(Thanh tra) - Liên tiếp những chuyên án lừa đảo nghìn tỷ bị phanh phui trong thời gian gần đây cho thấy, thực trạng đa cấp trá hình núp bóng công nghệ không còn là những trò lừa nhỏ lẻ, mà đã trở thành “bạch tuộc” siết chặt hàng vạn người…
Công nghệ từng là biểu tượng của đổi mới, giờ lại trở thành tấm mặt nạ xa hoa che giấu những trò lừa cũ kỹ. Đằng sau blockchain, AI, robot đầu tư hay tiền kỹ thuật số là những chiếc bẫy Ponzi được tô vẽ bằng ánh sáng sân khấu, bằng ngôn từ hào nhoáng, bằng giấc mơ đổi đời nhanh chóng.
Và khi hàng nghìn tỷ đồng đã “bốc hơi”, hàng vạn người trắng tay, chúng ta không còn đối diện với một trò lừa nhỏ lẻ mà là một cơn bão tội phạm, một bạch tuộc đa cấp công nghệ đang vươn vòi siết chặt khắp xã hội.
Mở đầu cho loạt bài "Lật tẩy bóng ma đa cấp 4.0”, chúng tôi sẽ lột tả thực trạng đáng báo động: Đa cấp trá hình khoác áo công nghệ với những đường dây tỷ đô đang gieo rắc ảo vọng và cuốn cả cộng đồng vào một vòng xoáy nguy hiểm.
Giật mình… những đường dây lừa đảo tỷ đô
Những ngày đầu tháng 8/2025, khu du lịch Ao Vua (xã Suối Hai, TP Hà Nội) được trang hoàng như một sự kiện khởi nghiệp quốc tế. Sảnh lớn treo banner với khẩu hiệu “Công nghệ lượng tử - cơ hội đầu tư toàn cầu”, dàn âm thanh ánh sáng không khác gì một lễ hội tài chính. Gần 200 người ngồi kín ghế, say sưa lắng nghe diễn giả ngoại quốc giới thiệu về đồng tiền số TCIS. Nhiều người giơ điện thoại quay video, livestream để khoe “dự án tỷ đô” mà họ vừa được tham gia. Bất ngờ, hàng trăm cảnh sát ập vào, chấm dứt ảo vọng.
Khi cơ quan điều tra công bố đây chỉ là một mô hình đa cấp trá hình, nhiều người chết lặng, không tin nổi mình vừa dốc cả gia tài cho một trò lừa. Hơn 30 tỷ đồng được thu hồi, nhưng hàng chục tỷ đồng khác, thậm chí có thể nhiều hơn đã “bốc hơi” theo những cú chuyển khoản không dấu vết.
Trước đó ít ngày, tại Hưng Yên, một đường dây khác bị triệt phá, cũng khoác áo “công nghệ cao”. Nhóm này vận hành sàn BO giả mạo có tên Toptrade1, dựng lên hệ thống giao dịch USDT được quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội.
Người tham gia được hứa hẹn lợi nhuận đều đặn 30 - 40%/tháng, kèm cam kết “tiền nạp có thể rút ngay”. Đáng chú ý, con số điều tra cho thấy, hơn 100 triệu USDT - tương đương 2.600 tỷ đồng đã được giao dịch qua hệ thống. Khi công an vào cuộc, hàng trăm bộ máy tính, điện thoại, máy chủ chứa dữ liệu lừa đảo bị thu giữ, cùng danh sách hàng nghìn nhà đầu tư “sập bẫy”.
Ở Lạng Sơn, hồi tháng 5/2025, cơ quan công an cũng triệt phá một chuyên án được coi là đặc biệt lớn. Đường dây này lôi kéo tới hơn 9.000 người tham gia, trong đó có cả người nước ngoài, với tổng số tiền giao dịch lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Cơ quan điều tra đã khởi tố 12 bị can, trong đó có giám đốc người Đài Loan, điều hành mô hình đa cấp xuyên quốc gia mang tên “Tiêu dùng tăng trưởng”.
Nhóm này mở tài khoản trên website/app “ameglobal888.com”, nạp tiền để mua mã (mỗi mã tương đương 15 triệu đồng kèm theo vài hộp nấm “Ngưu Chương Chi”, được cho là “Quốc bảo Đài Loan”, nhưng thực chất chỉ là bình phong để tổ chức mạng lưới đa cấp tới 20 tầng, hứa hẹn hoa hồng 10% mỗi ngày, tối đa 1.000 USD/ngày, kèm thưởng từ các tầng dưới.
