(Thanh tra) - Ngày 1/10, mặc dù trời Hà Nội không còn mưa, nhưng nhiều nơi trên địa bàn thành phố vẫn ngập sâu, người dân đi lại khó khăn, sinh hoạt bị đảo lộn. Tại sao Hà Nội lại ngập trên diện rộng và kèo dài như vậy, Sở Xây dựng Hà Nội đã có lý giải.
Lượng mưa tại nhiều điểm ở Hà Nội vượt xa công suất thiết kế
Theo Sở Xây dựng Hà Nội, công suất thiết kế của hệ thống thoát nước đô thị trên địa bàn thành phố Hà Nội là 310mm/2ngày. Tuy nhiên, trong ngày 30/9, lượng mưa tại nhiều điểm trên địa bàn thành phố đã vượt xa công suất trên.
Cụ thể, tại Ô Chợ Dừa là khoảng 527,2mm (vượt 170%); Hai Bà Trưng là 407,7mm (vượt 131,5%)… gây quá tải hệ thống thoát nước.
Khi hệ thống thoát nước quá tải, nước mưa dồn về các điểm trũng thấp làm các điểm trũng thấp ngập sâu.
Do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10 gây mưa lớn toàn vùng dẫn đến mực nước các sông ngoại thành Hà Nội dâng cao trên báo động I, II nên nước không thể tiêu thoát tự chảy.
Cũng theo Sở Xây dựng Hà Nội, hệ thống thoát nước đang trong quá trình đầu tư xây dựng, chưa đồng bộ, các công trình đầu mối thoát nước, hồ điều hòa theo quy hoạch thực hiện chậm.
Đơn cử, khu vực nội thành có diện tích khoảng 313,19 km2, hiện chỉ có khoảng 77,5km2 thuộc lưu vực sông Tô Lịch được đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước đạt 24,7%.
Các nguồn tiêu và trạm bơm đầu mối cũng trong tình trạng đầu tư chậm. Tổng công suất các công trình đầu mối thoát nước thuộc Vùng Tả Đáy yêu cầu là 811,5m3/s. Hiện nay, tổng công suất các công trình đầu mối thoát nước đô thị là khoảng 164,5 m3/s (đạt 20%).
Trong khi đó, Trạm bơm Yên Nghĩa 120m3/s chưa phát huy hết công suất do chưa xây dựng hệ thống hồ điều hòa; kênh La Khê dẫn nước về trạm bơm chưa hoàn chỉnh; kênh xả ra sông Đáy không vận hành đạt công suất thiết kế khi mực nước sông Đáy dâng cao.
Hiện, công trình đầu mối Liên Mạc công suất 170m3/s đang được xây dựng, do đó việc tiêu thoát nước khu vực đô thị (ngoài khu vực nội đô) phụ thuộc vào mực nước trên sông Nhuệ.
Ngoài ra, cũng có nguyên nhân từ hạ tầng thoát nước tại một số đô thị mới trên địa bàn thành phố Hà Nội chưa đồng bộ. Hệ thống thoát nước trong nội khu được đầu tư xây dựng nhưng chưa khớp nối đồng bộ với hệ thống tiêu thoát nước khu vực.
“Trên thực tế, cao độ của các khu vực phát triển mới không đồng bộ với cao độ nền khu vực, một số khu đô thị có cốt nền thấp hơn khu vực xung quanh nên khi mưa lớn, nước chảy theo mặt đường dồn về nhanh, gây ra các điểm ngập cục bộ, trong khi các nguồn xả và các trạm bơm đầu mối hiện nay chưa được xây dựng”, Sở Xây dựng Hà Nội lý giải.
Bên cạnh đó, khu vực đô thị phát triển dọc theo các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, trước đây là đường ngoại thị, việc thoát nước mặt đường vào hệ thống tiêu thoát nước nông nghiệp, hệ thống thoát nước chưa được đầu tư xây dựng, khi các công trình dọc tuyến đường được xây dựng có cốt cao độ cao hơn đường hiện trạng nên khi mưa lớn đường bị ngập.
