực tuyến. Sự thay đổi này được đánh giá là đảm bảo tương thích với các điều ước quốc tế như ICCPR, CAT, CEDAW, CRC, UNCAC và CRPD. Việc mở rộng chủ thể khiếu nại từ "công dân" sang "cá nhân" sẽ bao trùm hơn, phù hợp với các nguyên tắc về quyền con người không phân biệt đối xử.
Đồng thời, việc quy định tiếp công dân trực tuyến thể hiện sự đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, nhằm mở rộng kênh tiếp công dân, giúp giải quyết kịp thời những tình huống phức tạp trong công tác tiếp công dân và góp phần xây dựng nền hành chính dân chủ, hiện đại, hiệu quả.
Sự phù hợp của dự thảo luật với các điều ước quốc tế không chỉ khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc tuân thủ các chuẩn mực pháp lý quốc tế, mà còn trực tiếp góp phần tăng cường quyền và sự bảo vệ của cá nhân trong các hoạt động tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo.
Các quy định mới, đặc biệt là việc mở rộng đối tượng và hình thức tiếp nhận, sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho mọi cá nhân thực hiện quyền của mình, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả của công tác giải quyết các vấn đề phát sinh từ người dân. Điều này thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong việc xây dựng một hệ thống pháp luật ngày càng tiến bộ, đặt quyền và lợi ích hợp pháp của người dân làm trung tâm.
