(Thanh tra) - Dự thảo Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) được xây dựng xuất phát từ mục tiêu cốt lõi là bảo đảm quyền tiếp cận thông tin theo quy định, tinh thần Hiến pháp năm 2013; đồng thời bảo đảm đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan mới được ban hành, nhất là vấn đề phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số. Tuy nhiên, dự thảo Luật cần được đánh giá, rà soát kỹ lưỡng hơn và bổ sung, làm rõ một số thông tin.
Thực hiện Kế hoạch xây dựng Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) (ban hành kèm theo Quyết định số 2768/QĐ-BTP ngày 8/9/2025 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp), ngày 16/10/2025, Bộ Tư pháp đã tổ chức hội nghị tham vấn về hồ sơ chính sách Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi).
TS. Nguyễn Thị Hạnh, Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp cho biết, Luật Tiếp cận thông tin có vai trò quan trọng trong bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân.
Thời gian qua, việc công khai thông tin được các cơ quan thực hiện thường xuyên, kịp thời, đáp ứng cơ bản nhu cầu thông tin của người dân, tổ chức, doanh nghiệp. Công tác cung cấp thông tin theo yêu cầu từng bước đi vào nền nếp. Việc bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện cung cấp thông tin được các cơ quan Nhà nước quan tâm thực hiện. Qua đó, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân; tăng cường tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động của các cơ quan Nhà nước.
Tuy nhiên, sau gần 10 năm thi hành, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế, như: Một số quy định về xác định thông tin không được tiếp cận còn lúng túng trong thực hiện; trình tự, thủ tục cung cấp thông tin theo yêu cầu còn phức tạp, chưa đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, đặc biệt trong điều kiện đẩy mạnh xây dựng các cơ sở dữ liệu, liên thông dữ liệu, thực hiện chuyển đổi số…).
Bên cạnh đó, bối cảnh sắp xếp tổ chức bộ máy Nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới một số luật liên quan đến tiếp cận thông tin trong thời gian qua (Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Dữ liệu, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Lưu trữ…) cũng đặt ra yêu cầu phải sớm nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Tiếp cận thông tin cho phù hợp với tình hình mới, bảo đảm thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật.
Cũng theo Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính - đại diện cơ quan lập đề xuất chính sách - dự kiến Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XVI (tháng 4/2026).
Nội dung chính sách của Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi), tập trung vào các vấn đề: Mở rộng chủ thể có trách nhiệm cung cấp thông tin; mở rộng phạm vi thông tin phải công khai; phân định rõ hơn phạm vi thông tin được tiếp cận, thông tin không được tiếp cận và thông tin được tiếp cận có điều kiện; đa dạng hóa các hình thức cung cấp thông tin, gắn với đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số; chi phí tiếp cận thông tin.
Luật sửa đổi được xây dựng xuất phát từ mục tiêu cốt lõi là bảo đảm quyền tiếp cận thông tin theo quy định và tinh thần của Hiến pháp năm 2013. Đồng thời, bảo đảm hài hòa giữa quyền tiếp cận thông tin của người dân và yêu cầu bảo vệ bí mật Nhà nước, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam.
Tại hội nghị, phát biểu, góp ý nội dung hồ sơ chính sách luật, đa số các đại biểu đánh giá cao sự chuẩn bị hồ sơ chính sách của Bộ Tư pháp, cơ bản nhất trí về thành phần và nội dung cơ bản của hồ sơ chính sách.
Đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc thành phố Hà Nội đã phản ánh những vấn đề đặc thù về tiếp cận thông tin trong lĩnh vực quy hoạch; quy định liên quan đến công khai và cung cấp thông tin tại Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Từ đó, đề xuất có hướng dẫn cụ thể việc thực hiện một số quy định của luật để thuận lợi cho quá trình áp dụng pháp luật. Ví dụ làm rõ “thông tin được yêu cầu vượt quá khả năng đáp ứng hoặc làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan” được quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 28 Luật Tiếp cận thông tin.
Nhất trí về sự cần thiết sửa đổi Luật này trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là sau khi các cơ quan đã được sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, mô hình tổ chức của chính quyền địa phương cấp xã đã thay đổi, TS. Nguyễn Thị Kim Thoa, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính (Bộ Tư pháp) đề nghị đánh giá kỹ lưỡng hơn chính sách về phí tiếp cận thông tin.
TS. Hoàng Thị Ngân, nguyên Vụ trưởng Vụ Tổ chức Nhà nước và Công vụ (Văn phòng Chính phủ) đề nghị cơ quan lập đề xuất chính sách lưu ý rà soát pháp luật, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của các chính sách Luật với các luật có liên quan được ban hành mới trong thời gian vừa qua, như Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Dữ liệu...
Bên cạnh đó, TS. Ngân cũng lưu ý Bộ Tư pháp một số vấn đề của hồ sơ chính sách, như: Xác định cụ thể phạm vi các cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm cung cấp thông tin theo quy định của Luật; phí tiếp cận thông tin phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước và đời sống, thu nhập của Nhân dân; làm rõ khái niệm dịch vụ công cơ bản, thiết yếu; bổ sung chủ thể tổ chức hành chính như các ban quản lý khu công nghiệp…
Kết luận hội nghị, TS. Nguyễn Thị Hạnh, Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính đánh giá cao các ý kiến đóng góp tâm huyết, sâu sắc, sát với các vấn đề chính của các đại biểu. Bà Hạnh khẳng định, đây là nguồn tham khảo rất quan trọng, quý báu để Bộ Tư pháp tiếp tục hoàn thiện hồ sơ chính sách dự thảo Luật Tiếp cận thông tin (sửa đổi) trước khi gửi lấy ý kiến chính thức của các cơ quan, bộ, ngành, địa phương.
