(Thanh tra) - Trong bối cảnh cả nước đang tiếp tục đẩy mạnh công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, công tác thanh tra ngày càng được xác định là một trong những khâu then chốt, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, phòng ngừa vi phạm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Tại thành phố Đà Nẵng, việc triển khai các nghị quyết, kết luận quan trọng của Trung ương thời gian qua, đặc biệt là những văn bản mới ban hành từ năm 2024 đến nay, đã tạo cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn vững chắc để nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra trong giai đoạn hiện nay.
Công tác thanh tra gắn với mục tiêu phát triển Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn 2045
Ngày 13/5/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 79-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 43-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Văn bản này xác định rõ vai trò trung tâm của Đà Nẵng trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung và khu vực ASEAN. Trong đó, yêu cầu đặt ra đối với hệ thống chính trị thành phố là tiếp tục đổi mới toàn diện tổ chức bộ máy, phương thức hoạt động, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.
Ngành Thanh tra thành phố cần bám sát yêu cầu này, chủ động cải tiến tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp; đồng thời tăng cường hiệu lực giám sát đối với các lĩnh vực then chốt trong tiến trình phát triển như đô thị thông minh, cảng biển, đất đai, đầu tư công và tất cả các hoạt động cần thiết để hàng hóa đến tay người tiêu dùng một cách nhanh chóng, an toàn, đúng thời điểm. Việc thanh tra không nên chỉ tập trung vào phát hiện sai phạm, mà cần hướng tới đánh giá rủi ro, phòng ngừa từ sớm, từ xa, góp phần đảm bảo môi trường đầu tư lành mạnh, minh bạch và ổn định.
Tháo gỡ vướng mắc trong các dự án, đất đai: Vai trò chủ động của thanh tra
Thực hiện nghiêm túc Kết luận số 77-KL/TW của Bộ Chính trị về Đề án “Phương án tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án, đất đai trong các kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại một số tỉnh, thành phố”, cùng với Nghị quyết số 170/2024/QH15 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để xử lý các vướng mắc tại Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Khánh Hòa, ngành Thanh tra thành phố cần xác định rõ vai trò đầu mối trong rà soát, tham mưu xử lý các nội dung còn tồn đọng.
Thực tiễn triển khai cho thấy, nhiều dự án tại Đà Nẵng gặp khó khăn kéo dài do chưa thống nhất giữa kết luận thanh tra, quy hoạch, quy định pháp luật qua các thời kỳ. Có dự án đã có kết luận thanh tra từ nhiều năm nhưng chưa thể thực hiện kết luận vì vướng cơ chế pháp lý, thay đổi chính sách đất đai, hoặc chồng chéo thẩm quyền. Việc xác định rõ trách nhiệm, cơ chế xử lý sau thanh tra cần được đẩy nhanh, kịp thời, công khai.
Kiến nghị thành phố sớm ban hành quy chế phối hợp liên ngành về xử lý kiến nghị thanh tra liên quan đất đai, đầu tư; đồng thời kiến nghị cấp thẩm quyền cho phép xử lý linh hoạt đối với các trường hợp mang tính lịch sử, không còn phù hợp với bối cảnh hiện tại, trên nguyên tắc đảm bảo không gây thất thoát ngân sách, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư, người dân.
Đổi mới thi hành pháp luật và chuyển đổi số – nền tảng nâng cao hiệu lực thanh tra
Ngày 30/4/2025, thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Nghị quyết xác định trọng tâm là đổi mới quy trình ban hành, tổ chức thi hành, giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật. Công tác thanh tra giữ vai trò không thể thiếu trong giám sát việc chấp hành pháp luật tại cơ sở.
Để thực hiện hiệu quả nghị quyết này, ngành Thanh tra cần xây dựng đội ngũ cán bộ nắm vững pháp luật, có tư duy cải cách, năng lực công nghệ. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là nhiều công chức thanh tra chưa được đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin, chưa quen với việc vận hành các phần mềm nghiệp vụ hoặc chưa có thói quen làm việc trên môi trường số.
Giải pháp đặt ra là tăng cường tổ chức tập huấn, đào tạo chuyển đổi số, đặc biệt là kỹ năng sử dụng phần mềm thanh tra, phân tích dữ liệu, làm việc với cơ sở dữ liệu dùng chung. Đồng thời, cần đẩy mạnh việc số hóa quy trình thanh tra, tạo lập cơ sở dữ liệu phục vụ kiểm tra, hậu kiểm, hạn chế can thiệp hành chính thủ công. Việc số hóa sẽ góp phần giảm thời gian thanh tra, hạn chế phiền hà cho đối tượng thanh tra, tăng tính khách quan, minh bạch.
