ThS Nguyễn Tuấn Anh trình bày đề cương nghiên cứu. Ảnh: TH

ThS Nguyễn Tuấn Anh cho biết, hiện nay toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã tác động rất lớn đến phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của các quốc gia. Song song với quá trình hợp tác phát triển, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế cũng đòi hỏi phải có sự hợp tác giữa các quốc gia để phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật vượt ra khỏi biên giới của mỗi quốc gia, trong đó có tham nhũng.

Ở Việt Nam, phòng chống tham nhũng (PCTN) được xác định là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, lâu dài, xuyên suốt quá trình phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam. Tăng cường hợp hợp tác quốc tế là một chủ trương lớn trong PCTN thời gian qua. Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X về tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với công tác PCTN, lãng phí đã xác định riêng một nhóm nhiệm vụ về hợp tác quốc tế về PCTN với định hướng: Chủ động tham gia các chương trình, sáng kiến, diễn đàn quốc tế về PCTN phù hợp với điều kiện Việt Nam; thực hiện các cam kết quốc tế về PCTN, chú trọng tới các cam kết về xây dựng môi trường đầu tư, kinh doanh minh bạch.

Trong những năm qua, kết quả hợp tác quốc tế trong PCTN đã mang lại cho Việt Nam nhiều lợi ích, thu được nhiều kinh nghiệm, thực tiễn tốt của các quốc gia trên thế giới về PCTN, từ đó nghiên cứu, áp dụng phù hợp vào công tác PCTN của Việt Nam.

Bên cạnh đó, những nỗ lực của Việt Nam trong PCTN cũng đã được lan tỏa, góp phần tăng cường hình ảnh, vai trò của Việt Nam trong hợp tác về PCTN. Việc tham gia vào các thỏa thuận, điều ước, cam kết quốc tế đa phương về PCTN, nhất là Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng - một văn kiện pháp lý mang tính nền tảng, có tính ràng buộc với các quốc gia thành viên ở phạm vi toàn cầu về PCTN đã giúp Việt Nam nắm bắt được những vấn đề, giải pháp cơ bản, cốt lõi và tiên tiến trong PCTN, nắm bắt được xu hướng hợp tác của khu vực và thế giới về PCTN, cùng tham gia giải quyết một vấn nạn chung của thế giới và khu vực, góp phần củng cố, tăng cường hòa bình, hữu nghị và phát triển chung trên toàn thế giới.

Ngoài ra, hợp tác quốc tế về PCTN với các quốc gia, các tổ chức quốc tế trong thời gian qua đã giúp Việt Nam tranh thủ được các nguồn lực nước ngoài, cả về khía cạnh vật chất và khía cạnh kỹ thuật, chuyên gia, nhằm triển khai các chương trình đào tạo, tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác PCTN, tăng cường nhận thức và khả năng tham gia vào công tác PCTN của các thành phần khác như khu vực doanh nghiệp, báo chí, các tổ chức xã hội, chính trị - xã hội ...

Đặc biệt, hoạt động tương trợ tư pháp giữa Việt Nam và các nước khác liên quan đến tội phạm tham nhũng bước đầu đã giúp Việt Nam nâng cao hiệu quả của công tác điều tra, truy tố và xét xử trong nước; xác minh, truy tìm và dẫn độ người có hành vi phạm tội, cũng như thu hồi tài sản do tham nhũng mà có của họ.

Với sự nỗ lực trong đấu tranh PCTN, các cơ quan thực thi pháp luật của Việt Nam đã phát hiện, khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế với quy mô lớn và tính chất đặc biệt nghiêm trọng, với thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi, một số vụ án có tính chất xuyên quốc gia, sử dụng công nghệ cao để thực hiện hành vi phạm tội.

Toàn cảnh cuộc họp lấy ý kiến đề cương nghiên cứu. Ảnh: TH

Tuy nhiên, hoạt động hợp tác quốc tế trong PCTN của các cơ quan có thẩm quyền ở Việt Nam trong thời gian qua vẫn còn một số bất cập, hạn chế.

Thanh tra Chính phủ là cơ quan được giao thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về thanh tra nhưng chưa có được thông tin toàn diện, kịp thời về hoạt động hợp tác quốc tế trong PCTN của các nước; các hoạt động hợp tác thực chất như phối hợp chia sẻ thông tin, dữ liệu hoặc cùng tiến hành kiểm tra, xác minh, điều tra chung trong các vụ việc, vụ án tham nhũng còn hạn chế.

Việc tham gia một số diễn đàn hợp tác đa phương chưa tận dụng tốt cơ hội để thúc đẩy việc phát hiện, kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử, đặc biệt là thu hồi tài sản trong các vụ án, vụ việc tham nhũng…

Trong khi đó, việc nghiên cứu tổng kết thực tiễn về hoạt động hợp tác quốc tế về PCTN của Việt Nam thời gian qua chưa được thực hiện một cách đầy đủ, toàn diện.

Vì những lý do nêu trên, việc nghiên cứu đề tài cấp bộ “Hợp tác quốc tế của Việt Nam trong PCTN: Thực trạng và giải pháp” là cần thiết.

Đề tài sẽ nghiên cứu 3 nội dung, bao gồm: Phần 1: Một số vấn đề lý luận và cơ sở pháp lý về hợp tác quốc tế trong PCTN; Phần 2: Thực trạng hợp tác quốc tế của Việt Nam trong PCTN; Phần 3: Định hướng, giải pháp nhằm tăng cường hợp tác quốc tế của Việt Nam trong PCTN trong thời gian tới.

Tại cuộc hội thảo, các đại biểu đều cho rằng phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu phù hợp. Đề tài đã tập trung nghiên cứu khuôn khổ pháp lý và hoạt động hợp tác quốc tế của các cơ quan trực tiếp thực hiện hợp tác quốc tế về nghiên cứu, đào tạo, xây dựng chính sách, hỗ trợ tài chính, trợ giúp kỹ thuật, trao đổi thông tin, kinh nghiệm trong PCTN và thực hiện hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trong PCTN theo quy định về trách nhiệm thực hiện hợp tác quốc tế tại Chương VIII (Hợp tác quốc tế về PCTN) của Luật PCTN năm 2018, bao gồm: Thanh tra Chính phủ, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao.

Các đại biểu đề nghị đề tài cần tập trung đưa ra một cách tổng quan nhất về hợp tác quốc tế trong PCTN; tập trung nghiên cứu vào mảng của các đơn vị chuyên trách theo Chương VIII Luật PCTN; xem xét các quy định của pháp luật trong các đạo luật tố tụng liên quan đến hợp tác quốc tế về PCTN; rà soát lại quy định, bổ sung trong thực tế về trách nhiệm của cơ quan chuyên trách như thế nào; trình tự thủ tục thực hiện theo trách nhiệm ra sao…

Ngoài ra, Ban Chủ nhiệm cần xây dựng lại kết cấu các đề mục lại cho phù hợp với các nội dung nghiên cứu của đề tài.