Trung tâm hành chính thị xã Nghi Sơn. Ảnh: Mai Sỹ Lân/https://baothanhhoa.vn

Năm 2011, khi thực hiện dự án đường Bắc Nam 2 thì phát sinh tranh chấp đất đai giữa ông Lê Hữu Đàm và 14 hộ dân (gọi tắt là 15 hộ) và ông Trịnh Văn Dũng (bố ông Trịnh Văn Tỳ, hiện nay ông Tỳ đang sử dụng đất).

Vụ việc đã được UBND xã Mai Lâm (nay là phường Mai Lâm) giải quyết hòa giải nhiều lần nhưng các bên không thống nhất.

Ngày 21/02/2019, Hội đồng Hòa giải giải quyết tranh chấp đất đai xã Mai Lâm tổ chức hòa giải giữa các bên tranh chấp, kết quả hòa giải vẫn không thành. Do đó đã đề nghị Chủ tịch UBND thị xã Nghi Sơn giải quyết tranh chấp đất đai theo thẩm quyền.

Ngày 11/6/2020, Chủ tịch UBND thị xã Nghi Sơn đã ban hành Quyết định số 3585/QĐ-UBND về việc giải quyết tranh chấp đất đai theo đơn đề nghị của 15 hộ tại xã Mai Lâm.

Các hộ không thống nhất nên tiếp tục có đơn đề nghị UBND tỉnh giải quyết đối với diện tích gia đình ông Trịnh Văn Tỳ đang tranh chấp 18.880 m2 đất của 15 hộ dân từ năm 2011 đến nay.

Hồ sơ quản lý đất đai

Theo hồ sơ 299/TTg xã Mai Lâm lập năm 1991, thuộc thửa số 207, tờ bản đồ số 5, diện tích 19.201 m2, loại đất Ao.cr, tên chủ sử dụng đất trong sổ mục kê ghi công ích.

Theo hồ sơ đo đạc hiện trạng sử dụng đất làm cơ sở để UBND xã Mai Lâm xác định nguồn gốc đất đai, được Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh duyệt ngày 01/8/2011, thuộc một phần thửa số 91, tờ bản đồ số 28, diện tích nguyên thửa 18.861,9 m2, loại đất TSL. Loại đối tượng ghi GDC, người sử dụng, quản lý đất ghi hộ ông Trịnh Văn Dũng.

Khu đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Nguồn gốc và quá trình sử dụng

Theo báo cáo của ông Trịnh Văn Tỳ, năm 1995, UBND xã Mai Lâm thực hiện giao đất tại khu vực Bãi Cỏ Chông (có thửa đất đang tranh chấp) cho các hộ dân theo Nghị định 64-CP ngày 27/9/1993 của Chính phủ nhưng 15 hộ không nhận đất, do chê đất xấu, đã bỏ hoang, nên bố ông Tỳ là ông Trịnh Văn Dũng đã khai hoang để canh tác (nuôi trồng thủy sản) và đánh cò.

Sau khi ông Dũng chết năm 2013, thì ông Tỳ tiếp tục thừa kế khu đất, sử dụng để nuôi trồng thủy sản, đánh cò, xây nhà để ở, làm quán bán hàng và sử dụng cho đến nay.

Theo báo cáo của đại diện 15 hộ dân, năm 1994, 25 hộ dân được UBND xã Mai Lâm giao đất theo Quyết định số 327-CT của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, đến năm 1995 được UBND xã Mai Lâm giao lại theo Nghị định 64-CP của Chính phủ để sử dụng lâu dài; thời điểm này cán bộ địa chính xã là ông Lê Văn Cương, Chủ tịch UBND xã là ông Lê Văn Tuấn có kéo thước dây, giao chung 64.500 m2 cho 25 hộ dân, trong đó có 15 hộ đang tranh chấp với ông Dũng. Do khó khăn trong quản lý, nên khu đất của 25 hộ được tách làm 02 nhóm: Nhóm 01 gồm 15 hộ, diện tích 43.500 m2; nhóm 2 gồm 10 hộ, diện tích 21.000 m2.