Đề xuất xây nhiều công trình chống ngập
Trước thực trạng mưa lớn gây ngập úng trong 2 ngày 20/9-1/10 và dự phòng có thể xảy ra trong thời gian tới, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, đơn vị đã đề xuất giải pháp trước mắt tại khu vực nội đô (lưu vực Tô Lịch) là tăng khả năng tiêu thoát của hệ thống về Trạm bơm Yên Sở.
Để làm được điều này, theo Sở Xây dựng, cần cải tạo Trạm bơm Yên Sở đáp ứng yêu cầu vận hành liên tục với trận mưa lớn kéo dài; cải tạo tăng khả năng tiêu nước của tuyến sông hạ lưu Kim Ngưu nối sông Tô Lịch với Trạm bơm Yên Sở
Ngoài ra, cần triển khai các công trình xử lý úng ngập cục bộ, như bể chứa nước (tại khu vực đất công, công viên, vườn hoa) kết hợp trạm bơm chuyển bậc, tăng khả năng tiêu thoát ra các nguồn tiêu; điều chỉnh quy trình vận hành hạ mực nước sông, hồ trong mùa mưa, trước các trận mưa bão…
Sở Xây dựng cho biết, các đơn vị sẽ hoàn thiện đề án xử lý úng ngập cục bộ trong quý IV/2025 và báo cáo UBND thành phố phê duyệt để triển khai. Trong đó, tập trung đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án chống úng ngập cục bộ trong quý IV/2025; bổ sung các dự án cấp bách ứng phó các trận mưa cường độ lớn như bão số 10 vừa qua và cơn bão số 5 (gây mưa lớn ngày 25 và 26/8) với lượng mưa trên 500mm/2 ngày.
Đối với khu vực thuộc lưu vực sông Nhuệ, sẽ nạo vét sông để tăng khả năng tiêu thoát nước và dung tích chứa đáp ứng yêu cầu thoát nước đô thị.
Cùng với đó, tập trung triển khai cụm công trình đầu mối Liên Mạc; cải tạo Trạm bơm Thụy Phương và hệ thống mương từ kênh tưới thành hệ thống tiêu thoát nước đô thị ra sông Nhuệ, bổ cập nước cho sông Tô Lịch.
Triển khai hệ thống thoát nước lưu vực Tả Nhuệ giai đoạn I, Hữu Nhuệ khu vực Hà Đông tính toán với khả năng tiêu thoát nước cường độ mưa lớn hơn 310mm/2 ngày, kiểm soát được mực nước sông Nhuệ.
Tại các đô thị đã đầu tư xây dựng có cốt địa hình thấp như khu: Linh Đàm, Yên Xá, Văn Phú, Việt Hưng, Geleximco, Dương Nội, An Hưng, Trung Hoà - Nhân Chính… sẽ bổ sung công trình trạm bơm cục bộ giải quyết úng ngập.
Riêng đối với khu đô thị Ciputra, chủ đầu tư tập trung nguồn lực hoàn trạm bơm thoát nước công suất 9m3/s ra sông Hồng, hệ thống thoát nước, hồ điều hòa theo quy hoạch.
Đối với khu đô thị Geleximco, Dương Nội, An Hưng, dọc đại lộ Thăng Long, bổ sung trạm bơm dã chiến tại mương Đồng Tép ra sông Cầu Ngà.
Với các điểm úng ngập trên các tuyến đường như quốc lộ 32, quốc lộ 21… qua khu dân cư, bổ sung tuyến cống tiêu thoát nước mặt ra hệ thống tiêu thoát nước nông nghiệp trong khu vực vào danh mục đầu tư úng ngập cục bộ.
Tại khu vực Long Biên, sẽ nạo vét sông Cầu Bây đáp ứng yêu cầu thoát nước đô thị…
Về lâu dài, trong quá trình triển khai lập quy hoạch cao độ nền thoát nước Thủ đô Hà Nội đến năm 2045 tầm nhìn đến năm 2065, cao độ này sẽ được tính toán với khả năng ứng phó biến đổi khí hậu với trận mưa có cường độ lớn hơn 310mm/2 ngày.
Thành phố sẽ triển khai các công trình đầu mối thoát nước trên các hệ thống tiêu thoát nước chính của Thủ đô theo quy hoạch thoát nước được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và theo kế hoạch của thành phố. Các giải pháp thoát nước từng khu vực được xác định phù hợp với điều kiện tự nhiên, hiện trạng khu vực.
