Sở Tư pháp thành phố Hải Phòng kiến nghị xem xét sự thống nhất giữa quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 và Luật Thanh tra năm 2025 liên quan đến thẩm quyền, phạm vi và căn cứ tiến hành thanh tra doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài Nhà nước.

Theo phản ánh, Điều 81 và Điều 82 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 quy định cơ quan thanh tra, kiểm toán Nhà nước có trách nhiệm thanh tra, kiểm toán việc thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng; đồng thời, cơ quan quản lý Nhà nước có thể thanh tra doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài Nhà nước “khi có dấu hiệu vi phạm hoặc theo yêu cầu quản lý Nhà nước”.

Tuy nhiên, Sở Tư pháp Hải Phòng cho rằng, quy định này chưa thống nhất với Luật Thanh tra năm 2025, bởi Luật Thanh tra quy định chỉ cho phép tiến hành thanh tra khi có dấu hiệu rõ ràng về vi phạm pháp luật hoặc theo kế hoạch đã được phê duyệt, không mở rộng theo yêu cầu quản lý. Ngoài ra, Luật Thanh tra năm 2025 cũng quy định chỉ cơ quan thanh tra Nhà nước ở cấp Trung ương, cấp tỉnh mới có thẩm quyền tiến hành thanh tra.

Trong khi đó, Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 sử dụng khái niệm “cơ quan quản lý Nhà nước”, dễ dẫn đến hiểu nhầm rằng các cơ quan chuyên môn thuộc sở, ngành vẫn được quyền tiến hành thanh tra. Sở Tư pháp Hải Phòng nhận định, điều này không còn phù hợp với quy định hiện hành của Luật Thanh tra 2025, gây mâu thuẫn trong việc xác định thẩm quyền thanh tra.

Chánh Thanh tra thành phố Hải Phòng Bùi Thị Hồng Vân chủ trì hội nghị công bố kết luận thanh tra. Ảnh: Trọng Tài

Trước kiến nghị của địa phương, Thanh tra Chính phủ cho biết: quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 về thẩm quyền, hình thức thanh tra được xây dựng trên cơ sở Luật Thanh tra năm 2010. Cụ thể, Điều 81 của Luật Phòng, chống tham nhũng đã nêu rõ: “Thanh tra Chính phủ, Thanh tra bộ, Thanh tra tỉnh, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thanh tra việc thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng đối với công ty đại chúng, tổ chức tín dụng… khi có dấu hiệu rõ ràng về vi phạm pháp luật.”

Thanh tra Chính phủ cũng khẳng định, Luật Thanh tra năm 2025 vẫn giữ hai hình thức thanh tra gồm theo kế hoạch và đột xuất; trong đó, thanh tra đột xuất được tiến hành khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật, hoặc theo yêu cầu của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, hoặc do thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước cấp có thẩm quyền giao hoặc đề nghị.

Vì vậy, quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 về “thanh tra khi có dấu hiệu vi phạm rõ ràng” là trường hợp thanh tra đột xuất, không trái với Luật Thanh tra năm 2025, đồng thời bảo đảm thống nhất với Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Do đó, quy định này không mâu thuẫn, bảo đảm phù hợp với Luật Thanh tra năm 2025.