Vì vậy, để đảm bảo sự phát triển bền vững trong lĩnh vực này, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ Người tiêu dùng (Bộ Công Thương) cho rằng, vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cần được xác định là một trong những nội dung quan trọng và xuyên suốt trong thị trường tài chính tiêu dùng. 

Cảnh giác với lãi suất hấp dẫn 

Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ Người tiêu dùng, trong giai đoạn từ năm 2007 cho tới cuối năm 2017, lĩnh vực cho vay tiêu dùng liên tục có tốc độ tăng trưởng cao, trung bình 20%/năm, đạt quy mô 646.000 tỷ đồng, phục vụ 20 triệu lượt khách hàng trên cả nước.

Nhiều chuyên gia cũng dự báo, dư địa tăng trưởng của thị trường tài chính tiêu dùng sẽ tiếp tục mở rộng với mức tăng trưởng 25% - 30%/năm trong những năm sắp tới.

Tham gia cung cấp dịch vụ tài chính tiêu dùng hiện nay ngoài các ngân hàng còn có các công ty tài chính. Thông thường, các ngân hàng sẽ có mức lãi suất cho vay thấp nhưng thủ tục giấy tờ và thời gian phê duyệt khoản vay thường phức tạp và lâu hơn công ty tài chính. Trong khi đó, các công ty tài chính có thủ tục vay, bộ hồ sơ giấy tờ đơn giản, gọn nhẹ hơn nhưng đi kèm là mức lãi suất cao hơn so với mức của các ngân hàng.

Ước tính, mức lãi suất mua hàng trả góp, trong khi các ngân hàng thương mại có mức lãi suất trung bình dao động từ 10 - 25%/năm thì mức lãi suất của công ty tài chính từ 55% đến trên 84%/năm.

Thống kê từ Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cho biết, trong những năm gần đây, số lượng khiếu nại của người tiêu dùng chủ yếu tập trung vào nhóm chủ thể là công ty tài chính.

Một số hành vi nổi cộm gần đây là: Cung cấp thông tin không chính xác, đầy đủ, rõ ràng, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, ví dụ, khi tư vấn, nhân viên cam kết mức lãi suất chỉ từ 1-2%/tháng, thực tế, mức lãi suất thể hiện trên hợp đồng là 6%/tháng. Hoặc không cung cấp hợp đồng cho người tiêu dùng tại thời điểm ký kết. Không ghi nhận, không giải quyết, kéo dài thời gian giải quyết yêu cầu của người tiêu dùng, thậm chí là đe dọa, quấy rối người tiêu dùng khi nhắc, thu hồi nợ...

Thậm chí, theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, trong thời gian gần đây, có hiện tượng nhân viên tư vấn mạo danh tên của ngân hàng để giới thiệu dịch vụ cho vay. Thực tế, sau khi kiểm tra hợp đồng đã ký kết, người tiêu dùng mới nhận thấy khoản vay là do công ty tài chính cung cấp với mức lãi suất khá cao.

Nhiều khiếu nại của người tiêu dùng cho rằng, tại thời điểm ký kết hợp đồng, nhân viên thường hối thúc người tiêu dùng nhanh chóng ký mà không để người tiêu dùng đọc, nghiên cứu kỹ nội dung hợp đồng. 

Sau khi ký kết hợp đồng cho vay tín dụng, nhân viên từ chối giao bản hợp đồng gốc để người tiêu dùng lưu giữ hoặc không cho phép người tiêu dùng sao chụp hợp đồng. Trong những trường hợp này, nhân viên tư vấn thường lấy lý do phải chuyển hợp đồng về công ty để lấy dấu, hẹn sẽ chuyển theo đường bưu điện cho người tiêu dùng sau.

Do vậy, khi có tranh chấp phát sinh, người tiêu dùng gặp nhiều khó khăn trong quá trình phản ánh và làm việc với đơn vị tài chính. Nhiều trường hợp người tiêu dùng không thể chứng minh được thời điểm gửi khiếu nại tới công ty do hình thức liên lạc qua điện thoại không được ghi nhận đầy đủ.

"Tại thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam trong những năm gần đây cũng đang ghi nhận số lượng lớn khiếu nại của người tiêu dùng liên quan đến hành vi thu hồi nợ của các bên liên quan, trong đó, phổ biến là việc người đi vay, bạn bè, người thân của người đi vay liên tục nhận được các cuộc gọi, tin nhắn có nội dung đe dọa, quấy rối, làm phiền," Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng lưu ý.

Ảnh chỉ mang tính minh họa. (Nguồn: TTXVN)

Nắm rõ thông tin trước khi ký kết

Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, các hành vi nêu trên đều được xem là có dấu hiệu vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Vì vậy, khi phát hiện hoặc khi gặp phải các tình huống tương tự, người tiêu dùng cần cảnh giác, đồng thời, chủ động phản ánh tới các cơ quan nhà nước để được tư vấn và hỗ trợ giải quyết.

Thực tế cho thấy, giao dịch tài chính là một hoạt động bao gồm nhiều nội dung phức tạp, có tính chuyên môn cao. Để giám sát và quản lý giao dịch này, hợp đồng cho vay là tài liệu quan trọng để xác định trách nhiệm của các bên, cũng như là bằng chứng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. 

Do vậy, trước khi ký hợp đồng, người tiêu dùng cần được trang bị các kiến thức, hiểu biết cơ bản để có thể tự bảo vệ mình trong những giao dịch tài chính, đặc biệt là đối tượng người tiêu dùng ở vùng sâu, vùng xa.

Bên cạnh đó, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cũng khuyến cáo người tiêu dùng cần hiểu rõ các nội dung thông tin cơ bản của hợp đồng vay. Ví dụ: mức lãi suất, thời gian vay, quy định về trả nợ trước hạn, mức phạt trả chậm...

Hơn nữa, người tiêu dùng chỉ ký hợp đồng sau khi nắm rõ, nhìn rõ các thông tin thể hiện trên hợp đồng. Hoặc sau khi ký hợp đồng, yêu cầu cung cấp bản sao hoặc sao chụp bản hợp đồng đã ký để lưu giữ.

Trong trường hợp phát sinh tranh chấp, người tiêu dùng nên ưu tiên sử dụng các hình thức liên hệ có lưu vết. Ví dụ như gửi email, gửi thư qua bưu điện. Đặc biệt là biết thông tin liên hệ của các cơ quan quản lý nhà nước để phản ánh, khiếu nại khi có sự vụ phát sinh.

Cơ quan này cũng cung cấp email vcca@moit.gov.vn hoặc tổng đài 1800.6838 để người tiêu dùng được tư vấn và hỗ trợ.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, việc ra đời luật bảo vệ người tiêu dùng là công cụ pháp lý hết sức hữu hiệu cho việc bảo vệ quyền lợi các "thượng đế".

Do vậy, người tiêu dùng cần tìm hiểu rõ quyền và nghĩa vụ cũng như các phương thức giải quyết tranh chấp khi xảy ra thiệt hại về quyền lợi theo quy định của pháp luật./.

(Theo Vietnam+)