Từ sáng ngày 4 đến chiều 6/6, Quốc hội sẽ chất vấn 4 bộ trưởng, trưởng ngành, trong đó có chất vấn “công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động thương mại điện tử”.
Gỡ, khóa 6.254 gian hàng bán hàng online vi phạm
Báo cáo gửi đại biểu Quốc hội trước phiên chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho hay những năm qua, thương mại điện tử đã và đang phát triển mạnh mẽ, trở thành xu hướng lớn trong thương mại toàn cầu.
Trong xu thế đó, hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam cũng phát triển tích cực. Năm 2023, hoạt động thương mại điện tử tăng trưởng mạnh với tốc độ tăng 25% so với năm 2022. Việt Nam được xếp vào nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng hàng đầu thế giới.
Dự báo, trong những năm tới, hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng khả quan.
“Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của hoạt động thương mại điện tử cũng đặt ra những thách thức với công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng…”, Bộ trưởng Bộ Công thương nêu.
Để phát triển hoạt động thương mại điện tử lành mạnh, bền vững, ông Diên cho hay, Bộ Công Thương đã chú trọng triển khai đồng bộ nhiều nhiệm vụ.
Bên cạnh hoàn thiện pháp luật; tiếp nhận, xử lý khiếu nại từ người tiêu dùng, Bộ Công thương thường xuyên theo dõi, giám sát, phát hiện, xử lý các vi phạm thông qua bán hàng online, livestream.
Năm 2023, Bộ Công Thương đã yêu cầu các sàn, các website tiến hành rà soát, ngăn chặn và gỡ bỏ/khóa 6.254 gian hàng với 23.359 sản phẩm vi phạm. Lực lượng quản lý thị trường của Bộ Công Thương đã kiểm tra 834 vụ, xử lý 764 vụ, phạt tiền 12 tỷ đồng.
Bộ cũng phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Công an, Bộ Y tế và các lực lượng chức năng rà soát, xử lý hàng trăm website/ứng dụng vi phạm mỗi năm, chuyển cơ quan Công an xử lý nhiều vụ việc, ngăn chặn nguy cơ gây thiệt hại quy mô lớn cho người dân.
Đáng chú ý, trong báo cáo gửi Quốc hội, Bộ Công thương nêu loạt vụ việc bán hàng giả/hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên mạng xã hội nổi cộm, đã bị triệt phá.
Điển hình: Ansan Cosmetics - TP Hồ Chí Minh (thu giữ 7.678 đơn vị sản phẩm); TS Việt Nam - Hà Nội (thu giữ 14.000 sản phẩm với với tổng trị giá ước tính trên 11 tỷ đồng); Menshop79 - Hà Nội (2.000 sản phẩm có dấu hiệu giả mạo các nhãn hiệu Gucci, Louis Vuitton … giá trị hơn 20 tỷ đồng); 145 Hoàng Diệu - Lào Cai (thu giữ 237 mặt hàng với 158.014 sản phẩm); Vụ Bản - Nam Định (thu giữ gần 30.000 sản phẩm nhái nhãn hiệu Hermès).
Hay cơ quan chức năng đã chuyển cơ quan điều tra vụ Mailystyle ở Hà Đông, Hà Nội (thu giữ hơn 126.000 sản phẩm không hóa đơn, chứng từ trị giá trên 20 tỷ đồng)…
Thủ đoạn lừa đảo, giả mạo bán hàng trên mạng ngày càng tinh vi
Dù nhiều giải pháp đã được triển khai, nhưng theo Bộ trưởng Bộ Công thương, công tác quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động thương mại điện tử còn các tồn tại, hạn chế như hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng còn diễn biến phức tạp.
“Thương mại điện tử đang ngày càng có tác động lớn, đặc biệt với nhóm đối tượng trẻ, người cao tuổi, người dân sinh sống ở vùng nông thôn, vùng cao, vùng xa... trong đó đã phát sinh một số hệ lụy tiêu cực như lừa đảo trên không gian mạng, nghiện mua hàng”, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên.
Phân tích nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế, theo ông Diên, là do quy định về trách nhiệm và chế tài với hành vi vi phạm về hàng giả, hàng nhái còn thiếu và chưa đủ mạnh.
Các thủ đoạn lừa đảo, giả mạo bán hàng trên không gian mạng ngày càng tinh vi. Trong khi, một bộ phận người tiêu dùng mới tham gia mua hàng online, dễ bị lôi kéo do các thủ đoạn lừa đảo, dụ dỗ mua hàng giá rẻ. Còn nguồn lực để giám sát, xử lý mỏng.
Nêu giải pháp, ông Diên cho biết, Bộ sẽ khẩn trương xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 98 năm 2020 và Nghị định số 17 năm 2022, trong đó tăng cường chế tài với các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử.
Cạnh đó, tiếp tục nghiên cứu, đề xuất sửa đổi các quy định liên quan đến thương mại điện tử như: Bổ sung quy định xác thực tài khoản người bán cá nhân và cung cấp thông tin trên các website, ứng dụng cung cấp dịch vụ thương mại điện tử; tăng cường trách nhiệm của chủ sở hữu nền tảng số/nền tảng số trung gian, người có ảnh hưởng…
Trong tuyên truyền, Bộ Công thương định hướng hướng dẫn, khuyến khích người tiêu dùng kỹ năng kiểm tra, đánh giá thương hiệu, chất lượng sản phẩm, uy tín nhà cung cấp trên không gian mạng, phát hiện, phòng tránh các thủ đoạn lừa đảo, dụ dỗ.
Bộ cũng sẽ rà soát các website/ứng dụng thương mại điện tử trong tuân thủ pháp luật; chủ động phát hiện, xử lý các trường hợp buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.
Phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Công an, Bộ Y tế và các lực lượng chức năng để phát hiện, xử lý triệt để các đường dây, cơ sở, cá nhân vi phạm cũng là định hướng quan trọng được Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề cập trong báo cáo gửi Quốc hội.