(Thanh tra) - Thanh tra tỉnh Sơn La đã kết luận và đề nghị Thanh tra Chính phủ tổng hợp báo cáo, trình Quốc hội, Chính phủ cho chủ trương áp dụng cơ chế đặc thù để các bộ, ngành hướng dẫn địa phương tổ chức, nghiệm thu thanh quyết toán đối với các dự án dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng.
Kết luận thanh tra số 57 ngày 18/9/2025 của Thanh tra tỉnh Sơn La thanh tra chuyên đề về các công trình dự án khó khăn, vướng mắc theo Kế hoạch số 1505/KH-CP ngày 22/7/2025 của Thanh tra Chính phủ đối với các dự án “Dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng” cho biết:
Tại Kế hoạch 1505 của Thanh tra Chính phủ xác định, tỉnh Sơn La có 8 dự án có khó khăn, vướng mắc phải tiến hành thanh tra. Tuy nhiên, qua rà soát thực tế, tỉnh Sơn La chỉ có 4 dự án có khó khăn, vướng mắc phải tiến hành thanh tra. Nguyên nhân là do trong quá trình tổng hợp của Tổ công tác 751 Bộ Tài chính có sự nhầm lẫn, đã nêu tên các dự án trùng 2 lần dẫn đến từ 4 thành 8 dự án.
Trong 4 dự án phải thanh tra có 3 dự án “Dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng”, gồm: Dự án Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng Khu dân cư và Dịch vụ ngã tư Cơ khí; Dự án Đầu tư phát triển Khu dân cư mới phía Đông Nam bến xe thị xã Sơn La và Dự án Đầu tư và phát triển Khu dân cư bản Hẹo Phung, xã Chiềng Sinh, thị xã Sơn La cũ.
Riêng Dự án Tạo mặt bằng khu Trung tâm hành chính và Quảng trường tỉnh Sơn La được thanh tra theo Quyết định số 198/QĐ-TTr ngày 14/8/2025 của Chánh Thanh tra tỉnh và có kết luận thanh tra riêng.
Tại 3 dự án được thanh tra, những sai phạm được chỉ ra: Trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng; công tác quản lý và nghiệm thu thanh toán các hạng mục đầu tư xây dựng của dự án: Tại cả 3 dự án, quá trình thực hiện các hạng mục xây dựng của nhà đầu tư còn chưa tuân thủ đầy đủ các quy định trong quản lý, thi công và nghiệm thu công trình; thiếu nhiều hồ sơ liên quan đến công tác quản lý chất lượng và nghiệm thu thanh toán công trình dẫn đến không đủ cơ sở để Hội đồng kiểm tra, thẩm định của tỉnh kiểm tra, nghiệm thu khối lượng hoàn thành.
Công tác quản lý, sử dụng đất; việc thanh toán dự án: Tại Dự án Đầu tư và phát triển Khu dân cư bản Hẹo Phung và Dự án Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng Khu dân cư và Dịch vụ ngã tư Cơ khí, Sở Tài chính chưa tham được cho UBND tỉnh để thanh toán giá trị bằng đất cho chủ đầu tư sau khi UBND tỉnh đã có quyết định phê duyệt giá trị khối lượng đối với một phần hạng mục, công trình của dự án, UBND thành phố đã ban hành quyết định phê duyệt giá trị giải phóng mặt bằng.
Về trách nhiệm để xảy ra các sai phạm: Nhà đầu tư của 3 dự án chịu trách nhiệm đối với các tồn tại, khuyết điểm trong việc thực hiện dự án (như: trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án, trong công tác đầu tư xây dựng, trong việc quản lý, sử dụng đất trong dự án).
UBND thành phố Sơn La chịu trách nhiệm trong việc chưa thực hiện đúng các quy định trong công tác nghiệm thu, phê duyệt giá trị bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng đối với Dự án Đầu tư phát triển Khu dân cư mới phía Đông Nam bến xe thị xã Sơn La; chịu trách nhiệm việc chưa thu hồi hết giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp sai quy định được Chủ tịch UBND tỉnh giao tại Kết luận thanh tra số 2616/KL-UBND ngày 28/11/2011 tại Dự án đầu tư và phát triển khu dân cư bản Hẹo Phung, chịu trách nhiệm trong việc không kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm về quản lý và sử dụng đất đai tại Dự án đầu tư và phát triển khu dân cư bản Hẹo Phung.
