TP Đông Hà đang có những bước chuyển mình phát triển. Ảnh: Minh Tân

Từ một tên làng

Đông Hà là địa danh đã có từ lâu trong lịch sử, song chỉ gắn liền với tính chất đô thị kể từ những năm đầu của thế kỷ 20, giai đoạn 1929 theo các nguồn tư liệu được lưu trữ thì địa danh Đông Hà xuất phát từ một tên làng được Lê Quý Đôn ghi lại trong Phủ biên tạp lục vào năm 1776. Vùng đất ấy nay là đất phường 3, TP Đông Hà.

Nhìn được vị trí quan trọng của vùng đất này, ngày 5/9/1929, Khâm sứ Trung kỳ kiêm Chủ tịch Hội đồng Thượng thư triều đình Huế là Jabouille đã ban hành sắc lệnh về thành lập trung tâm đô thị Đông Hà (Centre de Dong Ha).

Đông Hà lúc đó nằm trên các trục đường lớn và tuyến đường sắt, đường thủy trở thành một đầu mối giao thông, vị trí quan trọng của Quảng Trị và miền Trung.

Trải qua cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ, Đông Hà là một chiến trường ác liệt, bị chiến tranh tàn phá nặng nề. Sau ngày giải phóng (28/4/1972), cả một Đông Hà hoang tàn, đổ nát bởi bom đạn, người dân Đông Hà sau những ngày tháng sơ tán trở về cùng chính quyền kiến thiết lại quê hương.

Để rồi từ một thị xã nhỏ bé, những con đường đất đỏ nắng bụi mưa bùn, những con phố không tên… Đông Hà đã vươn mình trỗi dậy mạnh mẽ với dáng vóc của một đô thị trẻ, năng động, bản sắc riêng ở đôi bờ sông Hiếu trong xanh. Những tuyến phố, khu dân cư ngày càng phát triển, khang trang. Những khu dân cư mới được hình thành với tiêu chí hiện đại, thông minh.

Dấu ấn đó được thể hiện từ những năm sau 1989, khi tỉnh Quảng Trị được tái lập lại và Đông Hà được chọn làm thị xã, nay là thành phố tỉnh lị. Kể từ đây, Đông Hà có nhiều điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế - xã hội, đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa, cơ sở hạ tầng đô thị được quan tâm đầu tư xây dựng.

Thị xã Đông Hà trở thành đô thị trung tâm về chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội của tỉnh, có vai trò gắn kết hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương lân cận, của tỉnh và các đô thị trên trục Quốc lộ 1A.

Đặc biệt, sự kiện mà cán bộ và Nhân dân Đông Hà không thể quên được là cách đây 15 năm, vào tối ngày 1/9/2009, tại nhà văn hóa Trung tâm, Đông Hà vinh dự tổ chức Lễ công bố Nghị quyết 33 của Thủ tướng Chính phủ thành lập TP Đông Hà trực thuộc tỉnh Quảng Trị. Từ đó, Đông Hà đã thực sự chuyển mình.

“15 năm kể từ khi thành lập thành phố, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân thành phố đã đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, đạt được những kết quả quan trọng trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Xứng đáng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh, trở thành đô thị trẻ ở miền Trung, là điểm khởi đầu ở phía Đông của trục hành lang kinh tế Đông Tây nối với Lào - Thái Lan - Myanma và các nước trong khu vực”, Chủ tịch UBND TP Đông Hà Hồ Sỹ Trung chia sẻ.

Vóc dáng đô thị trẻ

Phát huy tiềm năng, lợi thế đô thị trung tâm của tỉnh trên tuyến hành lang kinh tế Đông Tây, cùng với nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sau 15 năm kể từ khi Đông Hà được công nhận là thành phố trực thuộc tỉnh, nhiều chỉ tiêu kinh tế - xã hội đã tăng trưởng vượt bậc. Giá trị sản xuất các ngành kinh tế năm 2009 đạt hơn 6.000 tỷ đồng thì đến năm 2023 là trên 29.400 tỷ đồng và kế hoạch năm 2024 là trên 33.200 tỷ đồng. Tốc độ tăng bình quân hàng năm đạt 12,96%.