Sau khi tách nhóm, đối với diện tích đất của nhóm 1 (có phần đất đang tranh chấp) thì 15 hộ thống nhất không chia riêng cho từng hộ mà để tập trung thành 01 thửa lớn để tiện canh tác (đồng sử dụng); cùng thời điểm ông Dũng có nhận thầu đất với UBND xã, thửa đất ông Dũng nhận thầu tiếp giáp với thửa đất của 15 hộ và tiếp giáp với Cửa Cống, có vai trò cung cấp và thoát nước cho các thửa lân cận. Thời điểm này, ông Dũng đang làm kinh tế cùng 15 hộ, nên 15 hộ bầu ông Dũng làm Nhóm trưởng để thay mặt trả tiền thuế đất nuôi trồng thủy sản. Từ năm 1995 đến năm 2005, 15 hộ đưa cho ông Dũng mỗi năm là 1.000.000 đồng để nộp thuế.

Đến năm 2005, ông Dũng thôi làm Nhóm trưởng. Do hết thời hạn thầu đất với xã nên 15 hộ đã bầu ông Lê Hữu Thu làm Nhóm trưởng. Ông Dũng không bàn giao lại giấy tờ liên quan đến việc nộp thuế trong 10 năm, từ 1995- 2005; 15 hộ tiếp tục đồng sử dụng, từ năm 2007 đến năm 2012, ông Cư nhận canh tác trên toàn bộ khu đất của 15 hộ và mỗi năm ông Cư phải nộp hoa lợi cho mỗi hộ là 1.000.000 đồng.

Sau khi thực hiện dự án đường Bắc Nam 2, do nước không thể lưu thông nên 15 hộ không thể canh tác, nuôi trồng thủy sản ở thửa đất này nữa.

Trong quá trình xác minh, Sở Tài nguyên và Môi trường xét thấy vụ việc tranh chấp đất đai giữa 15 hộ và ông Trịnh Văn Tỳ đã được Chủ tịch UBND thị xã Nghi Sơn giải quyết tại Quyết định số 3585/QĐ-UBND ngày 11/6/2020; tuy nhiên nội dung quyết định chưa xác định được chủ sử dụng hợp pháp của thửa đất đang tranh chấp. Do đó, để có cơ sở giải quyết dứt điểm vụ việc, Sở Tài nguyên và Môi trường đề nghị UBND thị xã Nghi Sơn chỉ đạo UBND phường Mai Lâm xác định nguồn gốc, quá trình sử dụng thửa đất theo quy định.

Việc xác định nguồn gốc, quá trình sử dụng được thể hiện tại biên bản họp hội đồng đăng ký đất đai ngày 08/01/2021, biên bản làm việc ngày 21/01/2021, Báo cáo số 02/BC-UBND ngày 15/01/2021 của UBND phường Mai Lâm và Công văn số 344/UBND-TNMT ngày 01/02/2021 của UBND thị xã Nghi Sơn, với nội dung: Phần đất đang tranh chấp giữa 15 hộ với ông Trịnh Văn Tỳ có diện tích 14.681,8 m2, thuộc thửa đất số 91, tờ bản đồ số 28 bản đồ đo đạc năm 2011. Trước tháng 6/1994 là đất hoang do UBND xã Mai Lâm quản lý. Từ tháng 6/1994 đến tháng 6/1995 là đất do UBND xã Mai Lâm quản lý (UBND xã Mai Lâm cho ông Trịnh Văn Dũng thầu theo hợp đồng thầu ngày 18/6/1994). Vì là đất xấu không sử dụng vào mục đích nông nghiệp nên xã không đưa vào quỹ đất để giao cho các hộ theo Nghị định 64-CP của Chính phủ. Đến năm 2014 ông Trịnh Văn Tỳ xây dựng nhà trái phép trên thửa đất này và sinh sống đến nay.

Hiện trạng thửa đất

Theo kết quả đo đạc chỉnh lý thửa đất bản đồ địa chính ngày 14/5/2020 do Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất thị xã Nghi Sơn thực hiện ngày 14/5/2020 thì phần đất đang có tranh chấp có diện tích 14.681,8 m2 (đơn các hộ đề nghị là 18.880 m2), trong đó có 294,8 m2 đất đã xây dựng công trình, hiện nay hộ ông Tỳ đang sử dụng làm nhà ở và bán hàng (nhà kèo sắt, xây tường gạch, lợp mái tôn). Phần diện tích còn lại là ao và đất trống.

