Bà Nguyễn Thị Thu Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. Ảnh: MTTQ:

Hướng dẫn này nhằm thực hiện nghiêm các kết luận, kế hoạch, nghị quyết của Trung ương và Bộ Chính trị về kiện toàn hệ thống chính trị, bảo đảm bộ máy hoạt động thông suốt, hiệu quả trong mô hình chính quyền hai cấp.

Giảm đầu mối, tránh chồng chéo, nâng hiệu quả hoạt động

Hướng dẫn 05 áp dụng với 30 tổ chức hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, đang hoạt động tại cấp tỉnh và xã. Việc sắp xếp phải đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp của cấp ủy Đảng, thống nhất vai trò chủ trì của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tương ứng.

Tùy vào từng địa phương có thực hiện sáp nhập hay không, việc sắp xếp được chia thành hai hướng chính:

Sắp xếp theo đơn vị hành chính mới: Các hội có cùng tên, chức năng ở địa phương sáp nhập thì hợp nhất theo tên gọi mới; nếu chỉ một bên có hội thì tiếp tục hoạt động ở địa phương mới; nếu ít hơn 1/3 số xã có tổ chức hội thì cần xin ý kiến cấp ủy để quyết định duy trì hay giải thể.

Tinh gọn bộ máy bên trong hội: Ở cấp tỉnh, các hội lớn như Hội Nhà báo, Hội Luật gia, Liên hiệp các hội Khoa học – Kỹ thuật… được tổ chức tối đa hai bộ phận giúp việc (chuyên môn và văn phòng). Các hội khác chỉ còn văn phòng. Cấp xã tổ chức theo chỉ đạo của cấp ủy địa phương.

Đặc biệt, từ năm 2026 trở đi, số lượng người làm việc trong các hội sẽ giảm tối thiểu 20%, tiếp tục tinh giản theo chỉ đạo.

Ngoài ra, Ủy ban MTTQ các tỉnh sẽ tham mưu cấp ủy sắp xếp, hợp nhất các hội có chức năng, nhiệm vụ tương đồng để giảm chồng chéo, lãng phí nguồn lực. Có hai phương án: chủ động xây dựng phương án địa phương hoặc chờ đề án tổng thể của Trung ương sẽ ban hành trước ngày 31/8/2025.

Đại hội, tài chính và lộ trình thực hiện

Nếu năm 2025 là năm đến kỳ đại hội hội quần chúng, thì hoãn sang năm 2026; nếu còn trên 30 tháng thì tổ chức theo nhiệm kỳ; còn dưới 30 tháng thì tổ chức sau Đại hội MTTQ cùng cấp. Thời điểm cụ thể do Ban Thường trực MTTQ cấp tỉnh quyết định.

Về tài chính, năm 2025 vẫn sử dụng ngân sách đã được duyệt. Từ năm 2026, việc phân bổ kinh phí do MTTQ cấp tỉnh, xã tổng hợp, lập dự toán trình cấp có thẩm quyền. Tài sản, quỹ của hội khi sáp nhập, kết thúc hoạt động thực hiện theo quy định tại Nghị định 126/2024/NĐ-CP.

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cũng đề nghị MTTQ cấp tỉnh, xã khẩn trương tổ chức rà soát, báo cáo cơ cấu, hoạt động và đề xuất phương án sắp xếp các hội quần chúng. Với các hội chỉ tồn tại ở cấp xã hoặc cấp tỉnh, cần nghiên cứu sáp nhập vào hội có đủ 3 cấp tổ chức (Trung ương - tỉnh - xã) để bảo đảm tính hệ thống.

Các hội không sắp xếp được sẽ chuyển sang hoạt động theo mô hình tự quản, tự đảm bảo kinh phí, chỉ nhận hỗ trợ ngân sách nếu được giao nhiệm vụ cụ thể.

Hướng dẫn 05 có hiệu lực thi hành đến khi có văn bản mới thay thế. Trong quá trình thực hiện, nếu có vướng mắc vượt thẩm quyền, MTTQ các địa phương được yêu cầu báo cáo về Trung ương để xem xét, hướng dẫn.