Dáng vóc đô thị hiện đại được ghi dấu rõ nét bởi những dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị. Đồng thời, TP Đông Hà đã chỉ đạo xây dựng khoảng 20 dự án đô thị, khu dân cư mới, trong đó ưu tiên thực hiện một số khu đô thị (KĐT) quy mô lớn, tạo điểm nhấn kiến trúc, cảnh quan đô thị. Nổi bật như KĐT Nam Đông Hà giai đoạn 3, KĐT Bắc sông Hiếu giai đoạn 1 và 2… ưu tiên tập trung đầu tư hoàn thành các công trình giao thông quan trọng của thành phố.

TP Đông Hà xây dựng theo hướng đô thị hiện đại, thông minh nhưng vẫn giữ những nét bản sắc riêng. Ảnh: Minh Tân

Là một đô thị trẻ, đi sau nhưng Đông Hà chọn những bước đi vững chắc, hòa nhập vào xu thế phát triển của thời đại. Đặc biệt, thành phố đã có nhiều giải pháp đồng bộ hiệu quả trong xây dựng văn minh đô thị, theo hướng đô thị hiện đại, thông minh. Việc đưa và vận hành trung tâm điều hành đô thị thông minh đánh dấu bước phát triển trong quá trình xây dựng chính quyền điện tử, chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả hoạt động của nền hành chính phục vụ.

Nhằm tạo điểm nhấn và bản sắc riêng của đô thị Đông Hà, các công trình hạ tầng xã hội trọng điểm, tạo điểm nhấn về không gian kiến trúc, cảnh quan đô thị được tập trung đầu tư, như: Công viên Fidel, Trung tâm Văn hóa Điện ảnh tỉnh, NhàVăn hóa Trung tâm TP Đông Hà… Bên cạnh đó, các khách sạn, nhà hàng, siêu thị, trung tâm thương mại được đầu tư xây dựng, làm cho diện mạo thành phố ngày một nâng cao.

Cùng với đó, các khu công nghiệp Nam Đông Hà, Cụm công nghiệp Đông Lễ, Cụm công nghiệp phường 4 và Cụm công nghiệp Quốc lộ 9D. Nhiều doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh tham gia đầu tư sản xuất đã giúp Đông Hà phát triển nhanh, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất các ngành kinh tế giai đoạn 2011-2020 đạt 12%.

Ở những vùng ven đô, cùng với sự phát triển nhanh chóng đã tạo nên những vùng chuyên canh về rau màu, nuôi trồng thủy sản. Những con đường rộng mở nối liền thôn, xóm với thành phố, các trục đường quốc lộ đã đổi thay những vùng đất ven đô với những ngôi nhà khang trang, đời sống Nhân dân ngày càng được nâng cao. Hòa nhịp với sự phát triển của thành phố, những nét văn hóa vẫn được lưu giữ, phát huy các bản sắc truyền thống cũng như tính chân thiện, hiếu khách của người dân Đông Hà.

Với sự tích cực, chủ động trong công tác phối hợp với các cơ quan Trung ương, các ngành cấp tỉnh của thành phố, ngày 8/8/2024, Phó Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 813/QD-TTg công nhận TP Đông Hà là đô thị loại II, trực thuộc tỉnh. Đây được coi là mốc son và là bước ngoặt đánh dấu quá trình xây dựng, phát triển và trưởng thành của TP Đông Hà.

Dù còn những khó khăn, thách thức nhưng với một đô thị trẻ xây dựng từ những con số không, tàn phá bởi chiến tranh, Đông Hà đã và đang nỗ lực để hình thành một đô thị năng động, hòa mình trên con đường phát triển, biến những tiềm năng thành lợi thế thành động lực mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai không xa.