Khi khám xét, lực lượng chức năng thu giữ hàng nghìn hộp “Ngưu Chương Chi” không rõ nguồn gốc, cùng ô tô, máy tính, điện thoại, hàng vạn tem nhãn và máy móc phục vụ việc đóng gói. Vụ án hé lộ quy mô và sự tinh vi của một mạng lưới đa cấp trá hình, được dựng lên như một “đế chế” xuyên biên giới.
Ba bức tranh, đồng tiền số TCIS, sàn Toptrade1 và nấm “Ngưu Chương Chi” tưởng khác biệt, nhưng lại cùng tuân theo một kịch bản quen thuộc, đó là dựng vỏ bọc công nghệ, tổ chức sân khấu hào nhoáng, hứa hẹn lợi nhuận phi thực tế rồi biến nạn nhân thành công cụ lôi kéo. Cả hệ thống vận hành như một cỗ máy Ponzi được khoác áo blockchain, AI, robot đầu tư,.. chỉ chờ dòng tiền mới đổ vào để tiếp tục quay.
Và khi bánh xe ấy khựng lại, tất cả ảo ảnh sụp đổ, để lại những khoảng trống tan hoang của tiền bạc lẫn niềm tin.
“Đại dịch” tâm lý biến nạn nhân thành thủ phạm
Trao đổi với Báo Thanh tra xung quanh những vụ án này, Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học gọi đây là “đại dịch tâm lý thời số”.
“Bản chất không đổi, vẫn là Ponzi, lấy tiền người sau nuôi người trước. Nhưng khi khoác áo blockchain, AI, robot giao dịch, nó khoác thêm vầng hào quang hiện đại, khiến trò lừa trở nên khó kháng cự hơn gấp bội”, TS Đào Trung Hiếu phân tích.
Điều đáng lo ngại, theo ông Hiếu, là sự lan truyền tâm lý cộng đồng. “Người ta mặc định công nghệ đồng nghĩa với thành công. Từ sinh viên đến công nhân, từ người lao động nhập cư đến người già hưu trí, ai cũng có thể trở thành mồi nhử. Nguy hiểm hơn, khi họ đã nếm chút lãi ảo ban đầu, chính họ lại biến thành “người truyền giáo” cho hệ thống. Đó là lúc nạn nhân trở thành thủ phạm, và kim tự tháp ấy nhân lên theo cấp số nhân”, TS Đào Trung Hiếu nói.
Vị chuyên gia khẳng định, nếu không sớm kiểm soát, hiện tượng này sẽ phá hoại niềm tin xã hội, làm xói mòn cả nền tảng đạo đức khi sự lừa dối được bình thường hóa dưới danh nghĩa “giúp nhau hồi vốn”.
Chia sẻ từ góc nhìn công nghệ, ông Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, chỉ rõ chỉ cần 30 - 60 phút, kẻ lừa đảo đã có thể tạo ra một token mới, lập một sàn giao dịch giả, dựng bảng giá nội bộ, rồi livestream thổi phồng uy tín. Họ gắn thương hiệu Bitcoin, USDT vào dự án để ký sinh niềm tin. Và khi gom đủ tiền, họ “rút điện”, để lại những đồng tiền rác vô giá trị.
Ông Thắng cảnh báo, mỗi ngày có hàng trăm, thậm chí hàng nghìn token mới ra đời, phần lớn là “rác” sống ngắn ngủi trong hệ sinh thái khép kín. Vụ thổi giá đồng Pi bằng tin đồn niêm yết từng khiến nhiều người suýt mất trắng, chỉ được chặn lại khi Athena lên tiếng cảnh báo.
“Nhưng cảnh báo riêng lẻ là không đủ”, chúng ta cần một hệ thống cảnh báo sớm tầm quốc gia, ứng dụng AI và dữ liệu lớn để phát hiện dự án bất thường từ khi manh nha. Nếu không, những chiếc bẫy công nghệ sẽ còn mọc lên nhan nhản, nuốt chửng thêm hàng nghìn tỷ đồng nữa”, ông Thắng nhấn mạnh.
Kỳ 2: Lòng tham che mờ lý trí
