(Thanh tra) - Liên tiếp chuyên án lừa đảo nghìn tỷ bị bóc trần, nhưng hàng vạn người vẫn mê muội lao vào thứ đa cấp trá hình “núp bóng” công nghệ. Sức hút chết người ấy đến từ đâu?
Như đã phản ánh ở kỳ trước, những đường dây lừa đảo đa cấp tỷ đô “núp bóng” công nghệ đã bị phanh phui với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Nhưng điều đáng lo ngại hơn cả lại nằm ở nghịch lý bất chấp vô số cảnh báo, hàng vạn người vẫn lao vào như thiêu thân, thậm chí vay nợ, cầm cố hết tài sản để “đặt cược” tương lai.
Ở kỳ 2 này, chúng tôi sẽ đi sâu lý giải vì sao lý trí dễ dàng bị che mờ, để những ảo vọng đổi đời biến thành chiếc bẫy khổng lồ, cuốn phăng nhiều phận người vào bi kịch.
Giấc mơ đổi đời trở thành bi kịch
Trong chuyên án lừa đảo liên quan đến hai “siêu trader” tự xưng Mr. Hunter (Lê Khắc Ngọ) và Mr. Pips (Phó Đức Nam), một gia đình ở TP Đà Nẵng đã vấp phải một cú lừa ngoạn mục mang danh “đầu tư tiền ảo”, để rồi vướng vào vòng xoáy nợ nần.
Chúng dựng lên sàn giao dịch “công nghệ cao”, thường xuyên livestream khoe lãi hàng ngày, gieo vào đầu người xem một giấc mơ đổi đời chỉ bằng vài cú click. Tin rằng mình nắm trong tay “tấm vé vàng”, cả gia đình dốc sạch vốn, thậm chí vay thêm để “tất tay”. Cuối cùng, khi hệ thống sập, 10 tỷ đồng bốc hơi trong chớp nhoáng. Món nợ chồng chất không chỉ đẩy họ vào cảnh kiệt quệ cùng lời cảnh tỉnh, những lời mật ngọt kêu gọi đầu tư với giấc mơ giàu sang cuối cùng chỉ là trò lừa đảo.
Tại tỉnh Thái Nguyên, chiêu trò mời gọi đầu tư “nấm Ngưu Chương Chi”, được cho là “Quốc bảo Đài Loan” cũng để lại những lát cắt nhức nhối. Chị T.T.H.N. (phường Phú Xá, Thái Nguyên) được mời gọi tham gia với hứa hẹn “chia doanh thu toàn cầu”. Bỏ ra hơn 155 triệu đồng để lên hạng VIP, đổi lại chị chỉ nhận được 12 triệu đồng hoa hồng và vài chục hộp nấm. Giấc mơ đổi đời đã nhanh chóng sụp đổ, để lại một nỗi xót xa cùng món nợ không biết khi nào có thể trả.
Nghiệt ngã hơn là trường hợp bà N.T.H. (xã Nhã Lộng, Thái Nguyên). Với mong mỏi có nguồn thu nhập thụ động, bà miệt mài ghi chép từng lần chuyển tiền, tổng cộng 356 triệu đồng với phần lớn là đi vay. Thế nhưng, những gì thu lại là 103 triệu đồng và vài chục hộp sản phẩm trước khi ứng dụng bị khóa, kẻ môi giới biến mất. Không chỉ mất tiền, bà còn phải gánh thêm gánh nặng tâm lý từ chính những người thân quen bị kéo vào vòng xoáy này.
Từ thành phố về làng quê, từ người giàu đến kẻ nghèo, ảo vọng làm giàu nhanh chóng len lỏi khắp nơi. Nó khoác lên vẻ hào nhoáng, gieo vào đầu một giấc mơ đổi đời thần tốc. Khi hiệu ứng đám đông cộng hưởng với nỗi sợ bỏ lỡ cơ hội, lý trí lập tức bị che phủ. Người ta gạt bỏ mọi cảnh báo, nhắm mắt bước vào canh bạc ảo. Và chính khoảnh khắc tự bịt mắt ấy, chiếc bẫy đã khép lại, đẩy hàng vạn phận người vào bi kịch.
Khi công nghệ khoác áo thiên thần
Trao đổi với Báo Thanh tra, Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học, cho rằng: “Điều nguy hiểm không phải là họ không biết rủi ro, mà là họ tin rằng mình sẽ thoát rủi ro. Chính sự tự tin ảo ấy đã biến trò đỏ đen công nghệ thành một cỗ máy nghiền người”.
TS Hiếu gọi đây là cờ bạc trá hình. “Thắng vài ván, họ tưởng mình tài giỏi, hào hứng kéo thêm người. Thua, họ lại cắm đầu gỡ gạc bằng cách lôi kéo nhiều hơn. Và thế là, từ chỗ là nạn nhân, họ dần biến thành mắt xích truyền bá, tiếp tay cho kẻ lừa đảo”, vị chuyên gia nói.
Theo ông Hiếu, đa cấp trá hình gắn mác công nghệ không chỉ hút tiền, mà còn phá vỡ nền tảng xã hội: Gia đình rạn nứt, bạn bè nghi kỵ, người già mất chỗ dựa, người trẻ vỡ mộng, mất niềm tin. “Đây không chỉ là hành vi lừa đảo, mà là một dịch bệnh tâm lý nguy hiểm, cần được nhìn nhận và phòng ngừa như một loại “dịch số” trong xã hội hiện đại”, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu nhấn mạnh.
Chia sẻ từ góc nhìn công nghệ, ông Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, cảnh báo: “Người ta coi công nghệ như lá bùa hộ mệnh và đó là sai lầm chết người. Từ app giả mạo sàn quốc tế, giấy phép rởm cho tới KOL quảng bá,… tất cả đều được dựng lên để che mắt người dùng”.
Ông Thắng chỉ rõ, với vài cú click, tội phạm có thể tạo token rác, thổi giá, rồi “xả hàng” trước khi biến mất. Tiền ra khỏi biên giới chỉ trong tích tắc, khiến nạn nhân trắng tay, cơ quan chức năng gần như bất lực.
Giải pháp, theo ông, nằm ở lá chắn kép. Đó là siết chặt quản lý pháp luật và nâng cao sức đề kháng tài chính của người dân. “Khi mỗi người hiểu rằng lợi nhuận phi thực tế luôn đồng nghĩa với rủi ro, và khi xã hội có một cơ chế cảnh báo sớm hiệu quả, bạch tuộc đa cấp sẽ không còn đất sống”, ông khẳng định.
Kỳ 3: Mồi ảo, bẫy thật
