Khu đất mỏ thiếc Bắc Lũng khai thác trước kia nay đã giao lại cho thị trấn Sơn Dương quản lý và người dân đang có yêu cầu giao trả lại cho họ để canh tác. Ảnh: ND

Đơn tố cáo của các hộ dân tại thị trấn Sơn Dương, huyện Sơn Dương gửi Báo Thanh tra cho biết: Nguồn gốc đất đai của 9 hộ dân là ông cha của họ đã khai phá, sinh sống ổn định từ nhiều năm.

Khi Nhà nước thu hồi, các hộ đã bàn giao cho Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng lấy đất để khai thác quặng thiếc phát triển kinh tế.

Trong văn bản của huyện Sơn Dương tại thời điểm các hộ giao đất đã yêu cầu UBND xã Kỳ Lâm (cũ) phải cắm đất ở cho người dân. Tuy nhiên, sau đó UBND xã đã không cắm đất.

Năm 2001 và năm 2003, mỏ thiếc Bắc Lũng đã trả lại đất và UBND tỉnh Tuyên Quang giao cho UBND huyện Sơn Dương quản lý, nhưng các cấp đến thời điểm hiện tại vẫn chưa giao đất cho các hộ dân.

Theo Văn bản số 3256/UBND-TNMT ngày 27/12/2023 của UBND huyện Sơn Dương về việc trả lời đơn công dân: Sau khi xem xét Báo cáo số 77/BC-TNMT ngày 15/12/2023 của Phòng Tài nguyên và Môi trường về việc kiểm tra, xác minh giải quyết đơn của ông Đỗ Quốc Hưng, người đại diện theo ủy quyền của 9 hộ gia đình, cá nhân, UBND huyện có ý kiến như sau: Về nội dung 9 hộ gia đình, cá nhân đề nghị trả lại diện tích đất các hộ trước đây sử dụng làm nhà ở và sản xuất nông nghiệp do năm 2003 khi mỏ thiếc khai thác xong đã trả lại địa phương quản lý và khi mỏ thiếc trả lại đất đã không thông báo cho 9 hộ gia đình biết là không có cơ sở để xem xét giải quyết.

Đối với phần diện tích 3,35 ha (2,45+0,9) thuộc khối C2-9, C2-12 mà ông Đỗ Văn Việt đề nghị và diện tích 2,16 ha thuộc khối C2-13 mà 8 hộ gia đình đang có ý kiến (Hoàng Minh Út, Dương Thị Lác, Nguyễn Đình Thiện, Đỗ Văn Hằng, Trần Ngọc Tiếp, Nguyễn Văn Dũng, Nguyễn Văn Đằng và bà Zìn), trước đây có việc các hộ đã từng sử dụng đất để làm nhà ở và sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, phần diện tích đất đó theo quy định của Hiến pháp năm 1980 và Luật Đất đai năm 1987 là đất của Nhà nước (sở hữu toàn dân).

Tại thời điểm UBND tỉnh Hà Tuyên ban hành quyết định trưng dụng đất, thu hồi đất của Hợp tác xã (HTX) Kỳ Lâm, xã Phúc Ứng, Xí nghiệp Chè Tân Trào cấp đất cho mỏ thiếc Bắc Lũng để thực hiện việc khai thác khoáng sản đã chấm dứt quyền sử dụng đất của các tổ chức, cá nhân có liên quan (Quyết định số 319/QĐ-UB ngày 26/12/1985 của UBND tỉnh Hà Tuyên về việc trưng dụng đất của HTX Kỳ Lâm để giao cho mỏ Thiếc Bắc Lũng để sử dụng vào việc khai thác khoáng sản (khối C2-9 và C1-1); Quyết định số 110/QĐ-UB ngày 10/3/1988 của UBND tỉnh Hà Tuyên về việc trưng dụng đất của các xã Kỳ Lâm và xã Phúc Ứng, huyện Sơn Dương cấp cho mỏ thiếc Bắc Lũng khai thác thiếc theo Quyết định 210-CP của Hội đồng Chính phủ ngày 12/7/1987 (khu C2-12 và C2-10); Quyết định số 393/QĐ-UB ngày 16/10/1989 của UBND tỉnh Hà Tuyên về việc thu hồi đất của các chủ đang sử dụng và cấp đất cho mỏ thiếc Bắc Lũng, huyện Sơn Dương (trong đó có khu C2-13, diện tích 4,31 ha).

