(Thanh tra) - Theo số liệu từ Bộ Tài chính, ước giải ngân vốn đầu tư công đến hết tháng 8/2025 là 409.174,5 tỷ đồng, tăng mạnh so với mức 338.498,8 tỷ đồng trong tháng 7. Dù vậy, vẫn còn 29 bộ ngành và 12 địa phương ghi nhận tỷ lệ giải ngân thấp hơn bình quân chung cả nước... Theo lý giải của Bộ Tài chính và nhiều bộ, ngành, địa phương thì có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các dự án chậm tiến độ làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.
Theo Bộ Tài chính, ước giải ngân cả nước từ đầu năm đến ngày 31/8/2025 là 409.174,5 tỷ đồng, đạt 39,9% kế hoạch, đạt 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Kết quả này cao hơn nhiều so với các năm trước và vượt xa so với cùng kỳ năm 2024.
Thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận bước tiến lớn trong công tác giải ngân vốn đầu tư công. Tiến độ giải ngân vốn của Thành phố năm nay được đánh giá tích cực hơn rất nhiều so với những năm gần đây. 8 tháng đầu năm, vốn đầu tư thực hiện xây dựng cơ bản và sửa chữa lớn từ nguồn ngân sách Nhà nước do Thành phố quản lý ước đạt 74.463 tỷ đồng, đạt 48,8% kế hoạch năm 2025, đạt 62,6% kế hoạch vốn do Chính phủ giao; tăng 52,3% so với cùng kỳ năm trước.
Thành phố Hà Nội, 8 tháng năm 2025, giải ngân vốn đầu tư công thực hiện tích cực, tăng 33,2% so với cùng kỳ năm trước, vốn đầu tư từ nguồn ngân sách Nhà nước do địa phương này quản lý thực hiện được 50,9 nghìn tỷ đồng, đạt 48,7% kế hoạch năm.
Tiến độ giải ngân vốn toàn tỉnh Sơn La đến ngày 24/8/2025 đạt 2.100 tỷ đồng, bằng 31,6% kế hoạch vốn giao và bằng 34,2% kế hoạch vốn phân bổ chi tiết. Mặc dù tiến độ giải ngân có chiều hướng tăng, tuy nhiên tỷ lệ vẫn thấp so với yêu cầu, đòi hỏi sự quyết liệt hơn từ các cấp, ngành và chủ đầu tư.
Tỉnh Phú Thọ đã đạt một số kết quả tích cực trong thực hiện kế hoạch đầu tư công với tỷ lệ giải ngân đạt 46,7% trong 7 tháng đầu năm, nhưng tỷ lệ giải ngân vẫn chưa tương xứng với tổng vốn kế hoạch được giao.
Đến nay đã gần hết quý III và chỉ còn 4 tháng nữa là hết năm nhưng vẫn còn tới gần 53% vốn đầu tư công cần phải giải ngân. Hiện nay, tiến độ giải ngân vẫn còn chậm tại nhiều bộ, ngành và địa phương. Chỉ có 7 đơn vị trong tổng số 42 bộ, ngành đạt tỷ lệ giải ngân cao hơn mức bình quân chung của cả nước, có 35 đơn vị dưới mức bình quân, và 15 địa phương vẫn giải ngân chậm.
Theo lý giải của Bộ Tài chính và nhiều bộ, ngành, địa phương thì có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các dự án chậm tiến độ làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.
Đối với các dự án liên quan đến sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và chuyển sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp còn chậm do: Một số quy định giữa các Luật, Nghị định, Thông tư còn mâu thuẫn, một số địa phương cấp xã chưa kịp thời kiện toàn bộ máy được đầy đủ; UBND cấp xã không có ban quản lý dự án xây dựng chuyên trách; việc thay đổi trong trách nhiệm, quyền hạn, quy trình quản lý dự án tại địa phương. Nhiều dự án phải tạm dừng để rà soát, đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn.
Đối với việc phân bổ vốn, Thủ tướng Chính phủ mới giao bổ sung vốn, chưa có khối lượng để giải ngân. Địa phương cấp xã còn đang tập trung cho công tác kiện toàn và vận hành mô hình chính quyền mới, một số đơn vị đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn do không có khả năng thực hiện hoặc không còn nhu cầu sử dụng do thay đổi mô hình tổ chức.
Đối với công tác tổ chức thực hiện, đặc biệt khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, nguyên nhân đến từ việc: Xác định giá đất đền bù, chậm bàn giao mặt bằng, khó khăn trong xác định nguồn gốc sử dụng đất, hoàn thiện hồ sơ thu hồi đất qua nhiều bước; việc sáp nhập dẫn tới địa phương có nhiều bảng giá đất. Bên cạnh đó còn tình trạng người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường do giá đền bù chưa sát với giá trị thị trường và chính sách bồi thường chưa phù hợp; thiếu quỹ đất tái định cư gây ảnh hưởng đến đời sống người dân; chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp, đất rừng còn gặp nhiều rào cản về thủ tục...
Cùng với đó, giá nhiều nguyên vật liệu tăng, nguồn vật tư, vật liệu khan hiếm, trữ lượng ít, thủ tục pháp lý không đầy đủ gây khó khăn trong công tác thi công xây dựng… làm tăng chi phí dự án.
Về công tác quy hoạch là việc chậm trễ trong lập, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch, đặc biệt là các quy hoạch chi tiết và chỉ giới đường đỏ, do thủ tục phức tạp, chồng chéo, thiếu phối hợp giữa các cơ quan.
Đối với các dự án ODA là việc chưa hoàn thành quy trình thủ tục đầu tư; thủ tục đấu thầu quốc tế chậm, đang triển khai chuẩn bị ký kết Hợp đồng và xử lý các vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng; một số bộ, ngành, địa phương vẫn đang ưu tiên tập trung hoàn chứng từ các khoản giải ngân từ tài khoản đặc biệt theo kế hoạch vốn năm 2024;...
Cùng với đó là điều kiện thời tiết diễn biến bất lợi, phức tạp. Đây là nguyên nhân bất khả kháng dẫn tới việc thi công các công trình không đảm bảo tiến độ.
Để đạt mục tiêu giải ngân 100% vào cuối năm 2025, tại Công điện số 159/CĐ-TTg ngày 7/9/2025 về định hướng chỉ đạo, điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu phấn đấu đến hết quý III năm 2025, tỷ lệ giải ngân tối thiểu đạt khoảng 60% kế hoạch, và cả năm đạt 100% kế hoạch vốn năm 2025.
Bộ Tài chính yêu cầu khẩn trương phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 chưa phân bổ chi tiết đến hết ngày 30/9/2025 theo quy định.
Đối với các công trình, dự án trọng điểm quốc gia, cần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, tăng cường kiểm tra, giám sát, phân công rõ trách nhiệm để nâng cao hiệu quả quản lý từ cấp cơ sở.
Thời gian tới, Bộ Tài chính cũng sẽ xây dựng “sổ tay hướng dẫn” áp dụng thống nhất trong cả nước để giải đáp các vướng mắc, phát sinh trong quá trình triển khai dự án.
