(Thanh tra) - Thanh tra huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình vừa có Kết luận thanh tra số 31/KL-TTr về công tác quản lý, sử dụng ngân sách tại UBND xã Hàm Ninh. Theo đó, nhiều công trình có sai phạm đến mức phải chuyển cơ quan điều tra. Ngoài ra, UBND xã Hàm Ninh đóng thuế VAT sai quy định gần 1,5 tỷ đồng, ảnh hưởng quyền lợi của Nhân dân. Thanh tra đề nghị xã Hàm Ninh hoàn lại số thuế đã nộp sai và hoàn trả cho Nhân dân theo tỉ lệ đã đóng góp.
Thanh tra huyện Quảng Ninh đã tiến hành thanh tra tại UBND xã Hàm Ninh về quản lý sử dụng ngân sách, đặc biệt trong đầu tư xây dựng cơ bản. Đoàn thanh tra kiểm tra về thành phần hồ sơ và thực tế thi công tại 6 công trình do UBND xã Hàm Ninh làm chủ đầu tư năm 2022, 2023 và phát hiện nhiều sai phạm.
Sai phạm tại 3 công trình, cần chuyển cơ quan điều tra
Đối với công trình Nhà văn hóa thôn Trần Xá, tổng mức đầu tư: 2,050 tỷ đồng (Ngân sách xã 1 tỷ đồng, Nhân dân đóng góp 1,050 tỷ đồng). Qua kiểm tra xác định, việc UBND xã quyết định chủ trương đầu tư công trình Nhà văn hóa thôn Trần Xá nhưng không xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn (1 tỷ đồng) của chủ đầu tư, vi phạm quy định tại Điều 16 (các hành vi bị nghiêm cấm trong đầu tư công) của Luật Đầu tư công năm 2019. Theo hợp đồng thi công, tháng 9/2024 sẽ hoàn thành công trình nhưng đến tháng 2/2025, công trình vẫn chưa hoàn thành đưa vào sử dụng. Nguồn ngân sách xã cam kết đầu tư 1 tỷ đồng chưa chi trả cho đơn vị thi công do chưa xác định được nguồn vốn. Vi phạm quy định tại Điều 37 của Nghị định số 122/2021/NĐ-CP (tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu).
Báo cáo kinh tế kỹ thuật được Trung tâm kiểm định xây dựng thuộc Sở Xây dựng Quảng Bình thẩm tra có xác định số thuế VAT của phần chi phí xây dựng (chi phí trước thuế 1,6 tỷ đồng, thuế giá trị gia tăng 8% 128 triệu đồng). Đến thời điểm đầu tháng 5/2024 đã thanh toán 748 triệu đồng. Công trình có nguồn vốn do người dân đóng góp trên 50% giá trị, thuộc diện không chịu thuế giá trị gia tăng theo quy định tại khoản 12 Điều 4 của Thông tư số 219/2013/TT-BTC và Nghị định số 209/2013/NĐ-CP. Tuy nhiên, chủ đầu tư vẫn lập dự toán tính thuế và thanh toán số tiền thuế VAT đối với công trình là trái với chế độ, chính sách thuế của Nhà nước, ảnh hưởng đến quyền lợi của Nhân dân và ngân sách địa phương.
Đối với công trình làm đường giao thông nông thôn (GTNT) năm 2022 xã Hàm Ninh, tổng nguồn vốn đầu tư: 7,57 tỷ đồng (Ngân sách huyện 1,89 tỷ đồng; Ngân sách xã 1,89 tỷ đồng; vốn dân đóng góp 3,78 tỷ đồng). UBND xã Hàm Ninh ban hành Quyết định số 136/QĐ- UBND ngày 8/6/2022 về việc phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu công trình làm đường GTNT năm 2022 xã Hàm Ninh. Trên thực tế, các tuyến đường đã được thi công từ cuối năm 2021 và đầu năm 2022. UBND xã chia công trình thành 11 gói thầu và thực hiện chỉ định thầu đối với các đơn vị thi công. Công trình có tổng thuế VAT là 442.948.560 đồng. Tuy nhiên công trình có nguồn vốn do người dân đóng góp 50% giá trị, thuộc diện không chịu thuế giá trị gia tăng, tuy nhiên chủ đầu tư vẫn thanh toán số tiền thuế VAT đối với công trình là trái với chính sách thuế.