UBND phường Chiềng Sinh chịu trách nhiệm trong việc không kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm về quản lý và sử dụng đất đai tại Dự án đầu tư và phát triển khu dân cư bản Hẹo Phung, xã Chiềng Sinh cũ.
Sở Xây dựng, Sở Tài chính Sơn La cũng phải chịu trách nhiệm liên quan trong công tác tham mưu.
Sau khi kết luận các sai phạm, vi phạm, Thanh tra tỉnh Sơn La đã kiến nghị UBND tỉnh Sơn La chỉ đạo: Sở Tài chính (cơ quan Thường trực Tổ công tác theo Quyết định số 2031/QĐ-UBND ngày 13/8/2025 của UBND tỉnh) tham mưu cho UBND tỉnh điều chỉnh, sửa đổi hoặc bãi bỏ các Quyết định số 33/QĐ-UBND, 36/QĐ-UBND, 37/QĐ-UBND ngày 7/1/2015 hiện đã không còn phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai và các quy định của pháp luật hiện hành có liên quan. Tiếp tục tham mưu nội dung liên quan việc xác định cơ chế thanh toán làm cơ sở thanh toán và nghiệm thu quyết toán dự án.
Đối với một số nội dung kiến nghị, đề xuất của nhà đầu tư (cụ thể tại: Báo cáo số 08/BC-CTNT ngày 9/9/2025 của Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Ngọc Thanh, Báo cáo số 17/BC-GS ngày 15/9/2025 của Công ty Cổ phần Giang Sơn, Báo cáo số 32/BC-CTy ngày 18/8/2025 của Công ty TNHH Xây dựng Hoàng Long) nằm ngoài phạm vi, thời kỳ thanh tra, do đó giao Sở Tài chính nghiên cứu, tham mưu đề xuất UBND tỉnh Sơn La xem xét.
Giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính. UBND phường Chiềng Sinh và Công ty Cổ phần Giang Sơn tham mưu đề xuất UBND tỉnh xử lý đối với việc UBND thành phố Sơn La cũ ban hành Quyết định số 1469/QĐ-UBND ngày 13/7/2021 về việc thu hồi bãi bỏ Quyết định số 3209/QĐ-UBND ngày 28/11/2016 đã trực tiếp ảnh hưởng đến việc thanh toán và giao đất của UBND tỉnh cho nhà đầu tư cũng như quyền lợi của nhà đầu tư và người dân nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Đề xuất UBND tỉnh xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân có liên quan.
Căn cứ các quy định hiện hành của Luật Đất đai và pháp luật có liên quan, tham mưu cho UBND tỉnh Sơn La các giải pháp, cách thức xác định giá trị bồi thường. giải phóng mặt bằng đối với các diện tích đất của các dự án đã được nhà đầu tư giải phóng mặt bằng trong dự án.
Giao Sở Xây dựng Sơn La tiếp tục nghiên cứu tham mưu việc xác định giá trị đầu tư đối với các hạng mục xây dựng đã thực hiện của nhà đầu tư trong dự án nhưng đến nay chưa được nghiệm thu thanh toán do thiểu các thủ tục đầu tư theo quy định.
Giao UBND phường Chiềng Sinh (đơn vị tiếp nhận quản lý Nhà nước trên địa bàn từ UBND thành phố Sơn La trước đây) tổ chức thực hiện việc thu hồi dứt điểm các Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo yêu cầu tại điểm 5 mục II phần IV của Kết luận thanh tra số 2616/KL-UBND ngày 28/11/2011 của Chủ tịch UBND tỉnh.
Chỉ đạo các sở, ngành liên quan phối hợp với Nhà đầu tư rà soát, bổ sung các hồ sơ, tài liệu còn thiếu phục vụ cho công tác kiểm tra, thẩm định và nghiệm thu quyết toán dự án đồng thời thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của nhà nước, nhà đầu tư đối với người nhận quyền sử dụng đất trong dự án.
