Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) là một bộ phận của nền kinh tế Việt Nam. Mặc dù chiếm chưa đến 1/5 GDP, nhưng khu vực này đã đóng góp khá lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước và cũng xuất siêu lớn. 

Nhà đầu tư nước ngoài đầu tư trực tiếp vào Việt Nam với nhiều mục đích và lợi thế. Đó là nguồn lao động giá rẻ, thị trường dân số đông, mức sống tuy còn thấp nhưng lại có nhu cầu tăng với tốc độ cao; được hưởng ưu đãi khi đầu tư…; có nguồn vốn lớn bằng các ngoại tệ mạnh, lãi suất vay vốn thấp, năng lực sản xuất ngày một tăng do lượng vốn đăng ký và lượng vốn thực hiện ngày một lớn, khi các nền kinh tế lớn hồi phục tăng trưởng… Có trình độ kỹ thuật công nghệ, trình độ quản trị doanh nghiệp cao hơn. Có sự hỗ trợ của các công ty mẹ, có các chi nhánh hoạt động ở nhiều nước… 

Trong môi trường sản xuất kinh doanh ở nước ta, khu vực FDI có 30 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn và trong số này, có tới 22 mặt chiếm tỷ trọng trên 50%... Một số mặt hàng của khu vực này trong 5 tháng đầu năm 2013 đã “tăng tốc” rất mạnh, cả về kim ngạch lẫn thị trường, so với mặt bằng chung.

Điện thoại các loại và linh kiện là mặt hàng tuy mới xuất hiện trong vài năm gần đây, nhưng đã nhanh chóng vượt lên đứng thứ nhất với kim ngạch đạt trên 8 tỷ USD. Đây là mặt hàng có kỹ thuật công nghệ cao. Thị trường xuất khẩu khá rộng, trong đó có nhiều thị trường đạt tốc độ tăng trưởng rất cao so với cùng kỳ (Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất tăng tới 171,6%). Đây cũng là mặt hàng góp phần làm cho Bắc Ninh vượt lên trở thành địa phương có kim ngạch lớn thứ hai cả nước chỉ sau TP. Hồ Chí Minh. Thái Nguyên với việc thu hút dự án FDI lớn cũng sẽ nối tiếp vị trí của Bắc Ninh. 

Dệt may là mặt hàng có kim ngạch lớn thứ 2 của khu vực FDI. Có thể không nhiều người nghĩ rằng khu vực FDI lại đạt được kim ngạch lớn như vậy, dù tỷ trọng không lớn như nhiều mặt hàng khác, nhưng cũng chiếm tới 60,1% tổng kim ngạch dệt may của cả nước và có xuất siêu. Điều đó chứng tỏ khu vực FDI đã khai thác tốt lợi thế giá nhân công còn rẻ của Việt Nam. 

Mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện là mặt hàng có kim ngạch lớn thứ 3 của khu vực FDI. Đây là mặt hàng có kỹ thuật công nghệ cao. Tuy nhiên, nhập siêu của cả nước về mặt hàng này còn rất lớn lên tới trên 3,23 tỷ USD, trong đó khu vực FDI nhập siêu tới 2,75 tỷ USD. Điều đó chứng tỏ nhu cầu ở trong nước khá lớn mà nguyên nhân là do công nghiệp phụ trợ phát triển chưa đủ mạnh để kiềm chế nhập khẩu.

Máy ảnh, máy quay phim và linh kiện tuy có kim ngạch không lớn, nhưng lại là mặt hàng có kỹ thuật công nghệ cao, chiếm tỷ trọng lớn thứ 2 trong các mặt hàng xuất khẩu của khu vực FDI và cũng nhanh chóng nằm trong danh sách 29 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Khu vực FDI không nhập siêu mặt hàng này, nhưng cả nước vẫn nhập siêu trên 83 triệu USD, điều đó chứng tỏ việc tiêu thụ mặt hàng này của khu vực FDI còn rộng mở.

Máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng xuất khẩu của khu vực FDI cũng chiếm tỷ trọng khá cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của cả nước. Đây là mặt hàng mà Việt Nam nhập siêu lớn (5 tháng lên đến 4,78 tỷ USD), trong đó khu vực FDI nhập siêu 2,21 tỷ USD. 

Do khu vực FDI xuất khẩu tăng cao hơn, có quy mô lớn hơn của khu vực kinh tế trong nước, nên khu vực này đã xuất siêu khá và tăng lên so với cùng kỳ năm 2012, góp phần hạn chế nhập siêu của cả nước. Theo ước tính mới nhất trong 6 tháng đầu năm, cả nước nhập siêu 1,4 tỷ USD, còn khu vực FDI xuất siêu hơn 5,4 tỷ USD.

Tất nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề liên quan đến giá trị gia tăng trong thành tích xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI. Bởi thực tế, có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao đều là các mặt hàng gia công, nhập khẩu nguyên, vật liệu cũng lớn. Tuy nhiên, không thể không thừa nhận thành tích rất đáng ghi nhận, nếu không muốn nói là “công đầu” của khối doanh nghiệp FDI, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao.

Trong Đề án Định hướng thu hút và sử dụng FDI đến năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã đánh giá cao những những đóng góp của doanh nghiệp FDI cho xuất khẩu ròng của Việt Nam với chủ trương khuyến khích FDI hướng về xuất khẩu đã tạo thuận lợi cho Việt Nam tiếp cận nhiều hơn với thị trường quốc tế, nâng cao rõ rệt năng lực xuất khẩu của Việt Nam.

Thực tế, nhiều nước trên thế giới đã làm như vậy thông qua các biện pháp tăng cường bảo hộ thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng. Tuy nhiên, đối với Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của công nghiệp hóa, thị trường trong nước chưa phát triển thì cần tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài, nhất là thu hút FDI để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Phát triển xuất khẩu là con đường để Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới.