Kết quả bước đầu cho thấy, tại 16 tỉnh, thanh tra đã đề xuất loại khỏi quy hoạch 116 dự án thủy điện nhỏ và không xem xét bổ sung vào quy hoạch 156 vị trí có tiềm năng khai thác thủy điện.

Đối với việc chấp hành pháp luật về đất đai của các dự án thủy điện, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết có một số hạn chế, yếu kém như địa phương tạm giao đất để thực hiện các dự án, sau khi hoàn thành mới kiểm kê phần đất thực tế sử dụng để lúc bấy giờ mới làm thủ tục giao đất, hoặc cho thuê đất; vẫn còn có việc quyết định thu hồi đất và giao đất trái thẩm quyền; việc thu hồi, chuyển mục đích, giao đất, cho thuê đất một số dự án còn chậm...

Bên cạnh đó, công tác thẩm định và đánh giá tác động môi trường như trong các báo cáo chưa mô tả rõ tiến độ xây dựng, chưa đề cập đầy đủ các sự cố về môi trường, thiếu các giải pháp phòng ngừa và ứng phó với thiên tai, thiếu phần kê khai chất thải nguy hại, phòng ngừa sự cố do tràn dầu tuốc-bin...

Việc kiểm tra, giám sát chưa kịp thời đối với các vi phạm của chủ đầu tư như dọn lòng hồ trước khi tích nước, rà phá bom mìn, tồn dư hóa học do chiến tranh, thu gom xử lý chất thải rắn, biện pháp chống sạt lở, cam kết bảo vệ môi trường khi xây khu tái định cư...

Mặt khác, việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước và khí hậu thủy văn cũng nhiều thiếu sót như chưa bảo đảm duy trì dòng chảy tối thiểu theo quy định, không có khả năng điều tiết nước về mùa lũ, chưa có giấy phép khai thác nước mặt theo quy định.

Trong khi đó, qua thanh tra đối với các chủ đầu tư dự án thủy điện cho thấy, có dự án chưa hoàn tất lập hồ sơ về giao đất, cấp đất, thuê đất đã xây dựng công trình, lấn chiếm hành lang an toàn giao thông để xây nhà máy.

Những sai phạm trên đã được các đoàn thanh tra chấn chỉnh, kiến nghị địa phương tiếp tục xử lý theo quy định. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đang tổng hợp kết quả thanh tra đối với các dự án thủy điện vừa và nhỏ để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Cả nước hiện có 1.110 công trình và dự án thủy điện được quy hoạch với tổng công suất khoảng 25.290 MW. Tổng diện tích đất được quy hoạch, thu hồi và giao, cho thuê với hơn 1.000 dự án thủy điện vừa và nhỏ khoảng 109.569 ha, trong đó diện tích đất rừng chiếm 32.373 ha.

Đến nay, có 239 công trình đã hoàn thành xây dựng và vận hành phát điện (chiếm 21,6% tổng công suất), 217 công trình đang thi công xây dựng (chiếm 19,5% tổng số dự án) với tổng công suất 6.953 MW (chiếm 27,4%), 294 dự án đang nghiên cứu đầu tư và 360 dự án chưa có chủ trương đầu tư hoặc chưa có nhà đầu tư quan tâm với tổng công suất lắp máy 5.327 MW (chiếm 59% tổng số dự án, 21% tổng công suất).

PV