Ở các huyện trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, xảy ra nhiều trường hợp xây dựng nhà, kho, hàng quán chờ đền bù dù đã cắm mốc GPMB đoạn tuyến cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ. Ảnh: Minh Tân

Xây nhà trên đất công

Tính đến thời điểm hiện nay, Quảng Trị đã bàn giao 24,83km trên toàn tuyến 32,53km đoạn cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ đi qua địa bàn, đạt 76,33%. Trên thực địa, các đơn vị thi công đã triển khai đồng bộ các hạng mục cầu, đường… với tiến độ gấp rút và đảm bảo khối lượng theo kế hoạch.

Tuy vậy, theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến, tiến độ thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) phần công việc còn lại chủ yếu liên quan đến đất ở, di dời hạ tầng kỹ thuật, mồ mả… hiện nay chưa đáp ứng tiến độ theo kế hoạch dự án.

Tại huyện Gio Linh, đã hoàn thành công tác GPMB phần đất nông nghiệp và vật kiến trúc, cây cối, hoa màu trên đất nông nghiệp, bàn giao 8,14/11,9km mặt bằng sạch cho chủ đầu tư (đạt 68,4%). Đồng thời đã thực hiện công khai phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB đối với các trường hợp còn lại, giá trị  174,2 tỷ đồng. Thế nhưng, còn 3,5km trên toàn tuyến gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, đa số các hộ bị ảnh hưởng không đồng tình với các phương án đang triển khai. Điều này làm ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ GPMB thực hiện dự án.

Ngoài ra, trong quá trình triển khai, các trường hợp bị ảnh hưởng không thống nhất với đơn giá bồi thường về đất ở với lý do đơn giá thấp, chênh lệch đơn giá đất ở tại vị trí 1 so với các vị trí còn lại (trên tuyến đường Hồ Chí Minh) quá lớn, hơn nữa có sự chênh lệch lớn về giá đất ở giữa các xã cùng trên tuyến đường Hồ Chí Minh.

Nhà ở xây dựng trên đất công liên quan đến công tác GPMB cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ chưa có phương án giải quyết. Ảnh: Minh Tân

Môt nghịch lý khác chính là việc trong quá trình rà soát GPMB, huyện Gio Linh phát hiện ra 3 trường hợp xây dựng nhà ở trên đất công. Cả 3 trường hợp này đã ở ổn định và xây dựng nhà kiên cố hơn 10 năm qua trên địa bàn xã Linh Trường. Trong đó, 1 trường hợp hoán đổi đất để xây dựng trạm y tế và làm nhà ở từ năm 2004 nhưng không có giấy tờ, xã không làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; 1 trường hợp xác định người dân trúng đấu giá do xã tổ chức trên đất trường mầm non và 1 trường hợp khác được xã giao đất và làm nhà ở trên đất trường tiểu học.

“Do tính chất đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số và do công tác quản lý Nhà nước về đất đai trước đây ở xã Linh Thượng cũ, nay là xã Linh Trường thiếu chặt chẽ, thiếu hiểu biết về quy định của pháp luật nên để xảy ra trường hợp này”, ông Võ Đắc Hóa, Chủ tịch UBND huyện Gio Linh thông tin.

Hàng chục trường hợp xây nhà chờ đền bù

Còn tại huyện Vĩnh Linh, có 2,5km đã bàn giao mặt bằng tuy nhiên chưa thể bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công cũng bởi vướng nhiều nguyên nhân. Trong đó, chủ yếu là các trường hợp người dân không chịu bàn giao mặt bằng vì sát mốc GPMB, xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp, yêu cầu bồi thường 100% tài sản, kiến trúc trên đất nông nghiệp…

Ngoài nguyên nhân khách quan, một “điểm nghẽn” khác trong công tác GPMB của huyện Vĩnh Linh chính là việc không ngăn chặn từ đầu các trường hợp xây dựng, trồng cây trái phép trên đất nông nghiệp.

Theo báo cáo của UBND huyện Vĩnh Linh, có 43 trường hợp thì đa phần đều xây dựng nhà xưởng, kho, hàng quán, chuồng trại và kể cả nhà ở được xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp vào tháng 3/2022. Đây cũng là thời điểm mà đơn vị tư vấn dự án cao tốc đoạn Vạn Ninh - Cam Lộ đã triển khai cắm mốc GPMB. Trong khi đó, chính quyền địa phương vẫn lúng túng ngăn chặn, xử lý. Đến giờ này, một số hộ dân yêu cầu phải bồi thường 100% các công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp không đúng quy định gây khó khăn cho công tác GPMB.

“Cái này rõ ràng trách nhiệm của địa phương. Ngay từ đầu, tỉnh đã khuyến cáo về việc các địa phương tuyên truyền, ngăn chặn tình trạng người dân xây dựng trái phép chờ đền bù. Bởi không chỉ đây là hành vi vi phạm gây khó khăn trong quá trình đền bù, GPMB mà người dân sẽ bị thiệt hại khi không được đưa vào danh sách được hỗ trợ, đền bù theo quy định”, một thành viên Ban Chỉ đạo GPMB cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ tỉnh Quảng Trị chia sẻ.

Nhiều trường hợp xây dựng công trình, cây cối trên đất nông nghiệp chờ đền bù. Ảnh: Minh Tân

Trước trường hợp 3 trường hợp xây dựng nhà trên đất công tại xã Linh Trường, UBND huyện Gio Linh chưa có giải pháp, phương án thực hiện vừa đảm bảo quyền lợi của người dân cũng như phù hợp với quy định của pháp luật. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến yêu cầu UBND huyện Gio Linh rà soát hồ sơ, báo cáo Ban Thường vụ huyện Gio Linh họp bàn đưa ra giải pháp, phương án xử lý, báo cáo UBND tỉnh kết quả thực hiện trước ngày 7/10/2023.

Đối với các trường hợp xây dựng nhà ở ổn định trên đất nông nghiệp, theo quy định thì bồi thường, hỗ trợ về đất nông nghiệp và hỗ trợ 50% đơn giá tài sản, vật kiến trúc theo Quyết định của UBND tỉnh Quảng Trị và không thuộc đối tượng bố trí tái định cư. Tuy nhiên, điều này ảnh hưởng thực sự đến một số hộ dân và khó đạt sự đồng thuận do mức giá đền bù thấp, không đủ để người dân mua đất ở vị trí khác và xây dựng nhà để ở.

UBND tỉnh Quảng Trị đề nghị các địa phương tiếp tục triển khai công tác tuyên truyền, vận động người dân thống nhất chủ trương, phương án đền bù GPMB. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất các giải pháp hỗ trợ người dân đảm bảo theo quy định để đẩy nhanh tiến độ GPMB.

Đối với huyện Vĩnh Linh, UBND tỉnh Quảng Trị yêu cầu khẩn trương tổ chức đối thoại với các hộ dân để chấp thuận bàn giao mặt bằng sạch đối với đoạn 2,2km trong phạm vi tuyến chính.