Đối với công trình đường GTNT năm 2023 xã Hàm Ninh, tổng vốn đầu tư 11,59 tỷ đồng, trong đó, chi phí xây dựng: 10,95 tỷ đồng; chi phí quản lý dự án: 305 triệu đồng; chi phí tư vấn đầu tư xây dựng: 643 triệu đồng. Công trình được chia thành 19 gói thầu và thực hiện chỉ định thầu đối với các đơn vị thi công, vi phạm quy định tại Điều 89 của Luật Đấu thầu (vi phạm các điều cấm trong đấu thầu). Trong trường hợp này, UBND xã Hàm Ninh đã chia nhỏ dự án để thực hiện chỉ định thầu. Đến nay, nguồn vốn thuộc ngân sách xã là 2,73 tỷ đồng chưa xác định được nguồn vốn, vi phạm quy định tại Điều 37 của Nghị định số 122/2021/NĐ-CP (tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu). Tương tự 2 công trình nêu trên, công trình này thuộc diện không chịu thuế giá trị gia tăng, nhưng chủ đầu tư vẫn thanh toán số tiền thuế VAT ảnh hưởng đến quyền lợi của Nhân dân và ngân sách địa phương.
Thanh tra nhận thấy một số thành phần hồ sơ đầu tư xây dựng công trình không đảm bảo theo quy định, cụ thể: Không lập và thực hiện thẩm định Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư các công trình, dự án; không thực hiện phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư công. Nhiều công trình không thành lập ban giám sát đầu tư cộng đồng để thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật về đầu tư công. Công tác quyết toán công trình hoàn thành còn chậm, tính đến 31/12/2023, xã Hàm Ninh còn 49 công trình hoàn thành từ năm 2014-2022 chưa thực hiện quyết toán công trình hoàn thành.
UBND xã đầu tư nhiều công trình nhưng không xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn của chủ đầu tư. UBND xã đã triển khai thi công công trình trước khi ký hợp đồng, vi phạm quy định tại điểm b, khoản 3 Điều 35 của Nghị định số 122/2021/NĐ-CP ngày 28/12/2021 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư; chia nhỏ dự án để thực hiện chỉ định thầu các đơn vị thi công tại các công trình: Làm đường GTNT năm 2022 (11 gói thầu), làm đường GTNT năm 2023 (19 gói thầu), vi phạm quy định tại Điều 89 của Luật Đấu thầu (vi phạm các điều cấm trong đấu thầu). Từ đó, Thanh tra huyện đã có Công văn số 138/TTr ngày 11/12/2024 về việc chuyển Cơ quan điều tra Công an huyện xem xét theo thẩm quyền. Ngày 18/2/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện đã có Văn bản số 54/CSĐT phúc đáp, theo đó chưa xác định có hành vi phạm tội.
UBND xã phải hoàn tiền thuế nộp sai và trả lại cho dân
Theo Thanh tra, những sai phạm nêu trên thuộc trách nhiệm của UBND xã Hàm Ninh mà trực tiếp là Chủ tịch UBND xã và những công chức có liên quan.
Từ đó, Thanh tra kiến nghị UBND xã Hàm Ninh thực hiện đầu tư xây dựng các công trình đảm bảo trình tự, thủ tục theo quy định. Không thanh toán thuế giá trị gia tăng đối với các công trình có vốn đóng góp của người dân từ 50% trở lên.
Đồng thời, làm việc với cơ quan thuế để hoàn lại số tiền thuế VAT đã nộp không đúng quy định (trong tổng số 1.488.693.009 đồng), trả lại theo phần đóng góp của Nhân dân tại các công trình: Làm đường GTNT xã Hàm Ninh năm các năm 2021, 2022 và 2023; Nhà văn hóa thôn Trần Xá.
Ngoài việc đề nghị UBND xã kiểm điểm, xử lý trách nhiệm những cá nhân có liên quan với những hạn chế, tồn tại, sai phạm, Thanh tra cũng kết luận cần thu hồi số tiền 203.882.000 đồng bao gồm: Thu hồi số tiền 183.882.000 đồng do thi công không đúng thiết kế, dự toán được phê duyệt đối với các công trình bao gồm: Làm đường GTNT năm 2022 số tiền 80.209.000 đồng; làm đường GTNT năm 2023 số tiền 64.324.000 đồng; làm đường GTNT năm 2021 chuyển sang, số tiền 39.349.000 đồng. Ngoài ra, thu hồi số tiền 20.000.000 đồng do thực hiện chi các khoản không đúng quy định.
Cơ quan Thanh tra cũng kiến nghị UBND huyện Quảng Ninh xử lý trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã Hàm Ninh và những người có liên quan đến các sai phạm nêu.