Sau đó mỏ thiếc Bắc Lũng đã lập đầy đủ các hộ dân đền bù tài sản, hoa màu cho 9 hộ gia đình để thực hiện di chuyển nhà ở, 9 hộ đã nhận đầy đủ tiền đền bù và thực hiện di chuyển nhà đi khu vực khác sinh sống ổn định đến nay.

Sau khi khai thác quặng xong, Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng đã hoàn thổ một số diện tích và trả về địa phương quản lý, cụ thể: Theo Văn bản số 55/TBL của Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng ngày 6/6/2003 về việc đề nghị trả lại đất không sử dụng có thể hiện diện tích 2,16 ha thuộc C2 -13 mà 8 hộ đề nghị (Hoàng Minh Út, Dương Thị Lác, Nguyễn Đình Thiện, Đỗ Văn Hằng, Trần Ngọc Tiếp, Nguyễn Văn Dũng, Nguyễn Văn Đằng và bà Zìn) đã được trả về địa phương theo biên bản bàn giao ngày 21/5/2001.

Đối với diện tích 3,35 ha (2,45+0,9 ha), thuộc C2 -12 và C2-9 (phần đất ông Việt có ý kiến), theo biên bản làm việc ngày 30/3/2003 giữa Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng với Phòng Nông nghiệp, Phòng Địa chính huyện và UBND thị trấn Sơn Dương, thì khu đất này đã được hoàn thổ và bàn giao về cho thị trấn Sơn Dương quản lý theo biên bản bàn giao ngày 21/5/2001 (hiện nay Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng chưa tìm thấy biên bản bàn giao do thời gian đã quá lâu, trải qua nhiều thời kỳ nên việc lưu trữ bảo quản hồ sơ không được tốt).

Tại Báo cáo số 188/BC-UBND ngày 4/8/2023 của UBND thị trấn Sơn Dương và biên bản làm việc ngày 31/7/2023, ngày 1/8/2023 giữa UBND thị trấn Sơn Dương với các ông, bà nguyên là Trưởng thôn Bắc Hoàng, Bắc Lũng, Bắc Trung, Tân Bắc, sau khi Chủ tịch UBND tỉnh có Quyết định số 646/QĐ-CT ngày 11/9/2003 về việc thu hồi giao đất khai thác quặng Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng xin trả lại, năm 2003, UBND thị trấn có tổ chức họp triển khai nội dung và thông báo rộng rãi đến các tổ Nhân dân Bắc Trung, Bắc Hoàng, Bắc Lũng và Tân Bắc về diện tích đất mỏ thiếc trả về địa phương (các tổ này tách ra từ thôn Bắc Lũng cũ) để cho Nhân dân biết.

Đề nghị Công ty Cổ phần Kim loại màu Tuyên Quang thực hiện rà soát lại toàn bộ diện tích đất của mỏ đã bàn giao về cho địa phương từ năm 2001- 2003, đồng thời kiểm tra lại toàn bộ hồ sơ lưu trữ qua các thời kỳ xem tại thời điểm năm 2001-2003 đã có Quyết định của UBND tỉnh thu hồi đất của mỏ thiếc Bắc Lũng (khu C2-9, C2-12 diện tích 3,35 ha và khu C2-13, diện tích 2,16 ha) để bàn giao về cho địa phương quản lý theo quy định tại Điều 21 Luật Đất đai năm 1993 hay chưa (nay là Điều 53, Điều 65 Luật Đất đai 2013).

Trường hợp nếu chưa có qQuyết định thu hồi đất của UBND tỉnh thì Công ty Kim loại màu Tuyên Quang phải có báo cáo đề xuất gửi UBND huyện, Sở Tài nguyên và Môi trường xem xét, báo cáo với UBND tỉnh thu hồi diện tích đất trên trả lại cho địa phương quản lý để làm cơ sơ lập phương án sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai.

Những người dân tố cáo cho rằng, thời điểm Nhà nước thu hồi đất của họ để giao cho Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng khai thác quặng và ghi biên bản là cắm đất ở nơi khác để họ ổn định cuộc sống. Sau đó, các cơ quan chức năng không thực hiện việc này, nên giờ Xí nghiệp Thiếc Bắc Lũng đã hoàn trả lại đất thì Nhà nước phải giao trả lại đất của họ để người dân có kế sinh nhai.

Trao đổi với ông Lại Minh Hồng, Chủ tịch UBND thị trấn Sơn Dương, chúng tôi được biết, huyện vẫn đang tiến hành rà soát vụ việc và yêu cầu các đơn vị liên quan tìm hồ sơ để có cơ sở giải quyết quyền lợi cho người dân.