Tiếp giáp với phần diện tích đất đang có tranh chấp về phía Bắc lần lượt là: Phần diện tích đất trống, có diện tích 4.180,1 m2 xác định không tranh chấp, tiếp đến là đường Bắc Nam 2 (được thu hồi 8.625,8 m2 của 15 hộ để làm đường), tiếp theo nữa là diện tích 16.373,2 m2 còn lại của 15 hộ (sau khi đã thu hồi thực hiện dự án đường Bắc Nam 2).

Việc xây dựng công trình trên đất của hộ ông Trịnh Văn Tỳ đã được UBND xã Mai Lâm lập Biên bản vi phạm hành chính số 03/BB-VPHC ngày 17/01/2017 và Chủ tịch UBND xã Mai Lâm ban hành Quyết định xử phạt số 01a/QĐ-XPVPHC ngày 18/01/2017, mức phạt 1.500.000 đồng.

Ông Trịnh Văn Tỳ chưa chấp hành nộp tiền phạt và chưa chấp hành biện pháp khắc phục hậu quả là buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất.

Xem xét việc tranh chấp giữa các bên

Đối với ông Lê Hữu Đàm và 14 hộ dân

Việc ông Lê Hữu Đàm và 14 hộ dân cho rằng phần diện tích 14.681,8m2 (hiện ông Trịnh Văn Tỳ đang sử dụng một phần diện tích) là do Nhà nước giao cho ông và 14 hộ dân theo Nghị định 64-CP của Chính phủ nhưng lại không có giấy tờ để chứng minh việc giao đất; không có các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 100, Luật Đất đai năm 2013 và Điều 18, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai.

Phần diện tích 14.681,8 m2 đang tranh chấp, hộ ông Trịnh Văn Tỳ đã xây dựng công trình trên đất, làm nhà ở và bán hàng từ năm 2014 cho đến nay; ông Lê Hữu Đàm và 14 hộ dân phường Mai Lâm không quản lý, sử dụng phần diện tích này.

Theo kết quả xác định của UBND phường Mai Lâm, UBND thị xã Nghi Sơn thì phần đất mà 15 hộ dân và ông Trịnh Văn Tỳ đang tranh chấp là do UBND phường Mai Lâm quản lý.

Như vậy, việc ông Lê Hữu Đàm và 14 hộ dân đòi phần diện tích 14.681,8m2 (hiện ông Trịnh Văn Tỳ đang sử dụng một phần diện tích), thuộc thửa số 91, tờ bản đồ số 28, bản đồ đo đạc hiện trạng năm 2011 là không có cơ sở xem xét, giải quyết.

Đối với ông Trịnh Văn Tỳ

Theo hồ sơ đo vẽ năm 2011, có thống kê chủ sử dụng đất tại thửa số 91, tờ bản đồ số 28 là ông Trịnh Văn Dũng. Tuy nhiên, ông Trịnh Văn Dũng và ông Trịnh Văn Tỳ không có các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 100, Luật Đất đai năm 2013 và Điều 18, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai đối với thửa đất đang tranh chấp.

Xét về bản chất, bản đồ tỷ lệ 1/2000 xã Mai Lâm năm 2011 không phải là bản đồ địa chính theo quy định, bản đồ này được đo vẽ theo hiện trạng sử dụng đất làm cơ sở để UBND xã xác định nguồn gốc đất đai, được Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường duyệt ngày 01/8/2011, do đó ông Dũng không phải là chủ sử dụng hợp pháp đối với thửa đất số 91 nêu trên.

Thửa đất đã được UBND xã Mai Lâm cho ông Trịnh Văn Dũng thầu thời gian 01 năm (có hợp đồng thầu ngày 18/6/1994). Năm 2014, ông Trịnh Văn Tỳ đã xây dựng nhà trái phép trên thửa đất này. Năm 2017, ông Trịnh Văn Tỳ đã bị UBND xã Mai Lâm lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai và ban hành Quyết định xử phạt số 01a/QĐ-XPVPHC ngày 18/01/2017, mức phạt 1.500.000 đồng.

Như vậy, việc ông Trịnh Văn Tỳ xây dựng công trình trên đất không thuộc quyền sử dụng hợp pháp để làm nhà ở và bán hàng từ năm 2014 cho đến nay là vi phạm pháp luật đất đai.

Tại quyết định ký ngày 9/3/2021, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Đức Giang đã không công nhận quyền sử dụng khu đất tranh chấp đối với hộ ông Lê Hữu Đàm và 14 hộ dân phường Mai Lâm, thị xã Nghi Sơn cũng như hộ ông Trịnh Văn Tỳ.