Giao Thanh tra tỉnh Sơn La theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra của các sở, ngành và đơn vị có liên quan. Tham mưu, đề xuất với Chủ tịch UBND tỉnh xem xét trách nhiệm, xử lý vi phạm đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, không kịp thời kết luận thanh tra.
Ngoài ra, trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra tỉnh Sơn La đề nghị Thanh tra Chính phủ tổng hợp báo cáo 3 dự án (gồm: Dự án Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng Khu dân cư và Dịch vụ ngã tư Cơ khí; Dự án Đầu tư phát triển Khu dân cư mới phía Đông Nam bến xe thị xã Sơn La và Dự án Đầu tư và phát triển Khu dân cư bản Hẹo Phung, xã Chiềng Sinh, thị xã Sơn La cũ) vào danh mục các dự án có khó khăn, vướng mắc cần ban hành cơ chế chính sách để giải quyết các khó khăn, vướng mắc, cụ thể:
Cơ chế thanh toán của 3 dự án thời điểm bắt đầu triển khai dự án theo quy định tại Luật Đất đai năm 1993, Luật sửa đổi, bổ sung một số Điều của Luật Đất đai năm 1998, 2001 và Quyết định số 22/2003/QĐ-BTC ngày 18/02/2003 của Bộ Tài chính về cơ chế tài chính trong việc sử dụng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở tạ tầng. Hiện Quyết định số 22/2003/QĐ-BTC đã hết hiệu lực ngày 15/8/2005 và không có quy định chuyển tiếp tại các văn bản quy phạm pháp luật, Luật Đất đai năm 1993 cũng đã hết hiệu lực và Luật Đất đai năm 2013 không quy định chuyển tiếp đối với trường hợp của dự án “Dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng" tuy nhiên, thời gian triển khai thực hiện 3 dự án kéo dài (từ năm 2003, 2014) nên sau thời điểm 15/8/2005 đến nay, không có quy định nào của pháp luật quy định cụ thể cơ chế thanh toán đối với các dự án "Dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng". Nên đến nay, UBND tỉnh Sơn La chưa có cơ chế thanh toán bằng đất cho các chủ đầu tư đối với phần giá trị đã được duyệt
Đề nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét ban hành các quy định về cơ chế thanh toán đối với các dự án "Dùng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng" đã triển khai thực hiện trước đây như đến nay chưa được thanh toán để tạo hành lang pháp lý để có cơ chế thực hiện, nghiệm thu, thanh toán đối với các dự án tồn đọng.
Qua thanh tra cho thấy, trên thực tế nhà đầu tư đã thực hiện xong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng từ năm 2003 đến năm 2014, tuy nhiên hồ sơ thủ tục chưa đầy đủ theo quy định của pháp luật về bồi thường về giải phóng mặt bằng tại thời điểm giải phóng mặt bằng nên chưa được nghiệm thu, phê duyệt giá trị bồi thường giải phóng mặt bằng, công tác đầu tư, xây dựng đã được nhà đầu tư triển khai thi công thực hiện xong và đưa vào sử dụng, tuy nhiên trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện nhà đầu tư không lập (không lưu trữ đầy đủ) các hồ sơ, tài liệu liên quan đến dự án, nên chưa được nghiệm thu, phê duyệt giá trị đầu tư cơ sở hạ tầng,
Từ thực tiễn cho thấy các dự án thiếu hồ sơ, trình tự, thủ tục nhưng không thể bổ sung, hoàn thiện theo thủ tục hiện hành được. Nếu áp dụng quy định hiện hành thì không thể tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc nghiệm thu, thanh toán.
Do đó, đề nghị Thanh tra Chính phủ tổng hợp báo cáo, trình Quốc hội, Chính phủ cho chủ trương áp dụng cơ chế đặc thù để các bộ, ngành hướng dẫn địa phương tổ chức, nghiệm thu thanh quyết toán đối với các dự án trên.
