Đây không chỉ là niềm tự hào của toàn ngành Thanh tra, mà còn là minh chứng hùng hồn cho vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng đối với công tác xây dựng pháp luật - biểu tượng cho ý chí đổi mới, khát vọng hành động và tinh thần xây dựng hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Niềm vinh dự lớn lao - động lực thôi thúc phấn đấu

Việc Đảng ủy Chính phủ quyết định chọn Luật Thanh tra 2025 là sản phẩm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng ủy Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 mang ý nghĩa đặc biệt sâu sắc. Đó là nguồn cổ vũ mạnh mẽ, là động lực tinh thần, tiếp thêm ngọn lửa quyết tâm cho những người làm công tác xây dựng pháp luật, những người âm thầm góp trí tuệ, tâm huyết để từng điều khoản của luật thấm đẫm hơi thở cuộc sống, bám sát đường lối của Đảng, khát vọng của Nhân dân.

Công trình được hoàn thiện trong bối cảnh lịch sử quan trọng, khi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân nỗ lực thực hiện phương châm: “Đảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội bằng Cương lĩnh, đường lối, chủ trương, chính sách lớn”.

Ban Thường vụ Đảng ủy Thanh tra Chính phủ, trực tiếp là đồng chí Lê Tiến Đạt, Uỷ viên Ban Thường vụ Đảng uỷ, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ đã tập trung cao độ lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng dự án Luật nhằm thể chế hóa trọn vẹn quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt, Luật Thanh tra 2025 đã quán triệt và cụ thể hóa đầy đủ Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả - một bước tiến mang tầm chiến lược trong công cuộc xây dựng bộ máy Nhà nước hiện đại, năng động và liêm chính.

Sự thống nhất từ ý chí của toàn dân

Cảm xúc vỡ òa không chỉ đến từ sự ghi nhận của Đảng ủy Chính phủ, mà còn từ khoảnh khắc lịch sử khi Quốc hội biểu quyết thông qua dự án Luật. Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Đăng Vinh, người trực tiếp phụ trách soạn thảo, xúc động chia sẻ: “Cảm giác sung sướng nhất chính là khi Quốc hội ấn nút thông qua. Giây phút ấy, chúng tôi biết rằng nỗ lực của mình đã được Đảng, Nhà nước và Nhân dân ghi nhận”.

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Đăng Vinh, có hai điều bất ngờ lớn: Thứ nhất, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá rất cao và hoàn toàn thống nhất với dự án Luật Thanh tra. Thứ hai, tỷ lệ biểu quyết gần như tuyệt đối, thể hiện chất lượng dự thảo và sự đồng lòng của toàn hệ thống chính trị.

“Khi luật được chọn là sản phẩm chào mừng Đại hội, chúng tôi cảm thấy đó không chỉ là niềm tự hào, mà là trách nhiệm, là lời nhắc phải tiếp tục phấn đấu cao hơn nữa,”  ông Vinh khẳng định.

Mồ hôi, nước mắt và tinh thần “làm ngày làm đêm” của đội ngũ soạn thảo

Đằng sau thành công rực rỡ ấy là những tháng ngày làm việc bền bỉ, căng thẳng, đầy nhiệt huyết. Thời gian gấp rút, nhân lực mỏng, khối lượng công việc khổng lồ, nhưng không ai lùi bước. Hình ảnh các cán bộ pháp chế thảo luận sôi nổi vào ngày nghỉ tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội hay chỉnh lý dự thảo Luật tại Bộ Tư pháp đến tận nửa đêm mà không kịp ăn tối nói lên phần nào sự tận tâm, nhiệt huyết của họ.

Có khi phải tra cứu tới hàng chục văn bản pháp luật chỉ để hoàn thiện một quy phạm, chỉnh từng câu, sửa từng dấu phẩy, đảm bảo từng quy định đều chặt chẽ, khoa học, khả thi và đúng tinh thần của Đảng.

Luật Thanh tra 2025 là một đạo luật tổng hợp quy mô lớn, liên quan đến hàng chục, hàng trăm luật chuyên ngành. Dự án Luật đã sửa đổi 20 luật có liên quan trực tiếp, góp phần hoàn thiện toàn bộ hệ thống pháp lý về thanh tra, kiểm tra, giám sát trong bộ máy Nhà nước.