Ngoài ra, việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia cũng là nền tảng quan trọng để ngành Thanh tra đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động. Trong đó, cần kiến nghị bố trí nguồn lực để đầu tư hạ tầng số, phần mềm phân tích dữ liệu phục vụ đánh giá rủi ro thanh tra, giúp cơ quan thanh tra xác định trọng tâm, trọng điểm, tránh chồng chéo, dàn trải.
Đồng hành cùng phát triển kinh tế tư nhân, bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp
Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân tiếp tục khẳng định đây là một động lực quan trọng của nền kinh tế. Để tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực tư nhân phát triển, Nghị quyết yêu cầu giảm thanh tra, kiểm tra chồng chéo, đồng thời nâng cao tính dự báo và minh bạch trong hoạt động kiểm soát nhà nước.
Ngành Thanh tra thành phố cần triển khai hiệu quả hệ thống theo dõi, kiểm soát tần suất thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp; chia sẻ thông tin với Kiểm toán Nhà nước để tránh trùng lặp nội dung, thời điểm. Cần chuyển mạnh từ thanh tra hành chính sang thanh tra dựa trên phân tích dữ liệu rủi ro, theo hướng chuyển trọng tâm từ việc kiểm tra, giám sát trước khi một hoạt động sai phạm diễn ra. Đây là cách làm phù hợp với tinh thần cải cách hành chính, thúc đẩy phát triển kinh tế, đồng thời vẫn đảm bảo yêu cầu phòng ngừa vi phạm pháp luật.
Khó khăn hiện nay là một số doanh nghiệp vẫn còn tâm lý e ngại, chưa hợp tác đầy đủ với đoàn thanh tra, hoặc có biểu hiện đối phó do thiếu thông tin, thiếu hiểu biết về quyền và nghĩa vụ. Vì vậy, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, xây dựng văn hóa tuân thủ trong doanh nghiệp cần được ngành Thanh tra thành phố phối hợp thực hiện cùng các tổ chức hội, hiệp hội ngành nghề, thông qua hình thức hội thảo, truyền thông số, cẩm nang hướng dẫn.
Kiến nghị hoàn thiện thể chế và chính sách ngành
Từ thực tiễn triển khai các nghị quyết, kết luận lớn nêu trên, ngành Thanh tra thành phố Đà Nẵng kiến nghị:
Một là, Trung ương, Chính phủ sớm ban hành các quy định cụ thể, khả thi về xử lý sau thanh tra đối với các dự án có yếu tố lịch sử, điều chỉnh chính sách pháp lý liên quan đất đai, quy hoạch, đầu tư để tháo gỡ khó khăn triệt để.
Hai là, ưu tiên bố trí nguồn lực cho chuyển đổi số ngành Thanh tra, bao gồm phần mềm nghiệp vụ, cơ sở dữ liệu kết luận thanh tra, hệ thống theo dõi thực hiện kiến nghị thanh tra.
Ba là, hoàn thiện quy chế phối hợp thanh tra liên ngành cấp thành phố, phát huy vai trò giám sát của HĐND, Mặt trận và nhân dân đối với công tác thanh tra.
Bốn là, tổ chức các lớp đào tạo chuyên sâu, bồi dưỡng năng lực cho cán bộ thanh tra về pháp luật, công nghệ số, phương pháp đánh giá rủi ro.
Năm là, đẩy mạnh công tác truyền thông, phổ biến pháp luật về thanh tra, quyền và nghĩa vụ của đối tượng thanh tra để tạo sự đồng thuận, hợp tác.
Sáu là, kiến nghị đưa nội dung thực hiện kết luận thanh tra là một trong những tiêu chí đánh giá hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu cơ quan, đơn vị.
Thực hiện đồng bộ các nội dung trên là tiền đề quan trọng để công tác thanh tra phát huy đúng vai trò là "tai mắt của Đảng, chính quyền", góp phần xây dựng bộ máy hành chính liêm chính, phục vụ, đồng hành cùng sự phát triển nhanh và bền vững của thành phố Đà Nẵng.