Luật thể hiện đúng tinh thần “6 rõ” theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt giảm 45% số điều luật so với Luật Thanh tra năm 2022 trên cơ sở kế thừa quy định có chất lượng, sửa đổi, hoàn thiện quy định còn bất cập, bổ sung quy định mới để thể chế hóa kịp thời chủ trương chính sách của Đảng; cắt giảm 40% thủ tục hành chính và chú trọng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền - thể hiện tư duy đổi mới, hành động khoa học và tinh thần dấn thân vì cải cách.

Chia sẻ về công tác phối hợp trong quá trình xây dựng Luật, theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Đăng Vinh, Thanh tra Chính phủ đã nhận được sự phối hợp rất chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương trong góp ý kiến vào dự thảo Luật. Bên cạnh đó là vai trò của Bộ Tư pháp trong công tác thẩm định hay Văn phòng Chính phủ, Bộ Nội vụ, các bộ tham gia Hội đồng thẩm định, chỉnh lý đã giúp Bộ Tư pháp, Thanh tra Chính phủ đánh giá dự thảo Luật để làm cơ sở hoàn thiện.

Đặc biệt là việc phối hợp với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội - vừa là cơ quan thẩm tra, vừa là cơ quan tham mưu, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội - trong hoàn thiện dự án luật theo ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của đại biểu Quốc hội.

Đột phá thể chế - tăng cường minh bạch, kiểm soát quyền lực

Luật Thanh tra 2025 đánh dấu bước đột phá lớn trong tư duy quản trị và kiểm soát quyền lực Nhà nước.

Luật Thanh tra năm 2022 có 118 điều, sau khi nghiên cứu, sắp xếp lại, Luật Thanh tra năm 2025 chỉ còn 64 điều, giảm 54 điều luật thông qua việc lược bỏ các quy định liên quan đến thanh tra cục, tổng cục, thanh tra sở, thanh tra huyện, cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan được giao nhiệm vụ thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.

Đặc biệt, theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Đăng Vinh, Luật Thanh tra năm 2025 có kỹ thuật lập pháp tốt nên đáp ứng được cả yêu cầu về mặt nội dung và hình thức. Đây là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện hệ thống pháp luật về thanh tra, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, nhất là Kết luận 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả.

Ngoài việc đảm bảo cơ quan thanh tra theo 2 cấp, Luật Thanh tra năm 2025 còn làm rõ mối quan hệ công tác giữa Thanh tra Chính phủ với các bộ, ngành, địa phương; giữa thanh tra tỉnh với các sở, ngành.

Bên cạnh đó, hoàn thiện khái niệm về “thanh tra”, không phân biệt thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành. Hơn nữa, vai trò của cơ quan thanh tra là “xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý”, còn việc xử lý vi phạm lại bằng công cụ khác theo thẩm quyền.

Một điểm mới đáng chú ý của Luật Thanh tra 2025 là không giao cho cơ quan thanh tra có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Thẩm quyền này thực hiện theo chức năng quản lý Nhà nước của cơ quan quản lý chuyên ngành.

Nhằm thể chế hoá các Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, lần đầu tiên, thanh tra trực tuyến, từ xa dựa trên dữ liệu điện tử được luật hóa - một phương thức mới, bước tiến mạnh mẽ trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Qua đó, giúp tăng cường hiệu lực, hiệu quả, giảm bớt thời gian trong một số trường hợp và tránh tiếp xúc trực tiếp với đối tượng thanh tra - giải pháp để phòng ngừa tham nhũng tiêu cực trong hoạt động thanh tra. Tuy nhiên, ông Trần Đăng Vinh cho rằng, quá trình thực hiện phải theo sự phát triển của xã hội và phải đáp ứng được điều kiện bảo mật thông tin cũng như về kỹ thuật.

Luật Thanh tra 2025 không chỉ là một văn bản pháp luật, mà là bản hùng ca của trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng đổi mới. Đó là thành quả của ý chí thống nhất, của tinh thần làm việc tận tụy, trách nhiệm và tình yêu nước cháy bỏng trong mỗi cán bộ làm công tác thanh tra, pháp chế.

Công trình này góp phần xây dựng hệ thống thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, nâng cao năng lực quản lý Nhà nước, kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, bảo vệ lợi ích của Nhà nước và Nhân dân. Luật Thanh tra 2025 là biểu tượng của khát vọng đổi mới không ngừng, góp phần xây dựng một Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động vì Nhân dân, vì sự phát triển phồn vinh của đất nước trong kỷ nguyên mới.